Fréttablaðið - 21.12.2007, Blaðsíða 24

24 21. desember 2007 FÖSTUDAGUR
Svona erum við
fréttir og fróðleikur
> Útstreymi af koldíoxíði (CO2) vegna fiskveiða.
Í þúsundum tonna.
HEIMILD: HAGSTOFA ÍSLANDS
64
0
66
2
76
5
70
3
1999 2001 2003 2005
FRÉTTASKÝRING
BJÖRN ÞÓR SIGBJÖRNSSON
bjorn@frettabladid.is
Stýrivextir haldast 13,75
prósent eftir vaxtaákvörð-
un Seðlabankans í gær.
Forkólfar stéttarfélaga eru
á einu máli um að hækkun
vaxta hefði verið röng
ákvörðun og margir þeirra
segjast hafa vonast eftir
lækkun, toppi hækkana sé
nú náð.
„Ég hef talið að stýrivextirnir
væru allt of háir og að það væri
ástæða til að lækka þá,“ segir Vil-
hjálmur Egilsson, framkvæmda-
stjóri Samtaka atvinnulífsins. „Ég
held að hver sem spáir í efnahags-
lífið á næsta ári hafi litlar áhyggj-
ur af þenslu og því fyrr sem Seðla-
bankinn áttar sig á því, því
betra.“
Ólafur Darri Andrason, deildar-
stjóri hagdeildar ASÍ, segir
ákvörðunina ekki koma á óvart.
„Verðbólguhorfur eru ekki
ásættan legar, en það hefur margt
annað verið að gerast,“ segir
Ólafur Darri. „Síðasta stýrivaxta-
hækkun hafði áhrif á vaxtastigið
og svo hefur verið órói á erlendum
mörkuðum og hlutabréf hafa verið
að falla í verði. Inn í þessa mynd
kemur þetta ekki á óvart.“
Ólafur Darri telur ekki skyn-
samlegt að lækka stýrivexti við
þessar aðstæður. „En auðvitað
væri æskilegt að réttar aðstæður
sköpuðust,“ bætir hann við.
Löngu hættir að skilja stefnuna
Kristján Gunnarsson, formaður
Starfsgreinasambands Íslands,
segist í auknum mæli horfa til
upptöku evrunnar, svo að Íslend-
ingar fái stöðugan gjaldmiðil. „Ég
er fyrir löngu hættur að skilja
okurvaxtastefnuna,“ segir hann.
„Vonandi er toppnum náð og
hægt að slaka vöxtunum niður á
nýju ári,“ segir Kristján. „Þessi
harða stefna bitnar helst á skuld-
ugum heimilum landsins en nær
ekki til þeirra sem eru með lán í
evrum og svissneskum frönkum
og hafa innkomu í erlendum mynt-
um. Fólk sem þarf að redda sér á
endalausum yfirdrætti frá mánuði
til mánaðar borgar af þessu háan
toll.“
Guðmundur Gunnarsson, for-
maður Rafiðnaðarsambands
Íslands, segir þessa háu vexti hafa
áhrif á allt verðlag. „Maður hefði
gjarnan viljað sjá að þeir færu að
trappa sig niður því þessi staða
sem við erum í skaðar atvinnulífið
og hefur áhrif á verðlag sama
hvert litið er, hvort sem það eru
smákökurnar eða jólagjafirnar,“
segir Guðmundur.
Hann segir ríkisstjórnina og
Seðlabankann halda hvort í sína
áttina. „Seðlabankinn er ekki í
neinu sambandi og bankinn og
ríkis stjórnin stýra ekki efnahags-
málum með sömu aðferðinni.
Aðferðir bankans virka ekki,“
segir Guðmundur.
Stórskaðleg stefna
„Ég tel að bankinn hefði fyrir
löngu átt að vera búinn að lækka
vextina þannig að þessi ákvörðun
slær mig mjög illa,“ segir Friðrik
J. Arngrímsson, framkvæmda-
stjóri Landssambands íslenskra
útvegsmanna. „Það er merkilegt
að Seðlabanki Íslands skuli vera í
þessum heimi og að það sem ger-
ist í kringum okkur gefi honum
ekki tilefni til lækkunar.“
Friðrik segir stefnu bankans
stórskaðlega fyrir íslenskt efna-
hagslíf og grafa undan atvinnu-
uppbyggingunni. „Það þarf að
endurskilgreina markmið bank-
ans og horfa til fleiri þátta.“
Jón Steindór Valdimarsson,
framkvæmdastjóri Samtaka iðn-
aðarins, segist hafa vonast eftir
lækkun. „Í sjálfu sér erum við
glaðir yfir að vextirnir hækkuðu
ekki. Mér finnst þetta gefa til
kynna að við séum komin á tindinn
í vöxtunum og að menn fari að
fikra sig niður sem er bráðnauð-
synlegt,“ segir Jón Steindór.
Hann segir engan rekstur geta
staðið undir þessu vaxtastigi til
lengdar. „Stærri fyrirtækin hafa
rýmri möguleika á að víkja sér
undan en smærri fyrirtækin hafa
það ekki. Þetta er mjög erfitt
ástand og allur rekstur þarf að
vera býsna stöndugur til að víkja
sér undan þessu,“ segir Jón Stein-
dór.
Næsta ákvörðun bankastjórnar
Seðlabankans um stýrivexti
verður kynnt 14. febrúar 2008.
Vona að toppi hækkana sé náð
%6.
jún.
´05
29.
sept.
´05
2.
des.
´05
26.
jan.
´06
30.
mar.
´06
18.
maí.
´06
06.
júl.
´06
16.
ágú.
´06
14.
sept.
´06
27.
des.
´06
1.
nóv.
´07
20.
des.
´07
Þróun stýrivaxta frá júní 2005
9,07
9,75
9,97 10,2
10,87
11,54
12,21
12,65
13,09 13,3
13,75
13,75
VILHJÁLMUR
EGILSSON
ÓLAFUR DARRI
ANDRASON
KRISTJÁN
GUNNARSSON
GUÐMUNDUR
GUNNARSSON
FRIÐRIK J.
ARNGRÍMSSON
JÓN STEINDÓR
VALDIMARSSON
Fjallið Arafat í Sádi-Arabíu hefur verið
nokkuð í fréttum nú í vikunni í tengslum
við hinar árlegu pílagrímaferðir múslima.
Margir lesendur hringdu þó inn í gær til að
gera athugasemdir við frétt af helgri stund
pílagríma á fjallinu, sem birtist í blaðinu í
gær. Margir voru sannfærðir um að fjallið
héti ekki Arafat, heldur Ararat.
Hvar er Ararat?
Fjallið Ararat er vissulega til. Það er hæsta
fjall Tyrklands, 5.137 metra hátt eldfjall
austast í landinu skammt frá landamærum
Armeníu. Þetta mikla fjall hefur reyndar
ekki alltaf verið innan landamæra Tyrklands.
Öldum saman tilheyrði það Armeníu og er
enn í miklum metum meðal Armena, sem
margir hverjir líta það sem eitt helsta þjóðar-
tákn sitt. Fjallið sést vel frá Armeníu þar sem
það gnæfir yfir öllu í vestri, enda hæsta fjall
á þessum slóðum. Margir telja einnig að
þetta sé sama Araratfjallið og sagt er frá í
sögu Biblíunnar af Örkinni hans Nóa, þótt
um það ríki reyndar mikil óvissa.
Hvar er Arafat?
Fjallið Arafat er hins
vegar líka til, og
sést hér á myndinni
þakið pílagrímum.
Það er í Sádi-Arabíu
og miklu minna en
Ararat, ekki nema
70 metrar á hæð
og þar af leiðandi
alveg á mörkum
þess að geta talist
fjall. Hallgríms-
kirkjan í Reykjavík er nokkrum metrum
hærri. Arafat er í 24 kílómetra fjarlægð frá
Mekka, borginni helgu. Dvöl þar er einn
helsti hápunktur hinna árlegu pílagrímsferða
múslima, því þar á fjallinu trúa múslimar
því að Múhameð spámaður hafi haldið
síðustu ræðu sína. Þar eiga, samkvæmt
íslamstrú, Adam og Eva líka
að hafa náð saman á ný og
hlotið fyrirgefningu guðs eftir
brottreksturinn úr Eden. Af
þeim sökum nefna múslimar
það einnig Fjall náðarinnar,
Jabar ar-Rahmah. Til Arafats
halda pílagrímarnir á öðrum
degi ferðar sinnar, ganga
þangað frá borginni Mekka
og dveljast þar yfir nótt á
sléttunni í kring.
FBL-GREINING: FJÖLLIN ARARAT OG ARAFAT
Þjóðartákn Armena og fjall spámannsins
ÁKVÖRÐUNIN KYNNT Bankastjórn Seðlabankans ákvað að hækka ekki stýrivextina frekar á árinu. FRÉTTABLAÐIÐ/VILHELM
FRÉTTASKÝRING
STEINDÓR GRÉTAR JÓNSSON
steindor@frettabladid.is
Um jólin fara margir neytendur
hamförum í matar- og gjafakaupum
svo smásalar hafa vart undan. Þuríður
Hjartardóttir,
framkvæmda-
stjóri Neytenda-
samtakanna,
minnir á að í
jólaverslun sem
annarri verslun
sé það hilluverð
sem gildi.
Neytendur eigi
ekki að borga
annað verð við
kassann, heldur
fá vöruna á því
verði sem þeir
völdu hana til kaupa.
Hvað ber neytendum helst að var-
ast um jólin?
Fyrst og fremst ætti fólk nú að reyna
að gæta hófs og eyða ekki um efni
fram. Góð almenn regla í verslun er
síðan að spyrja um skilarétt og fá
kvittun. Þetta er sérstaklega mikilvægt
um jólin svo að sá sem fær gjöfina
geti skipt henni.
Er mikið um pretti í jólaverslun?
Nei, ekki þannig lagað. Neytendur
geta yfirleitt treyst því að verslanir séu
heiðarlegar um jólin. En þær mættu
standa sig betur í verðmerkingum.
Það vantar töluvert upp á að reglum
um verðmerkingar sé framfylgt og það
er mikið vandamál.
En hvaða verð á að gilda þegar
misræmi er milli hilluverðs og
kassaverðs?
Það er alveg skýrt í reglum um verð-
merkingar að hilluverð gildir fram yfir
kassastrimilinn, sé misræmi á milli.
Því hvet ég neytendur eindregið til að
standa á rétti sínum þegar svo ber við.
SPURT & SVARAÐ
JÓLIN OG NEYTENDUR
Hilluverð er
rétta verðið
ÞURÍÐUR
HJARTARDÓTTIR
Framkvæmdastjóri
Neytendasamtak-
anna