Fréttablaðið - 17.05.2008, Blaðsíða 18

UMRÆÐAN
Björgvin G. Sigurðsson
svarar leiðara Þorsteins
Pálssonar
Undanfarin misseri hefur Þorsteinn Páls-
son, ritstjóri og fyrrver-
andi formaður Sjálfstæðis-
flokksins, skrifað röð
merkilegra greina um kosti
og galla Evrópusambands-
aðildar. Um mikilvægi þess að
Íslendingar sæki um aðild að sam-
bandinu og láti þannig reyna á hvað
felist í fullri aðild að bandalaginu í
stað þeirrar áhrifalitlu aukaaðildar
sem við búum við í formi annars
hins ágætan EES samnings.
Allt er þetta til sóma og undir
flest það sem ritstjórinn hefur
skrifað um Evrópumál getur undir-
ritaður tekið heilshugar undir. Enda
hef ég lengi verið á þeirri skoðun
að þjóðin eigi mikla hagsmuni undir
því að látið verði reyna á aðild að
ESB með því að sækja um og bera
samninginn undir þjóðina að
lokum.
Þetta er stefna Samfylkingarinn-
ar sem einn flokka hefur þann
afdráttarlausa málatilbúnað að
skilgreina beri samningsmarkmið-
in, sækja um aðild og bera afrakst-
urinn undir þjóðina. Aðrir flokkar
feta sig nú í þessa átt þar sem ægir
saman loðnum skilaboðum um
þessa og hina þjóðaratkvæða-
greiðsluna og fleira í þeim dúr.
Mestu skiptir hinsvegar að flokk-
arnir opni á umræðuna, hleypi
henni upp á yfirborðið í stað þess
að reyna með handafli og tilskipun-
um að þagga niður eðlilega umræðu
um stærsta hagsmunamál Íslend-
inga þessi misserin. Þess vegna var
skynsamleg opnun Þorgerðar Katr-
ínar, varaformanns Sjálfstæðis-
flokksins, um Evrópumál á Kópa-
vogsfundi stærra skref en margur
hyggur og þurfti pólitískan kjark
af hennar hálfu til að stíga.
Við blasir að skoðanir lands-
manna munu finna sér farveg í Já-
og Nei-hreyfingum líkt
og gerðist á hinum Norð-
urlöndunum á sínum
tíma. Það er jákvætt og
eðlilegt enda málið um
margt þverpólitískt.
Slík þróun undanskilur
að sjálfsögðu ekki
Alþingi og stjórnmála-
flokkana frá því að fjalla
um málið, setja á dag-
skrá og taka til þess. Auð-
vitað ekki og því undrað-
ist ég það mjög og varð
fyrir verulegum vonbrigðum með
málatilbúnað ritstjórans sem fram
kom í leiðara blaðsins í gær.
Í leiðaranum er að finna kostu-
legar umvandanir ritstjórans í
minn garð þar sem hann eignaði
mér þá skoðun að hafa farið mikinn
fyrir því að koma málinu út fyrir
veggi Alþingis og frá flokkunum til
meðferðar og umfjöllunar. Einkar
sérkennilegt, í besta falli, í ljósi
þess að líklega hefur ekki annar
alþingismaður fjallað meira um
málið síðustu misseri og margoft
sagt að ekkert gerist í málinu fyrr
en stóru flokkarnir tveir taki um
það ákvörðun að sækja um og stíga
skref í málinu. Leiðin til ESB liggur
í gegnum Sjálfstæðisflokk og Sam-
fylkingu. En þar eiga málin heldur
ekki að vera í gíslingu.
Máli mínu til áréttingar má benda
á grein mína úr Markaðinum/
Fréttablaðinu fyrir nokkrum
dögum sem undirstrikar býsna vel
skoðun mína í Evrópumálum. Þar
stendur meðal annars:
„Tvöfalt þjóðaratkvæði eða ekki.
Evrópumálin eru komin á landa-
kortið og brýnt að ná breiðri sam-
stöðu á meðal þings og þjóðar um
hvaða skref skuli stíga. Án góðrar
samstöðu og samvinnu flokkanna á
þingi um málið verða varla nein
framfara skref stigin og ekki stend-
ur á atvinnulífinu og verkalýðs-
hreyfingu í þeim leiðangri. (Evran í
áratug, Markaðurinn 14. maí
2008).“
Ég biðst undan því að vera hafð-
ur að skotspæni ef ritstjórinn kýs
að veifa röngu tré frekar en öngvu
til að koma skoðunum sínum á
framfæri. Vel má vera að ritstjór-
inn kjósi að veitast að mínum við-
horfum og freista þess að gera tor-
tryggileg til þess að senda skilaboð
inn í sinn gamla flokk sem ekki er
nú alveg á einu máli í afstöðu til
Evrópumálanna. Ekki dæmi ég um
það.
Höfundur er viðskiptaráðherra
UMRÆÐAN
Steindór J. Erlingsson skrifar
um trúmál
Öll höfum við einhverja hugmynd um hver Jesús var. Hjá flestum
eiga hugmyndirnar rætur sínar í
námsefni grunnskólans þar sem
mjög einföld mynd er dregin upp af
þessum guði kristinna manna. Fljótt
á litið virðist þessa einfalda mynd
einnig lita boðun Þjóðkirkjunnar.
Vandamálið við einföldunina er að
hún er í litlu samræmi við þá mynd sem
fræðimenn hafa dregið upp af Jesú. Þetta
ósamræmi er hins vegar aðeins byrjunin
því innbyrðis eru fræðimenn mjög
ósammála um hvað Jesús stóð í raun og
veru fyrir. Lítum nánar á málið.
Við fyrstu sýn mætti ætla að allir þeir
sem lokið hafa lestri Nýja testamentisins
sitji uppi með hina einu sönnu og guðlegu
mynd af Jesú, kannski þá sem kennd er í
grunnskólanum. Hugsjónin um „rétta“
túlkun á boðskap Jesú byggir hins vegar á
óskhyggju sem mun líklega aldrei rætast.
Þetta skýrist af því að lestur okkar á
Biblíunni, eins og öllum öðrum bókum,
litast af félagslegum, menningarlegum,
pólitískum, trúarlegum og heimspekilegum
bakgrunni okkar. Tilraunir sumra fræði-
manna og guðfræðinga til þess að útloka
þessar lífsskoðanasíur skekkir
að mati biblíusérfræðingsins
Elaine Pagels (Adam, Eve, and
the Serpent, 1988) skilning okkar
á trúarriti kristninnar. Rann-
sóknir mínar á viðhorfum
náttúruvísindamannanna
Þorvalds Thoroddsens, Lance-
lots Hogben og Julians Huxley
til þróunarkenningarinnar hafa
leitt það sama í ljós, þ.e. að
fullur skilningur á viðhorfum
þeirra fæst einungis með því að
taka lífsskoðanasíurnar með í
reikninginn.
Það virðist því ekki vera til einn réttur
skilningur á því hver Jesús var. Þetta
kemur berlega fram hjá fræðimönnum sem
eytt hafa starfsævinni í að rannsaka hver
hinn sögulegi Jesús var í raun og veru.
Niðurstöður þeirra eru mjög ólíkar: Jesús
var frjálslyndur farísei, hann var samkyn-
hneigður galdramaður (sbr. grein Illuga
Jökulssonar í maíhefti Skakka turnsins),
hann var rabbíni sem kenndi fylgjendum
sínum hina sönnu merkingu lögmáls
Móses, hann var femínisti sem boðaði
jafnrétti, hann var byltingarsinni sem
boðaði uppreisn gegn Róm, hann var
róttæklingur sem boðaði upplausn hefð-
bundinna samfélagsgilda og hann var
heimsendaspámaður (sem líklega er
vinsælasta túlkun fræðimanna). Fræði-
mennirnir sem sett hafa fram þessar og
fleiri túlkanir á hinum sögulega Jesú hafa
allir meira og minna sömu heimildirnar
fyrir framan sig, en eins og biblíusérfræð-
ingurinn Bart Ehrman (Lost Christianities,
2003) benti nýverið á virðast þeir einungis
sammála um það eitt að Jesús var gyðing-
ur.
Ástæðan fyrir þessum ólíku túlkunum
fræðimanna á hinum sögulega Jesú er sú
að þeir leggja áherslu á ólíka ritningar-
staði, sem að einhverju leyti stjórnast af
lífsskoðanasíu þeirra. Þetta hefur leitt
biblíusérfræðinginn Robert Price (Dec-
onstructing Jesus, 2000) til þess að álykta
að sérhver ritgerð eða bók um ævi Jesú sé í
raun guðspjall viðeigandi fræðimanns um
Jesúm. Price telur þessar ólíku túlkanir
ekkert sérstaklega ósannfærandi, en eins
og hann bendir á útilokar hver þessara
Jesúmynda allar hinar. Vandamálið snýst
um að sá Jesús sem birtist í guðspjöllunum
hefur svo margar birtingarmyndir að hann
er mjög líklega samsett persóna, eins og
fleiri kraftaverkapersónur frá þessum
tíma. Af þessum sökum telur Price það
óhjákvæmilega niðurstöðu að jafnvel þó
hinn sögulegi Jesús hafi verið uppi fyrir
2000 árum sé ekki lengur um neinn
sögulegan Jesúm að ræða. „Frummyndin
er óafturkræf.”
Sú einfalda mynd sem dregin er upp af
Jesú í námsefni grunnskóla og útvarps-
messum Ríkisútvarpsins virðist eiga lítið
skylt við þann Jesúm sem fræðimenn í
háskólum fást við og rannsaka. Jesús
fræðimannanna felur í sér miklu meira en
ástina og kærleikann, sem trúboðar
Þjóðkirkjunnar leggja áherslu á. Auk þess
sem hér hefur nú þegar verið tíundað
bendir Pagels (The Origin of Satan, 1995) á
að guðspjöllin fela einnig í sér „sláandi“
dimman boðskap, um alheimsbaráttu
yfirnáttúrulegra afla, sem í gegnum tíðina
hefur verið notaður „til þess að réttlæta
hatur og jafnvel fjöldamorð“. Eins og bent
hefur verið á er af ýmsum ástæðum
ómögulegt að finna hinn eina sanna Jesúm,
sem endurspeglar þá staðhæfingu Pagels
(Beyond Belief, 2003) að frá sjónarhorni
sagnfræðinnar er ekki til einhver ein
„sönn“ kristni.
Ég get vel skilið ef prestar landsins hafa
ekki mikinn áhuga á að kynna þennan
margbreytilega Jesú fræðimannanna fyrir
söfnuðum sínum enda er hann ekki
vænlegur til þess að tryggja fylgisspekt
safnaðarmeðlimanna við rétttrúnaðinn.
Spurningin er hins vegar hvort börnin
okkar eiga að vera undir sömu sökina seld.
Eins og landslög kveða á um er grunnskól-
inn ekki trúboðsstofnun og því eiga þau
rétt á að heyra stærri hluta af sögunni en
þá ofureinfölduðu útgáfu sem nú er haldið
að þeim.
Höfundur er vísindasagnfræðingur.
18 17. maí 2008 LAUGARDAGUR
BJÖRGVIN G.
SIGURÐSSON
Evrópa og ranga
tréð ritstjórans
STEINDÓR J.
ERLINGSSON
Hver var Jesús?
Ég biðst undan því að vera
hafður að skotspæni ef rit-
stjórinn kýs að veifa röngu tré
frekar en öngvu til að koma
skoðunum sínum á framfæri.
Samkeppni um
menningarmerkingar
Menningar- og ferðamálaráð Reykjavíkurborgar boðar til opinnar samkeppni um samræmt
útlit menningarmerkinga í Reykjavíkurborg. Markmið með slíkum merkingum er að kveikja
áhuga fólks og efla fræðslu um menningu, sögu og náttúru borgarinnar. Um er að ræða
fjölbreyttar merkingar víða um borgina, til dæmis við hús, torg, styttur, í skógarrjóðri, við
strandlengju eða eitt og sér (án sýnilegs kennileitis).
Hönnun á merkingu getur verið í formi fræðsluskiltis, plötu í stétt,
skjaldar, húsmerkingar og vegvísis ásamt öðrum leiðum ef vill.
Gera má ráð fyrir mislöngum fræðslutexta.
Senda má inn tillögu að merkingum í mismunandi stærðum og gerðum.
Samræming hönnunar á við mismunandi framsetningar á misstórum merkingum.
Tillagan skal fela í sér grafíska hönnun, formhönnun,
efnisnotkun og uppsetningu skiltisins.
Tillagan skal vera undir nafnleynd og til að hún verði tekin gild þarf höfundur
að skila eftirfarandi:
Hægt verður að nálgast ítarefni með ljósmyndum (þar sem hægt
er að setja skilti í umhverfi), textadæmum og merki borgarinnar
á www.minjasafnreykjavikur.is. Ekki er nauðsynlegt að nota þessi
gögn.
Fimm manna dómnefnd skipuð fulltrúum tilnefndum af menningar- og ferðamálaráði og
Menningar- og ferðamálasviði mun velja eina verðlaunatillögu. Höfundi tillögunnar verða
þar með rétt til að vinna hana áfram. Ef dómnefndin metur að verðlaunahafinn geti unnið
verkið áfram mun honum verða falið verkefnið til frekari útfærslu. Ef ekki, verður öðrum
falið verkefnið í samráði við höfund tillögunnar. Niðurstaða dómnefndar verður kynnt
opinberlega á Menningarnótt 23. ágúst nk. samhliða sýningu á innsendum tillögum.
Tillögurnar skulu hafa borist skrifstofu Menningar- og ferðamála-
Tillögur skulu merktar „Samkeppni um menningarmerkingar“.
anna.lisa.gudmundsdottir@
Magnúsdóttir dora.magnusdottir@