Fréttablaðið - 28.03.2008, Blaðsíða 26

26 28. mars 2008 FÖSTUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu,
Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
E
nn herðist hnúturinn um háls skipulagsyfirvalda í
Reykjavík. Þau eru bandingi á palli með snöru um
hálsinn sem játar kjökrandi að hann hafi ekkert gert
og geti ekkert gert. Fjárplógsmenn sem sönkuðu að
sér gömlum íbúðarhúsum frá fyrri hluta tuttugustu
aldar, þess fullvissir að undanlátssemi skipulagsyfirvalda
væri söm við sig, húsin mætti rífa og á þröngum lóðunum
byggja út fyrir lóðarmörk, sitja nú uppi með eignir sem þeir
koma ekki í lóg. Spennan er farin úr ofneyslunni, fjármagns-
kreppan lamar stórar áætlanir um nýbyggingar í hverfunum
frá Kvos að Rauðará. Eftir standa yfirgefin og skemmd hús
sem eru komin á gátskrá slökkviliðsins sem hefur nú tekið á
sig nýtt hlutverk sem Minjavernd Reykjavíkur reyndist ekki
hafa dug til að annast.
Nú rætist sú spá að fyrirhyggjuleysi skipulagsyfirvalda
komi öllum hlutaðeigandi í koll: miðborgin er líkust bruna-
hverfum Belfast með sóðaskikum sem minna mest á Lower
East Side í New York: Hrein torg, fögur borg. Snyrtipinnar
sem fyrir fáum misserum sögðu það sitt fyrsta verk að taka til
á götum og torgum halda sig til hlés. Og í þessu ástandi grípa
eigendur húsanna sem allir ganga undir skammstöfunum og
eru andlitslausir til gamalla bragða úr borgarsögu Evrópu:
þeir búa til eldsmat í þröngum hverfum. Vörumerki þeirra er
eyðilegging og ekki er skeytt um nágrenni.
Byggingarfulltrúinn og slökkvistjórinn hafa að vísu ráð,
reglugerðir, lagaskyldu til að bregðast við, en bera við skorti á
mannskap og klögunarrétti eigenda sem hafa sér að hlífiskildi
stórgallaðar deiliskipulagsdruslur. Hvers verður ábyrgðin ef
eldar kvikna í sæmilegum vindi að norðan? Embættismanna
sem sátu of lengi aðgerðalausir, stjórnmálamannanna sem eru
í felum eða hústökufyrirtækjanna sem skilja húsin eftir opin
fyrir vágestum og vindum?
Hér hefur ekki enn sprottið upp hreyfing hústökufólks sem
víða í stærri borgum og bæjum vestanhafs og austan settist
að í húseignum sem svona var komið fyrir. Hér náði hún ekki
lengra en þegar hópur fólks tók sig til og málaði Bernhöfts-
torfuna. Hennar örlög réðust ekki fyrr en kveikt hafði verið í
henni. Hvað þarf til nú? Á Laugavegi, Hverfisgötu, Bergstaða-
stræti og Frakkastíg eru hús sem þarf að loka áður en ráðið
er hver framtíð þeirra verður. Þurfa borgarar í Reykjavík að
ganga fram með tæki og tól og vinna verkið fyrir eigendur og
embættismenn?
Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skipulagsfræðingur hefur
bent á fyrirmyndir að heilfriðuðum hverfum beggja vegna
Atlantshafsins. Hann líkir ástandinu hér við þann tíma í austan-
tjaldslöndum þegar eldri borgarhlutar voru eyðilagðir eftir
heimsstyrjöldina og byggðir upp að nýju af makalausu smekk-
leysi, telur okkar stöðu reyndar verri. Það eru þokkaleg eftir-
mæli fyrir skipulagsstjórn stjórnmálaflokkanna í Reykjavík á
liðnum áratugum. Þarf að senda nefnd austur fyrir járntjald í
smá kennslu?
Það er krafa borgarbúa að þeir einstaklingar sem kosnir
voru til ábyrgðar eða ráðnir til vinnu taki á þessu máli – saman
– allir – þegar í stað.
Enn syrtir í álinn í miðborg Reykjavíkur.
Brennum borgina
PÁLL BALDVIN BALDVINSSON SKRIFAR
Árni efins
Árni Mathiesen hefur svarað ellefu
spurningum umboðsmanns Alþingis
vegna skipunar Þorsteins Davíðs-
sonar í embætti héraðsdómara. Árni
byrjar á að taka fram að spurning-
arnar séu með því yfirbragði að engu
líkara sé en að umboðsmaður sé
búinn að taka ákvörðun og að svör
sín og andmælaréttur séu að engu
höfð. Það er vandlifað að vera
settur dómsmálaráðherra.
Allir sem nálægt þessu máli
koma eru vanhæfir. Nema
Árni, auðvitað.
Mótsagnir
Í svari við þriðju
spurningu kemur
fram að umsögn
dómnefndarinnar, sem lagði mat
á hæfni umsækjenda, hafi verið
gölluð; hún hafi verið ógagnsæ,
framsetningu ábótavant auk þess
sem innra ósamræmis hafi gætt við
mat á starfsreynslu umsækjenda og
lítið gert úr starfi Þorsteins Davíðs-
sonar sem aðstoðarmanns ráðherra.
Í fimmtu spurningu segir Árni hins
vegar að óþarft hafi verið að sækjast
eftir nýrri umsögn, þrátt fyrir að sú
sem lá fyrir hafi að hans mati verið
meingölluð og óskýr. Nú segir Árni
að umsögn nefndarinnar hafi legið
fyrir en mat sitt hafi einfaldlega
verið annað. Var það eitthvað í
þessum dúr þegar Árni talaði
um „innra
ósamræmi“?
Opinber persóna
Í sjötta svari bendir Árni á að dóm-
nefndin hafi talið æskilegt að umsækj-
andi treysti sér til að hafa samskipti við
fjölmiðla. Hann segir það eiga við um
Þorstein, þar sem starfi aðstoðar manns
ráðherra fylgi samskipti við fjölmiðla og
oft opinber athygli. Þessi staðhæfing
kemur blaða mönnum spánskt fyrir
sjónir, enda báru tilraunir til að ná
sambandi við manninn
sjaldan árangur. Þyrftu
menn að ná í ráð-
herra hafði aðstoðar-
maðurinn sjaldnast
milligöngu heldur var
þeim sagt að senda
tölvupóst.
bergsteinn@frettabladid.is
SPOTTIÐ
Af loftslagskólnun
UMRÆÐAN
Loftslagsmál
Harðæri er hafið, eignir að rýrna í verði, afraksturinn að minnka af
erfiðinu. Vetrarhörkur í Ameríku,
uppskeran rýrari og eldunarolían dýrari,
greiðsluerfiðleikar og bankar á útsölu og
hlutabréfin falla. Óbrigðull boðberi
harðæris í aldanna rás sýnir nú enn einu
sinni sitt ófrýna fés: Hækkandi verð á
matvöru. Aðrar nauðsynjar og vöruteg-
undir fylgja með; olían, hráefnin, gullið. Mönnum
virðist alltaf koma þetta jafn mikið á óvart þó ekki
sé í fyrsta sinn sem góðæri tekur enda.
Í Kína hefur verið kaldasti vetur í heila öld og
uppskeruútlitið slæmt. Búfjárfellir í tugþúsundavís
og mannfellir í þúsundavís af kulda í Asíu. Kuldi á
suðlægum breiddargráðum og í Vesturheimi. Hafið
þið, lesendur góðir, heyrt að síðustu misserin hefur
orðið hraðasta kólnun loftslags frá upphafi mælinga
og meir en vegur upp alla hlýnun 20. aldar? Hafið
þið heyrt að sú uggvænlega staða er komin upp að
sólin er í lægð og gefur minni orku en áður? Og sem
verra er, útlitið um að hlýni fljótt er ekki sérlega
gott eftir helstu sólarmerkjum að dæma. Nei, það er
ekki mikið verið að hampa þessum fréttum. Þær
passa ekki inn í síbyljandi áróðurinn um hlýnun
loftslags sem hefur verið ærandi í nærri tvo
áratugi.
Skjárinn færir okkur stöðugt voveiflegar fréttir:
Stórflóð og stórviðri eru orðin tíðari (þeim fjölgar
frekar þegar kólnar), þurrkar leggjast yfir stór
landsvæði (sveiflur eins og áður). Golfstraumurinn
er að beygja af leið (stærðargráðuskekkja).
Norðurskautsísinn er að hverfa (sveiflur) og
ísbirnir að deyja út (þeim fjölgar), Suðurskautsísinn
er að brotna og bráðna (hann þykknar og
þar kólnar). Síðustu ár voru þau hlýjustu
síðan mælingar hófust (það var 1930-40).
Hlýnunin er að útrýma dýrategundum og
breiða út sjúkdóma (rangfærslur), mikil
sjávarborðshækkun (engin breyting
mælanleg).
Það er ekki eingöngu við fjölmiðlana að
sakast í þessu áróðursfári um hlýnun
jarðar. Í fyrra sendi milliríkjanefnd
Sameinuðu þjóðanna um loftslagsbreyting-
ar frá sér skýrslu með enn einni hrak-
spánni um yfirvofandi ofhitnun, rökstudda
með lélegum vísindum og skoðunum erindreka sem
ekki eru vísindamenn. Nýlega sendi önnur Samein-
uðu þjóða-nefndin frá sér yfirlýsingu um að þrjátíu
jöklar væru að bráðna en ekkert var sagt frá því að
fleiri eru að vaxa. Fyrir stuttu veitti Nóbelsnefndin
í Ósló milliríkjanefndinni friðarverðlaunin þrátt
fyrir að hún hafi notað falsanir og rangfærslur til að
reka áróður fyrir Kýótó-samningnum, líklega versta
hneyksli í sögu Nóbelsnefndarinnar.
Hvað getur áróðurinn um loftslagshlýnunina hald-
ið lengi áfram? Er ekki best að hætta við Kýótó-
samninginn nú þegar menn vita að hann mun ekki
hafa mælanleg áhrif á loftslag en er skaðlegur
lífsgæðum jarðarbúa? Nei, greinilega ekki, nú er
málið komið í tísku, almenningur trúir áróðrinum,
vísindin eru útrædd! (Við Íslendingar könnumst við
vinnubrögðin úr Alþjóða hvalveiðiráðinu). Forkólfar
Kýótó-samningsins eru að undirbúa framlengingu
hans og ætlast til að Ísland taki þátt. En nú þegar
raunveruleikinn er að koma betur í ljós hljóta menn
að yfirgefa þetta hringleikahús falsáróðursins sem
„loftslagssamningarnir“ eru, spurningin er hvort
við höfum kjark til þess.
Höfundur er verkfræðingur.
FRIÐRIK DANÍELSSON