Fréttablaðið - 23.10.2008, Blaðsíða 18

18 23. október 2008 FIMMTUDAGUR
FRÉTTASKÝRING: Íbúðalánamarkaðir
FRÉTTASKÝRING
GUÐRÚN HELGA SIGURÐARD.
ghs@frettabladid.is
Eftir tæpar tvær vikur fara fram kosningar í Bandaríkjunum. Úrslit kosninganna
ráðast þó ekki beint af heildarfjölda þeirra atkvæða, sem hver frambjóðandi
fær, heldur óbeint því atkvæðamagnið ræður aðeins fjölda þeirra kjörmanna,
sem hver frambjóðandi fær á sérstakri kjörmannasamkomu, þar sem formleg
úrslit kosninganna ráðast á endanum.
■ Hve marga kjörmenn þarf til sigurs?
Fjöldi kjörmanna er jafn mikill og samanlagður fjöldi þingmanna í báðum
deildum bandaríska þjóðþingsins, að viðbættum þremur kjörmönnum fyrir
höfuðborgina Washington. Í öldungadeild sitja hundrað þingmenn en í
fulltrúadeildinni eru þeir 435. Fjöldi kjörmanna verður því 538, og til að ná
meirihluta á kjörmannaþinginu þarf frambjóðandi að hafa tryggt sér atkvæði
270 kjörmanna.
■ Hvernig skiptast kjörmenn á ríkin?
Hvert ríki hefur jafn marga kjörmenn og samanlagður fjöldi þingmanna þess í
báðum deildum. Fjölmennustu ríkin hafa því fleiri kjörmenn en þau fámenn-
ari, því fjöldi þingmanna í fulltrúadeildinni fer eftir íbúafjölda viðkomandi
ríkis. Fámennustu ríkin hafa aðeins þrjá kjörmenn, en Kalifornía, fjölmennasta
ríkið, er með 53 kjörmenn, og næst koma New York með 29 kjörmenn og
Flórída með 25. Í kosningabaráttunni leggja frambjóðendur því mesta áherslu
á þau ríki, þar sem eftir flestum kjörmönnum er að slægjast.
■ Hvernig eru kjörmenn
valdir í hverju ríki?
Flest ríki Bandaríkjanna hafa
þann háttinn á, að allir kjör-
menn þess falla í hlut þess fram-
bjóðanda sem fær flest atkvæði
í kosningum. Þó eru tvær
undantekningar þar á: Í
Maine og Nebraska er
einum kjörmanni úthlut-
að fyrir hvert kjördæmi
innan ríkisins, og ræður
þar meirihluti atkvæða
í hverju kjördæmi, en
tveimur kjörmönnum
að auki er úthlutað
til þess frambjóð-
anda sem fær flest
atkvæði samtals í öllum
kjördæmum ríkisins. Í
hverju ríki eru það síðan
stjórnmálaflokkarnir sjálfir,
sem sjá um að ákveða
hvaða einstaklingar verða
kjörmenn flokksins á kjör-
mannaþinginu.
FBL-GREINING: KJÖRMANNAKERFIÐ Í BANDARÍKJUNUM
Flókið fyrirkomulag
www.takk. is
Kíktu á heimasíðuna okkar
Óvissa hefur ríkt á íbúða-
lánamarkaði að undan-
förnu. Viðskiptaráðuneytið
hefur rætt við bankastjóra
nýju ríkisbankanna til að
tryggja það að viðskipta-
vinir fái frystingu mynt-
körfulána í samræmi við
tilmæli ríkisstjórnarinnar.
Íbúðalánasjóður hefur
fengið rýmra svigrúm til
að koma til móts við fólk.
Reglur á íbúðalánamarkaði eru í
mótun í félags- og tryggingamála-
ráðuneytinu og því virðist óljóst
hver á að snúa sér og hvert þegar
kemur að viðbrögðum banka við
greiðsluerfiðleikum einstaklinga.
Íbúðalánasjóður hefur rýmri regl-
ur en áður til að koma til móts við
fólk en það gildir fyrst og fremst
um þá sem eru með verðtryggð
innlend lán því að flutningur á
myntkörfulánum frá bönkum til
Íbúðalánasjóðs er ekki hafinn.
Þessar reglur munu þó að sjálf-
sögðu gilda um þá sem hafa mynt-
körfulán þegar þar að kemur.
Íbúðalánasjóður getur boðið
upp á samning við lánveitanda um
greiðsludreifingu fyrir og eftir
greiðsluáskorun og eftir nauðung-
arsölubeiðni, skuldbreytingu van-
skila í nýtt lán til fimm til fimmtán
ára, frestun á greiðslum, svokall-
aða frystingu, í allt að þrjú ár,
frestun vegna sölutregðu við kaup
á annarri eign og lengingu lána um
allt að fimmtán ár.
Gylfi Guðmundsson, sérfræð-
ingur hjá Íbúðalánasjóði, segir að
viðskiptavinir þurfi að vera í skil-
um með lánin sín og því skuld-
breyti sjóðurinn til að koma fólki í
skil. Sjóðurinn geri allt sem unnt
er til að verða fólki að liði.
Misjafnt er eftir bönkum hversu
mikla frystingu boðið er upp á og
til hve langs tíma. Hjá Nýja Glitni
kemur fram að farið sé yfir hvert
tilfelli og metið hvernig tekið
verði á því. Glitnir býður upp á að
frysta afborganir íbúðalána í
erlendri mynt og borga bara vexti
en útfærslan er einstaklingsbund-
in.
Illkleift að standa í skilum
Viðskiptaráðuneytið hefur rætt
við bankastjóra nýju ríkisbank-
anna til að tryggja að viðskipta-
vinir fái þjónustu í samræmi við
tilmæli ríkisstjórnarinnar.
Bankarnir segja að Íbúðalána-
sjóður eigi að snúa sér til þeirra
þegar spurt er um flutning íbúða-
lána en Einar Örn Stefánsson, upp-
lýsingafulltrúi Íbúðalánasjóðs,
sagði í Fréttablaðinu nýlega að
gert væri ráð fyrir að bankarnir
leituðu til Íbúðalánasjóðs. Sam-
kvæmt upplýsingum hjá Nýja
Glitni er hins vegar gert ráð fyrir
að Íbúðalánasjóður setji sig í sam-
band við bankana. Sjóðurinn hafi
ekki óskað eftir því enn sem komið
er að taka yfir þessi lán.
Gylfi Magnússon, dósent við
Háskóla Íslands, segir að staða
skuldunauts breytist ekki mikið
við yfirfærslu á húsnæðisláni frá
banka til Íbúðalánasjóðs, batni þó
kannski eitthvað því að Íbúðalána-
sjóður hafi meiri sveigjanleika, til
dæmis til að fresta greiðslum, en
bankarnir.
Gylfi segir að
ekki liggi fyrir
hvernig verði
tekið á erlendu
lánunum. Lántak-
endum sé illkleift
að standa í skil-
um miðað við
núverandi gengi
og veðin að baki
lánunum séu
minni en láns-
upphæðin. Vænt-
anlega þurfi Íbúðalánasjóður að fá
lánin með afföllum sem þýði tap
fyrir gömlu bankana á sínum
gömlu kennitölum en búi til svig-
rúm fyrir Íbúðalánasjóð til að
semja um nauðasamning við lán-
takandann.
„Í einhverjum tilfellum eru lán-
takendurnir hreinlega gjaldþrota
og þá verður að afskrifa þessi lán.
Það er ekki ljóst hvort það verður
hlutverk þrotabúa bankanna eða
hvort það verður hlutverk Íbúða-
lánasjóðs,“ segir Gylfi.
Við erum bara rétt að byrja að
vinda ofan af þessu. Enn eru marg-
ir óvissuþættir. „Ef gengi krón-
unnar helst skaplegt er kannski
von til að margir geti staðið í skil-
um en ef það verður jafnslæmt og
það var um það leyti sem banka-
kerfið hrundi þá eru augljóslega
margir sem geta ekki greitt.“
Staða skuldunauta
breytist ekki mikið
ÚTLÁN AUKAST
UM HELMING
Heildarútlán Íbúðalánasjóðs
hafa aukist um tæplega helming
upp á síðkastið. Heildarútlánin
námu tæpum átta milljörðum í
september, þar af voru 5,6 millj-
arðar vegna almennra lána og
tæpir 2,4 milljarðar vegna leigu-
íbúðalána. Heildarútlán sjóðsins
námu rúmum 22 milljörðum á
þriðja ársfjórðungi.
Ægir Geirdal Gíslason, íbúi í Vogun-
um, óskaði nýlega eftir aðstoð frá
Íbúðalánasjóði áður en til vanskila
kæmi og gerði það í gegnum við-
skiptabankann sinn. Ægir stendur
í skilum en óttaðist að það geti
breyst. Hann trúði loforðum ráða-
manna og óskaði eftir frystingu hjá
Íbúðalánasjóði og vildi borga bara
vexti í ákveðinn árafjölda. Ægir vildi
hafa vaðið fyrir neðan sig og hafði
því samband við viðskiptabankann
sinn, skilaði inn tilskyldum gögnum
og fékk svo það svar að bankinn
hefði ekki sent erindið til Íbúða-
lánasjóðs vegna þess að sam-
kvæmt tölvuforriti bankans gæti
hann ekki hafa staðið í skilum.
TÖLVUFORRITIÐ HINDRAÐI FRYSTINGU
RÉTT AÐ BYRJA „Við erum bara rétt að byrja að vinda ofan af þessu,“ segir Gylfi Magnússon, dósent við Háskóla Íslands. „Ef
gengi krónunnar helst skaplegt er kannski von til að margir geti staðið í skilum.“
BÝÐUR UPP Á SAMNING Íbúðalánasjóður getur boðið upp á samning við lánveit-
anda um greiðsludreifingu fyrir og eftir greiðsluáskorun, skuldbreytingu vanskila
og margt fleira.
GYLFI MAGN-
ÚSSON, dósent
við HÍ.