Fréttablaðið - 21.12.2007, Blaðsíða 22

22 21. desember 2007 FÖSTUDAGUR
Arnarfjörður er einn mesti
skrímslafjörður landsins.
Nú er verið að setja upp
safn um þessar skepnur
á Bíldudal. Það eru kátir
kappar sem vinna að því
að hýsa safnið í gömlu
niðursuðuverksmiðjunni.
Frásagnir sem skrímsla-
fræðingur hefur safnað
og heilræðavísur Gísla á
Uppsölum minna þó á að
skrímslum ber ekki að taka
af neinni léttúð.
„Það má eiginlega segja að ég hafi
fengið gamla hugmynd,“ segir
Valdimar Gunnarsson, frumkvöð-
ull að Skrímslasafni sem nú er
verið að vinna að á Bíldudal. „Í
raun voru eldri menn búnir að
velta þessu fyrir sér þó að ég hafi
ekki vitað af því. En þetta byrjaði
þannig að við ákváðum að bjóða
upp á skrímslaferðir um Arnar-
fjörð á hátíðinni Bíldudals grænar
og þegar við fórum að grennslast
fyrir um þessar skepnur komumst
við að því að til er ógrynni af efni
um þetta.“
Fjörugir skrímslamenn
Nú hafa þeir skrímslamenn fengið
stað fyrir safnið í verksmiðjuhús-
inu þar sem Bíldudals grænu
baunirnar voru soðnar niður á
sínum tíma.
Fríður hópur brottfluttra Arn-
firðinga hefur lagt leið sína vestur
þrisvar sinnum til að gera gömlu
verksmiðjuna vel í stakk búna til
að hýsa leyndardóma þessara
kvikinda á setrinu. Af sjálfsögðu
hafa svo heimamenn ekki látið sitt
eftir liggja í þessum efnum. „Það
hefur spurst út hvað það er gaman
í þessum ferðum og þess vegna
hafa sífellt fleiri viljað koma
með,“ segir Óskar Magnússon,
einn af aðstandendum safnsins.
„Það er kannski ekki mikið um
það að menn sækist hart eftir því
að komast í vinnuferð. En það er
alltaf stutt í gítarinn og gleðina
þar sem Bílddælingar koma
saman,“ segir hann.
Skrímsli vappar yfir
flugbrautina
En hvers konar
verur eru þessi
skrímsli? „Það
eru til fjórar
tegundir,“
segir Valdimar,
sem kemst í
sagnaham þegar
skrímsli ber á góma.
„Fyrst er það fjöru-
lallinn sem þekkist
um allt land. Svo er
það skeljaskrímslið
en það er auðþekkj-
anlegt þar sem mikill
fjörugróður er hangandi
á því. Þá er það hafmaðurinn sem
er nokkurs konar mannsmynd og
að lokum er það svo risa-
skrímslið.“
Þorvaldur Friðriksson, frétta-
maður og skrímslafræðingur,
hefur safnað um fjögur þúsund
frásögnum af skrímslum og marg-
ar þeirra eru frá Arnarfirði. Af
þeim frásögnum að dæma er
greinilega engin ástæða að taka
þessum skepnum af léttúð. „Það
hafa til dæmis skrímsli ráðist á
bæinn á Krosseyri. Í eitt skiptið
þegar faðir Árna Friðrikssonar,
frumkvöðuls í fiskifræði hér á
landi, bjó þar og í annað
sinn þegar systir hans
bjó þar,“ segir hann
alvarlegur á svip.
Krosseyri er
nálægt Stapa-
dýpi en þar
er mjög
djúpt og því afar
skrímslavænt. Utar í
firðinum er svo mun
grynnra, sem gerir
Stapadýpið enn fýsilegra
fyrir skrímslin. Friðrik bætir
því við að einnig séu til frásagnir
sem bendi til þess að skrímsli hafi
lagt sér menn til munns.
Ef einhver skyldi halda að
skrímslin heyrðu fortíðinni til á
Þorvaldur einnig til sögu sem
kveður slíka efahyggju í kútinn.
„Það eru aðeins nokkur ár síðan
flugvallarvörður á Bíldudal sá
fjörulalla vappa yfir flugbrautina
svo þau láta enn á sér kræla,“
segir Þorvaldur.
Hvernig á að mæta skrímsli?
Sjómenn í Arnarfirði hafa líka
komist í hann krappan vegna
skrímslanna og Valdimar kann
sögur af því. „Það var breskur tog-
ari sem fékk skrímsli í nótina við
Fífilstaðabót og áttu þeir í mesta
basli með að skera það úr nótinni.
Það sem meira er að skrímslið
skvetti á þá einhverju gumsi og
brenndust þeir illa sem fengu það
á sig. Þeir komust svo við illan leik
til Bíldudals þar sem þeir fengu
aðhlynningu.“
En menn skyldu þó ekki óttast
um of fari þeir um Arnarfjörðinn
því skrímslin hafa hægt um sig
nema þegar nóttin svífur á. Þá fer
fjörulallinn á stjá en þar sem
fæstir fara leiðar sinnar um fjör-
una eins og menn gerðu áður en
þjóðvegirnir komu til ætti að vera
auðvelt að komast hjá því að verða
á vegi hans. En ef það skyldi nú
gerast er gott að hafa við höndina
heilræðavísur sem Gísli heitinn á
Uppsölum orti en þar er kveðið á
um það hvernig menn eiga að bera
sig í nærveru skrímsla. Þar segir
meðal annars:
Mætir þú skrímsli mátt ei trega
maður þá vex þín neyð.
Heilsaðu bara hæversklega
haltu svo þína leið.
Aðstandendur Skrímslasafnsins
ábyrgjast hins vegar að menn
komist klakklaust úr gömlu niður-
suðuverksmiðjunni þegar skrímsl-
in verða komin þangað en stefnt
er að því að opna safnið í vor.
jse@frettabladid.is
Skrímslin í baunaverksmiðjunni
UNNIÐ HÖRÐUM HÖNDUM Í GAMLA VERKSMIÐJUHÚSINU Magnús Óskarsson fer þarna fremstur í vinnuflokknum með borinn. Þeir eru ekki árennilegir Arnfirðingarnir í vinnu-
ham en það verða heldur ekki skrímslin sem fá inni í gömlu baunaverksmiðjunni.
VALDIMAR GUNNARSSON Frumkvöðull-
inn í vinnuham. MYND/MAGNÚS ÓSKARSSON
GAMLA VERKSMIÐJAN Í þessari verksmiðju voru Bíldudals grænu baunirnar niður-
soðnar á sínum tíma en nú verður verksmiðjuhúsið að Skrímslasafni.
MYND/MAGNÚS ÓSKARSSON
GÍSLI Á UPPSÖLUM Bóndinn á Uppsöl-
um vissi hvernig bæri að mæta skrímsl-
um og orti heilræðavísur sem gott er
fyrir menn að lesa áður en þeir fara um
Arnarfjörðinn að næturlagi.
ÞORVALDUR FRIÐRIKSSON Skrímsla-
fræðingur með meiru.