Fréttablaðið - 22.08.2008, Blaðsíða 18

18 22. ágúst 2008 FÖSTUDAGUR
FRÉTTASKÝRING: Flugslysið á Barajas-flugvellinum
Flugslysið á Barajas-alþjóðaflugvellinum
við Madríd á miðvikudag, þar sem 153
manns dóu, er eitt það mannskæðasta
sem orðið hefur í Evrópu á síðustu árum
og áratugum. Algengast er að slys verði í
flugtaki eða lendingu.
Miðað við þá gríðarlegu aukningu sem orðið hefur í
flugumferð eru flugslys mjög fátíð. Flugfarþega-
fjöldi í heiminum var um tveir milljarðar árið 2005.
Meðalvöxtur á ári er talinn verða um fimm prósent
og heildarfarþegafjöldinn verði þannig kominn í
fjóra milljarða eftir um tvo áratugi. Með bættri
tækni, bæði í flugvélum og á flugvöllum (svo sem til
að stjórna blindflugslendingum), betri þjálfun flug-
manna og flugumferðarstjóra og öðrum öryggisráð-
stöfunum er vonazt til að flugslysum fjölgi ekki í
sama hlutfalli og flugumferðin eykst.
Meðal ráðstafana sem flugmálayfirvöld í Evrópu
hafa gripið til í því skyni að minnka hættuna á slys-
um er að halda bannlista yfir flugfélög, hverra
vélum er bannað að lenda á flugvöllum álfunnar. Á
þessum lista Evrópusambandsins eru nú hátt í 90
flugfélög, flest afrísk.
Mannskæðasta flugslys í sögu farþegaflugs varð
reyndar á spænskum flugvelli; þann 27. marz 1977
lenti Boeing 747-risaþota PanAm-flugfélagsins í
árekstri við aðra eins risaþotu KLM-flugfélagsins
þegar sú síðarnefnda var í flugtaki frá Los Rodeos-
flugvelli á Tenerife á Kanaríeyjum. KLM-þotan
skarst inn í búk PanAm-vélarinnar. Í slysinu fórust
583 manns.
Í Genf er stofnunin Aircraft Crashes Record Off-
ice (ACRO), sem heldur utan um allar tölulegar upp-
lýsingar um flugslys í heiminum. Samkvæmt upp-
lýsingum hennar var árið 2007 það öruggasta í flugi
síðan árið 1963, talið í fjölda slysa. Þá urðu 136 flug-
slys, samanborið við 164 árið 2006. Dóu 965 manns í
þessum 136 slysum síðastliðins árs. Talið í fjölda lát-
inna var árið 2004 þó enn betra, þegar 766 manns
dóu í flugslysum. Það var minnsta manntjónið sem
orðið hafði í flugi á einu ári allt frá lokum síðari
heimsstyrjaldar. Mannskæðasta árið var 1972, þegar
3.214 manns fórust í flugslysum.
Nýleg flugslys í Evrópu
Mannskæð flugslys sem orðið hafa í Evrópu frá því
um aldamótin eru eftirtalin:
22. ágúst 2006 í Úkraínu: Rússnesk Tupolev-vél
með 170 manns um borð hrapar norður af Donetsk.
Enginn kemst lífs af.
3. maí 2006 í Rússlandi: Airbus-þota hrapar í
óveðri í Svartahafið, skammt undan Sotsí. Allir um
borð, 113 manns, farast.
14. ágúst 2005 í Grikklandi: Farþegavél frá Kýpur
með 121 manns innanborðs flýgur stjórnlaust yfir
Grikklandi unz hún rekst á fjallshlíð norður af
Aþenu. Allir um borð farast. Við rannsókn kemur í
ljós að flugmennirnir höfðu misst meðvitund þegar
þrýstingur féll snögglega í flugstjórnarklefanum
vegna vanstillts ventils.
8. janúar 2003 í Tyrklandi: Farþegaþota Turkish
Airlines með 76 manns um borð brotlendir við Diy-
arbakir. Þykkri þoku er kennt um.
1. júlí 2002 í Þýzkalandi: Á flugi yfir Überlingen í
SV-Þýzkalandi rekast rússnesk farþegaþota og DHL-
póstflutningavél saman. Allir sem um borð voru í
báðum vélum, 71, farast, þar á meðal yfir 40 börn.
24. nóvember 2001 í Sviss: Lítil farþegaflugvél
svissneska flugfélagsins Crossair hrapar í skóglendi
í aðflugi að Zürich-flugvelli. 24 hinna 33 sem um
borð voru farast.
8. október 2001 á Ítalíu: 118 manns farast á flug-
vellinum í Mílanó, þegar Cessna-einkaflugvél lendir
í vegi fyrir farþegavél SAS-flugfélagsins, sem var á
leið í loftið. Þykk þoka var þegar slysið varð.
4. október 2001 í Úkraínu: Rússnesk Tupolev-far-
þegaþota er skotin niður fyrir slysni yfir Svartahafi
af æfingaeldflaug Úkraínuhers. 78 manns farast.
25. júlí 2000 í Frakklandi: Skömmu eftir flugtak
frá París hrapar hljóðfrá Concorde-þota og brot-
lendir á hóteli. Alls farast 113 manns. Við rannsókn
kemur í ljós að stykki úr sprungnum hljóðbarða
lenti á eldsneytisgeymi sem orsakaði sprengingu.
Mannleg mistök algengust
Um áttatíu prósent allra flugslysa verða í flugtaki
eða lendingu og stór hluti þeirra er rakinn til „mann-
legra mistaka“. Slys í miðju flugi eru sjaldgæf, en
koma fyrir. Dæmi eru um að sprengja valdi slíku
slysi, eins og tilfellið var með Lockerbie-slysið svo-
nefnda árið 1988, eða árekstur í lofti eins og yfir
Überlingen árið 2002.
Í samantekt sem Boeing-flugvélaverksmiðjurnar létu gera á orsökum
183 slysa á tímabilinu 1996 til 2005, þar sem farþegaþotur eyðilögð-
ust, voru niðurstöðurnar þessar:
55 prósent: Mistök flugáhafnar
17 prósent: Bilun í flugvél
13 prósent: Veður
7 prósent: Ýmislegt/annað
5 prósent: Flugumferðarstjórn
3 prósent: Viðhald
Almennt ber að hafa í huga að flugvélaframleið-
endur eru tregir til að fallast á að hönnun flugvélar
geti átt þátt í orsökum flugslysa. Athyglisvert er að
samkvæmt gögnum Boeing hefur hlutfall mann-
legra mistaka minnkað stöðugt sem meintur aðal-
orsakavaldur flugslysa á síðustu árum. Á áratugn-
um 1988-1997 mælist þetta hlutfall samkvæmt tölum
Boeing heil 70 prósent, en fyrir tímabilið 1996-2005
er það sumsé komið niður í 55 prósent.
Samkvæmt fyrstu vísbendingum orsakaðist slys-
ið í Madríd á miðvikudag ekki af mistökum flug-
mannanna, heldur af því að eldur kom upp í öðrum
hreyfli MD82-þotu Spanair-flugfélagsins. Vélin á að
geta flogið á einum hreyfli, en hún skall í jörðina og
splundraðist í eldhafi er hún var rétt að komast á
loft. Rannsóknin beinist nú ekki sízt að því hvað olli
því að eldurinn brauzt út.
Flest flugslys verða í
flugtaki eða lendingu
FLUGTAK Farþegaþota í flugtaki yfir slysstað MD82-þotu Spanair-flugfélagsins á Barajas-flugvelli við Madríd í gær. FRÉTTABLAÐIÐ/AP
FRÉTTASKÝRING
AUÐUNN ARNÓRSSON
audunn@frettabladid.is
Samkvæmt könnun á orsökum 1.843 flugslysa um allan heim á
tímabilinu 1950 til 2006 skiptast orsakirnar svona niður:
53 prósent: Mistök flugmanns
21 prósent: Tæknileg bilun
11 prósent: Veður
8 prósent: Önnur mannleg mistök (flugumferðarstjórn, röng
hleðsla flugvélar, mistök í viðhaldi, mengað
eldsneyti, misskilningur vegna tungumála-
örðugleika o.fl.)
6 prósent: Hermdarverk (sprengja, flugrán, vél skotinniður)
1 prósent: Aðrar orsakir
Í könnuninni voru slys herflugvéla, einkaflugvéla
og leiguflugvéla ekki tekin með í reikninginn.
Pervez Musharraf sagði af sér sem forseti Pakistans í byrjun vikunnar. Leitin
að arftaka hans er að hefjast, en óljóst er hvað tekur við.
Hvaða völd fær nýr forseti?
Musharraf var herforingi þegar hann gerði stjórnarbyltingu árið 1999 og tók
sjálfur að sér stjórn landsins. Hann var áfram yfirmaður hersins allt fram á síð-
asta ár, þegar hann neyddist til að segja af sér hermennsku til að mega bjóða
sig fram til nýs kjörtímabils sem forseti. Samkvæmt núgildandi stjórnarskrá,
sem Musharraf átti sinn þátt í að semja, hefur forseti landsins mikil völd, en
leiðtogar ríkisstjórnarflokkanna hafa heitið því að gera völd forsetans mun
minni.
Hvað tekur við?
Margir vilja að Musharraf verði dreginn fyrir dóm fyrir að hafa misnotað völd
sín, en fáir virðast þó búast við því að af því verði. Sjálfur ætlar Musharraf að
búa áfram í landinu og virðist ekki hafa neinar áhyggjur af málshöfðun. Ólík-
legt þykir að herinn muni skipta sér af stjórn landsins, þótt hann hafi beint
eða óbeint stjórnað landinu meira og minna síðustu áratugina.
Hvað um dómarana?
Eitt af umdeildustu verkum Musharrafs á síðasta ári var að reka úr hæstarétti
landsins dómara sem honum þóknuðust ekki, þar á meðal Iftikhar Chaudry,
forseta hæstaréttar. Stjórnarflokkana greinir á um hvort þeir eigi allir að fá
embætti sín eins og ekkert hafi í skorist. Sérstaklega hefur Chaudry verið
umdeildur, bæði vegna pólitískra yfirlýsinga sem hann hefur gefið og vegna
þess að hann dró í efa réttmæti þess að veita Asif Zardari, leiðtoga annars
stjórnarflokkanna, uppgjöf saka svo hann gæti snúið heim úr útlegð fyrir
þingkosningarnar.
FBL-GREINING: PAKISTAN EFTIR MUSHARRAF
Framhaldið óráðið
Nýtt! Gras.is beint á skjáborðið þitt!
Gras.is hefur sett upp vefþjónustu (Gagdet) sem t
engir þig beint
við fréttirnar, án þess að þurfa opna vafrann þinn!