Fréttablaðið - 12.01.2007, Blaðsíða 56

Ótrúlegt hvað sumir hlutir ganga seint, en
stundum ganga þeir þó.
Eitt af erfiðustu málum
sem ég kynntist sem for-
maður menntaráðs var
ósk foreldra fatlaðra
barna um að börn þeirra
fengju lengda viðveru allt til loka
grunnskóla.
Málið sýndist einfalt: Lög í land-
inu kveða skýrt á um skyldur ríkis-
valdsins varðandi málefni fatlaðra
og þessi þjónusta er sannarlega
hluti af þeim málaflokki. Eigi að
síður voru stálin stinn í málinu
vegna þess að ríkið neitaði að veita
þjónustuna, hvað þá greiða fyrir
hana, og sveitarfélögin voru ekki
tilbúin að axla ábyrgð á þeirri van-
rækslu.
Eftir sátu börnin. Reykjavíkur-
listinn tók reyndar upp þjónustu af
þessu tagi í Öskjuhlíðarskóla og
barðist fyrir því að fá ríkið að því
borði. Í þeirri togstreitu voru for-
eldrar að vonum áhyggjufullir og
lentu ítrekað í klemmu. Á endanum
tókst að fá helmingsaðild ríkis, sem
síðan var ekki staðið við nema að
hluta. Reykjavíkurborg tryggði eigi
að síður þjónustuna og stóð við sitt.
Ég fagna því samkomulagi sem
tekist hefur milli ríkis og sveitarfé-
laga um lengda viðveru fatl-
aðra grunnskólabarna og nú
hefur verið staðfest. Sam-
komulagið er nákvæmlega í
þeim anda sem ég sem for-
maður menntaráðs lagði til
við félagsmálaráðuneytið
árið 2003, með skiptingu
kostnaðar til helminga á
meðan lög um fatlaða eru til
endurskoðunar. Þetta tók
vissulega langan tíma, alltof
langan, en er nú í höfn.
Samfylkingin hvetur til þess að
Reykjavíkurborg nýti samkomulag-
ið og tryggi öllum fötluðum grunn-
skólabörnum lengda viðveru. Sá
fyrirvari er hafður um samkomu-
lagið að ekki er getið um hver skuli
bera kostnað, reynist hann meiri en
þau framlög sem samningurinn
gerir ráð fyrir. Við leggjum áherslu
á að þessi óskilgreindi afgangur
sem hugsanlega skapast bitni ekki á
þjónustu þegar fram í sækir og til
verði nýtt rifrildi sem engum yrði
til sóma.
Höfundur er borgarfulltrúi
Samfylkingarinnar.
Aukin þjónusta
við fötluð börn
Nýlega hefur verið bent á að hróplega lítil og lágvær
umræðan er um það hvernig hægt
sé að bæta úr slökum lánskjörum
á Íslandi. Þess vegna á Illugi
Gunnarsson þakkir skilið fyrir
grein sína „Evra og hagstjórn“
sem birtist í Fréttablaðinu á
sunnudaginn. Mig langar þó að
benda á tvö atriði sem hugsanlega
hefðu betur mátt fara í grein
hans.
Illugi skrifar: „Sá hagstjórnar-
vandi sem glímt hefur hefur verið
við undanfarin misseri ... hefur
Seðlabankinn borið hitann og
þungann af“. og vísar til þess að
Seðlabankinn hefur hækkað stýri-
vexti. Nú er hins vegar þannig
málum háttað að þeir sem standa
fyrir ákvarðanatökum í Seðla-
bankanum eru á góðum launum og
eru yfirleitt komnir yfir miðjann
aldur. Þeir eru því flestir skuld-
lausir og koma háir vextir ekki
niður á þeim. Nákvæmara hefði
því verið hjá Illuga að orða þetta
þannig; „Sá hagstjórnarvandi sem
glímt hefur hefur verið við undan-
farin misseri hefur Seðlabankinn
ákveðið að lántakendur, þ.e. fátæk-
ari hluti þjóðarinnar, skuli bera
hitann og þungann af“.
Í öðru lagi heldur Illugi því
fram í niðurlagi greinar sinnar að
þeir sem vilja taka upp evru, t.d.
til þess að lækka greiðslubyrði
íbúaðlána, „skauti framhjá því“ að
ýmsir ókostir geta fylgt því að
missa þann hagstjórnarmátt sem
íslenska krónan veitir. Í þessu
sambandi langar mig að benda á
grein sem birtist í Morgunblaðinu
þann 25. ágúst sl. þar sem þessi
mál eru ýtarlega rædd. Vissulega
getur verið slæmt að missa þann
hagstjórnarmátt sem íslenska
krónan hugsanlega hefur, en
spurningin snýst ekki um það
heldur; Er hagstjórnarmáttur
íslensku krónunnar að skila
almenningi meiru heldur en ókost-
irnir við að hafa íslensku krón-
una?
Til þess að geta svarað því þurf-
um við að vita hvað það kostar
íslensku þjóðina að hafa íslenska
krónuna. Nú bregður svo við að
þær upplýsingar eru hvergi til og
eru hvergi í vinnslu. Þess vegna
verða leikmenn að áætla svarið
við þessari brennandi spurningu.
Láta mun nærri að íbúðarskuldir
landsmanna í dag séu 1000 millj-
arðir. Vextir í dag eru uþb 15,5%
hér en uþb. 4,1% í Noregi, munur-
inn er 11,4%. 11,4% af 1000 millj-
örðum er 114 milljarðir á ári. Lán
til atvinnuveganna eru margfalt
meiri en íbúðalánin, íslenskir
neytendur þurfa að bera hluta
þess kostnaðar í hærra þjónustu-
og vöruverði, og því er hægt að
uþb tvöfallda töluna 113 milljarði.
En mismunurinn 11,4% miðast
aðeins við eitt ár, þegar fram líða
stundir bætast vaxtarvextir við,
sem margfalda kostnaðinn. Þar
við bætist hærra vöruverð vegna
þess að auðveldara er að koma á
fákeppni, ýmiss kostnaður við
myntbreytingar, aukaumstang og
stjórnsýslu. Útkoman er svo há
tala að það er ekki hægt að taka
hana sér í munn. Fáar hagstærðir
á Íslandi komast nálægt þessari
tölu, nema ef vera skyldi tekjuaf-
gangur bankanna, en að þessum
tveimur upphæðum svipar saman
er tilviljun.
Nú er spurningin til Illuga og
Seðlabankans: Skilar hagstjórnar-
máttur íslensku krónunnar einnig
þessari upphæð? Pennar sem ekki
hafa skautað fram hjá þessarri
spurningu hafa komist að þeirri
niðurstöðu að svarið sé nei.
Íslenska krónan
Ég fagna því samkomulagi sem
tekist hefur milli ríkis og sveit-
arfélaga um lengda viðveru
fatlaðra grunnskólabarna og
nú hefur verið staðfest.
Í Fréttablaðinu 6. janúar sl. er
grein eftir Magnús Stefánsson,
félagsmálaráðherra, sem fjallar
um grein sem ég skrifaði í sama
blað og birtist þremur dögum
áður, þar sem ég víti núverandi
stjórnarflokka fyrir sinnuleysi í
réttindamálum launafólks. Í
grein sinni reynir ráðherrann að
afsaka sig og sína í Framsóknar-
flokknum fyrir sinnuleysið og
spyr hvað margir samherjar
mínir í stjórnmálum hafi setið á
stóli félagsmálaráðherra frá því
að ILO nr. 158 var samþykkt á
Alþjóðavinnumálaþinginu í Genf
1982. Til upprifjunar nefnir hann
Svavar Gestsson, Jóhönnu Sig-
urðardóttur, Rannveigu Guð-
mundsdóttur og Guðmund Árna
Stefánsson. Ég get upplýst ráð-
herrann um það að ekkert af
þessu fólki eru samherjar mínir
og það eru hans eigin hugarórar
að tengja mig við það. Ég starfa í
verkalýðshreyfingunni og þar
hef ég barist fyrir auknum rétt-
indum verkafólks.
Ráðherrann vill vita hvaða ein-
kunn ég gef fyrrnefndu fólki í
réttindamálum launafólks. Því
er fljótsvarað að þær eru ekki
háar, þó eru þær nokkuð frá því
að vera falleinkannir eins og
þær sem þrír fyrrverandi félags-
málaráðherrar Framsóknar-
flokksins fá, þeir Páll Pétursson,
Árni Magnússon og Jón Kristj-
ánsson. Það á ekki að koma
Magnúsi ráðherra á óvart þó ég
minnist á Framsóknarflokkinn
þegar rætt er um réttindaleysi
launafólks, því hann hefur síðan
1982 átt aðild að öllum ríkis-
stjórnum, nema Viðeyjarstjórn-
inni. Mér reiknast til
að Framsókn hafi setið
í ríkisstjórn í 21 ár á
síðast liðnum 25 árum
og fengið á þeim tíma
flest tækifæri allra
íslenskra stjórnmála-
flokka til að koma ILO-
158 á framfæri á
Alþingi en gerði það
ekki.
Ef þú Magnús vilt eiga
möguleika á að fá hærri
einkunn en kollegar
þínir á ráðherrastóli þá verður
þú að hafa hraðann á, því tími
þinn rennur út í vor. Þú getur
viðhaldið lélegri ímynd Fram-
sóknar í réttindamálum launa-
fólks. Þú getur líka söðlað um og
bætt þá ímynd með því að leggja
til að Alþingi fullgildi ILO-158.
Með því leggðir þú þitt af mörk-
um til að auka réttindi tuga þús-
unda launafólks. Þú hlýtur að
vera á móti því að fólki sé sagt
upp t.d. vegna kynferðis, hör-
undslitar, trúarbragða eða
stjórnmálaskoðana. Í uppsagn-
arbréfi er ástæða brottreksturs
sjaldan gefin upp. Þar stendur
bara: “Þér er hér með sagt upp
starfi frá næstu mánaðarmótum
með samningsbundnum fyrir-
vara.” Ekkert annað, aðeins skil-
yrðislaus brottrekstur og stund-
um tilboð um áfallahjálp. Finnst
þér þetta eðlilegt og finnst þér
eðlilegt að stór hópur opinberra
starfsmanna búi við allt önnur
og betri réttindi í
uppsagnarmálum en
verkafólk. Magnús,
ef þú gerir ekki neitt
til að bæta ástandið
fer ég að halda að þú
sért hlynntur þessu
misrétti og gef þér
falleinkunn.
Hátt á annan áratug
hafa fundir og þing
ASÍ samþykkt álykt-
anir, þar sem skorað
er á Alþingi að full-
gilda ILO nr. 158. Þessar álykt-
anir lýsa stefnu Alþýðusam-
bandsins í réttindamálum
launafólks. Mér finnst ótrúlegt
ef engin þeirra hefur borist til
þín. Þú segir í grein þinni að þú
minnist þess ekki að réttindi
samkvæmt ILO-158 hafi verið
forgangskrafa, hvorki Alþýðu-
sambandsins né Verkalýðsfé-
lagsins Hlífar við gerð kjara-
samninga. Því er til að svara að í
kröfum Hlífar við gerð kjara-
samninga við ÍSAL hefur verið
krafa um réttindi samkvæmt
ILO-158. Hins vegar er það rétt
að slík krafa hefur ekki verið
forgangskrafa við gerð samn-
inga hjá ASÍ. Um ástæðu þess
skaltu spyrja forystumenn
Alþýðusambandsins en ekki mig.
Við í Verkalýðsfélaginu Hlíf
munum áfram, eins og hingað til,
berjast fyrir mannréttindum. Sú
barátta hefur nú þegar skilað
þeim árangri að Framsóknar- og
Sjálfstæðisflokkur óttast fylgi-
stap ef þeir gera ekki eitthvað í
málinu. Kannski reynir Fram-
sókn að fresta andláti sínu með
því að skora á Alþingi að lög-
gilda ILO-158.
Höfundur er fyrrverandi formað-
ur verkalýðsfélagsins Hlífar
Skortur á mannréttindum
Það á ekki að koma Magnúsi
ráðherra á óvart þó ég minnist
á Framsóknarflokkinn þegar
rætt er um réttindaleysi launa-
fólks
Að undanförnu hefur stjórnar-andstaðan bókstaflega verið
að springa úr spenningi yfir kosn-
ingunum í vor og hugsanlegri
félagshyggjustjórn stjórnand-
stöðuflokkanna að þeim loknum.
Þannig bar æsingurinn yfir „vænt-
anlegum“ stjórnarskiptum for-
menn Vinstrihreyfingarinnar og
Samfylkingarinnar ofurliði í
Kryddsíldinni á gamlársdag. Í
upphafi stefndi í frekar tíðinda-
litla Kryddsíld, en skyndilega upp-
hófst orðaskak milli Ingibjargar
Sólrúnar og Steingríms J. um hver
ætti að verða forsætisráðherra í
væntanlegri félagshyggjustjórn.
Eftir þáttinn sat ég eilítið hugsi.
Var það virkilega svo að fyrsta mál
stjórnarandstöðunnar var að
ákveða hver yrði forsætisráð-
herra? Ekki hver stefnan yrði í
Evrópu-, umhverfis-, efnahags- eða
innflytjendamálum? Nei, ráð-
herrastólarnir voru mikilvægastir.
Þessi umræða sýnir í hnotskurn
þann vanda sem íslensk stjórnskip-
un er komin í.
Einn af grundvöllum vestræns lýð-
ræðis er þrískipting valdsins í
framkvæmda-, dóms- og löggjaf-
arvald. Á Íslandi hefur dómsvald-
ið áþreifanlega sýnt sjálfstæði sitt
með dómum sem hafa ekki fallið
sérstaklega í kramið hjá hinum
kjörnu fulltrúum. En er hægt að
greina á milli löggjafar- og fram-
kvæmdavaldsins hér á landi?
Síðastliðinn vetur tók ég um
tíma sæti á Alþingi sem varaþing-
maður og starfaði mikið
í nefndum þingsins.
Það sem kom mér mest
á óvart var hversu lítið
löggjafarstarf fór í
raun fram í nefndun-
um. Lagafrumvörp
voru lögð fram af ráðu-
neytunum og fylgdu
starfsmenn viðkomandi
ráðuneyta þeim úr hlaði
og virtust oft hafa lít-
inn áhuga á að heyra
skoðanir hinna kjörnu
fulltrúa.
Jarðtenging starfsmanna ráðu-
neytanna við hinn almenna borg-
ara virtist einnig stundum vera
lítil. Má nefna sem dæmi að í einu
tilfelli tók ég eftir ákvæði í laga-
frumvarpi þess efnis að öll fyrir-
tæki í landinu ættu að birta ákveð-
inn texta á vefsíðu sinni. Öll
fyrirtæki? spurði ég og benti síðan
á að Óli pípari og Nonni bóndi sæju
sér engan hag í að halda úti vefsíð-
um í sínum rekstri, en ef frum-
varpið færi óbreytt í gegn væri
þeim skylt að leggja út í þann
kostnað. Þannig virðist vald
Alþingis að miklu leyti hafa færst
yfir til ráðherranna og í framhaldi
af því til starfsmanna ráðuneyt-
anna, sem enginn kaus.
Í flestum lýðræðis-
ríkjum er lögð mikil
áhersla á þrískiptingu
valdsins. Þannig eru
ráðherrar í Bandaríkj-
unum ekki þingmenn
og í Svíþjóð er það svo
að ef þingmenn eru
útnefndir ráðherrar
þurfa þeir að víkja sæti
á þingi á meðan þeir
gegna ráðherradómi.
Enda er það svo að í
þessum ríkjum er staða
þingforseta raunveru-
leg valdastaða, ólíkt því sem gerist
hér á landi.
Meðal íslenskra stjórnmálamanna
virðist lítill áhugi á að ræða nauð-
syn raunverulegs aðskilnaðar lög-
gjafar- og framkvæmdavalds.
Stjórnarandstaðan er föst í umræð-
unni um ráðherrastólana og því
miður má það sama segja um ríkis-
stjórnarflokkana. Einna helst
hefur Siv Friðleifsdóttir, heilbrigð-
isráðherra og þingmaður Fram-
sóknarflokksins, reynt að vekja
upp umræðu um þessi mál við litl-
ar undirtektir.
Það er nauðsynlegt lýðræðinu á
Íslandi að tekin verði skref sem
tryggi skýra aðgreiningu löggjaf-
ar- og framkvæmdavalds. Setning
laga á að vera í höndum kjörinna
fulltrúa, en ekki nafnlausra emb-
ættismanna á kontórum uppi í
ráðuneyti. Ráðherrar eiga að fram-
kvæma vilja Alþingis. Ekki öfugt.
Höfundur gefur kost á sér í 2.
sætið á lista Framsóknarmanna í
Suðurkjördæmi
Er Alþingi óþarfi?
Það er nauðsynlegt lýðræðinu
á Íslandi að tekin verði skref
sem tryggi skýra aðgreiningu
löggjafar- og framkvæmda-
valds.
550 5000
AUGLÝSINGASÍMI