Fréttablaðið - 23.10.2008, Blaðsíða 50

34 23. október 2008 FIMMTUDAGUR
menning@frettabladid.is
Þjóðleikhúsið frumsýnir
leikritið Utan gátta eftir
Sigurð Pálsson á laugardag
í leikstjórn Kristínar Jó-
hannesdóttur í Kassanum.
Fjögur hlutverk eru í verkinu sem
þau Arnar Jónsson, Kristbjörg
Kjeld, Eggert Þorleifsson og Ólafía
Hrönn Jónsdóttir fara með. Leik-
mynd og búninga annast Grétar
Reynisson.
Sigurður Pálsson er eitt þekkt-
asta leikskáld okkar, en auk leikrita
hefur hann sent frá sér þrettán
ljóðabækur og þrjár skáldsögur.
Hann hlaut Íslensku bókmennta-
verðlaunin árið 2007 fyrir Minnis-
bók. Þjóðleikhúsið sýndi leikrit Sig-
urðar, Edith Piaf, við miklar
vinsældir fyrir fáum árum. Leikrit
hans hafa einnig meðal annars
verið sett upp hjá Leikfélagi
Reykjavíkur, sem sýndi Einhver í
dyrunum, Völundarhús og Hótel
Þingvelli, og Nemendaleikhúsi
Leiklistarskóla Íslands, sem sýndi
Tattú, Miðjarðarför, Hlaupvídd sex
og Undir suðvesturhimni.
Í ljóðum sínum, leikritum og
prósaverkum hefur Sigurður gjarn-
an opnað okkur nýjar og óvæntar
leiðir til að skynja veruleikann og
öðlast nýja sýn, ekki síst með
snjallri meðferð máls sem sviptir í
nýju samhengi hulunni af merking-
unni. Í Utan gátta leiðir Sigurður,
með sínum einstæða húmor, áhorf-
endur inn í heim þar sem rótað er
upp í hugmyndum okkar um tilvist
mannsins og möguleika leikhúss-
ins. Í Utan gátta hefur texti Sigurð-
ar sig á flug í meðförum afburða
leikara, svo úr verður hreint „snar-
skemmtileg“ sýning sem ögrar og
kætir skilningarvitin. Hann lýsir
ætlun sinni með verkinu svo í aðfar-
arorðum að verkinu í útgáfu Þjóð-
leikhússins: „Tveggja radda ver-
öld. Raddir sem ég skrifaði niður
án þess að vita neitt annað en það
sem þær sögðu, ekki mér, heldur
hvor annarri, fastar í sinni veröld.
Svo strikaði ég allt út nema það
sem neitaði að láta strika sig út,
heimtaði að fá að hljóma og heyr-
ast. Ég treysti á þessar raddir, eins
vitlausar og þær voru, furðulegar,
framandi og kunnuglegar í senn,
ættaðar af svæðinu milli draums
og vöku. Óhugnanlega kunnugleg-
ar. Ég leyfði mér að sigla út í
þokuna, reyndi að standast freist-
ingar óttans sem heimtaði þetta
venjulega: Persónur, framvindu,
leiksögu … réttara sagt, staðlaðar
hugmyndir um persónur, leiksögu,
framvindu.“
Villa og Milla eru tvær persónur,
innilokaðar. Þær eru á valdi ein-
hvers sem við sjáum aldrei, en
stjórnar kringumstæðum þeirra.
Tvær saman eins og gamalt par,
bundnar hvor annarri, eins og
afbrýðisamar systur, börn í sand-
kassa. Þær eru stöðugt að leita leiða
til að komast burt en geta engu
treyst og sérstaklega ekki hvor
annarri.
Eiginkona Sigurðar, Kristín
Jóhannesdóttir, leikstýrir verk-
inu, Halldór Örn Óskarsson hann-
ar lýsingu sýningarinnar og tón-
list og hljóðmynd er í höndum
Sigurðar Bjólu. Gervi hanna Árdís
Bjarnþórsdóttir og Svanhvít Val-
geirsdóttir. Þrjár forsýningar
voru á verkinu í vikunni fyrir
fullu húsi
pbb@frettabladid.is
Gáttaþefur og sálir tvær
LEIKLIST Kristbjörg Kjeld í hlutverki sínu
og gervi. MYND ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ/EDDI
Nú eru að hefjast upplestrar á
vegum bókaforlaganna. Í kvöld kl.
20 ríður Forlagið á vaðið. Upp-
lestrar munu fara fram á Te & kaffi
á annarri hæð bókabúðar Máls
og menningar við Laugaveg (áður
Súfistinn) hvert fimmtudagskvöld
fram í miðjan desember. Alls munu
fjörutíu höfundar og þýðendur,
sem allir eiga það sammerkt að
vera með nýja bók, lesa kafla úr
verkum sínum, fjórir til fimm í hvert
sinn. Á hverju kvöldi lesa skáld-
sagna- og/eða ævisagnahöfundar,
en einnig verður kapp lagt á að
lesa úr barnabókum og þýðingum.
Útgáfa slíkra bóka er ekki síður
blómleg en útgáfa nýrra íslenskra
skáldverka.
Í kvöld les Guðrún Eva Mínervudóttir upp úr glæ-
nýrri skáldsögu sinni, Skaparanum, Gunnar Her-
sveinn úr umræðubókinni Orðspor
– Gildin í samfélaginu, Ármann
Jakobsson les úr skáldsögunni
Vonarstræti, Ingunn Ásdísardóttir
les upp úr barnabókinni Örlög guð-
anna og Ólöf Eldjárn les úr þýðingu
sinni á bókinni Dóttur mynda-
smiðsins eftir Kim Edwards. Allar
hafa þessar bækur fengið frábærar
viðtökur og með svona breiðum
hópi skálda og verka er ætlunin
að tryggja að allir finni eitthvað
við sitt hæfi. Á næstu vikum mun
heyrast í Árna Þórarinssyni, Einari
Kárasyni, Auði Jónsdóttur, Þorsteini
frá Hamri, Gerði Kristnýju, Þorgrími
Þráinssyni, Guðmundi Magnússyni,
Stefáni Mána, Hallgrími Helgasyni,
Guðrúnu Helgadóttur, Silju Aðal-
steinsdóttur, Ólafi Gunnarssyni, Hauki Sigurðs-
syni, Þorvaldi Kristinssyni og fleirum. - pbb
Upplestraröð að hefjast
BÓKMENNTIR Guðrún Eva
Mínervudóttir les úr nýrri
sögu sinni í kvöld á gamla
Súfistanum.
LEIKLIST Arnar Jónsson í hinni systurinni.
MYND ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ/EDDI
Söngkonan Engel Lund, eða
Gagga eins og hún var gjarnan
kölluð hérlendis, verður heiðruð
með margvíslegum hætti í
Íslensku óperunni á sunnudags-
kvöldið.
Lieder Theatre London, sem
gaf nýverið út geisladisk með
þjóðlögum ýmissa landa úr Söng-
bók Engel Lund við góðar undir-
tektir, heldur tónleika um kvöldið
kl. 20 þar sem þjóðlög tólf landa
verða flutt. Verða lögin flutt á
tungumáli hverrar þjóðar fyrir
sig og í þeirri útgáfu sem Engel
Lund var þekkt fyrir að flytja
þau, við píanóundirleik í útsetn-
ingu Ferdinands Rauter. Þjóðlög-
in eru meðal annars íslensk, nor-
ræn, tékknesk, amerísk auk
þjóðlaga gyðinga.
Á tónleikunum kemur fram
alþjóðlegur hópur söngvara
ásamt píanóleikaranum James
Southall, en hópinn skipa þau
Hannah Morrison, sópran, Sigríð-
ur Ósk Kristjánsdóttir, mezzó-
sópran, Norbert Meyn, tenór,
Håkan Ekenäs, barítón, Vojtech
Safarik, bassa-barítón, Bragi
Bergþórsson, tenór og Bylgja Dís
Gunnarsdóttir, sópran. Listrænn
stjórnandi tónleikanna er Nor-
bert Meyn, tenórsöngvari og
prófessor við Royal Academy of
Music í London. Verkefnið var
styrkt af Minningarsjóði Mar-
grétar Björgólfsdóttur og er
unnið í samstarfi við Íslensku
óperuna. Miðaverð á tónleikana
er 2.800 kr., en 50% afsláttur er af
miðaverði fyrir 25 ára og yngri
eins og venja er til í Íslensku
óperunni.
Fyrr um kvöldið, kl. 18, verður
Göggu hins vegar minnst með
margvíslegum hætti í anddyri
Íslensku óperunnar. Þar munu
fáeinir vinir og velunnarar
Göggu, þar á meðal Þorgerður
Ingólfsdóttir kórstjóri, Birgir
Sigurðsson rithöfundur, Kjartan
Ragnarsson, leikstjóri og leik-
skáld, og Guðrún Ásmundsdóttir
leikkona minnast hennar í nokkr-
um orðum, hlutir úr hennar fórum
verða til sýnis, þar á meðal kons-
ertkjóll hennar, ljósmyndir, bréf
og fleiri persónulegir munir, og
sýndur verður hluti úr heimildar-
mynd sem Frank Ponzi gerði um
Göggu fyrir nokkrum árum.
Engel Lund var fædd í Reykja-
vík 14. júlí 1900 og ólst þar upp.
Hún fluttist til Danmerkur ellefu
ára gömul og lagði stund á tónlist-
arnám og síðar í París og Þýska-
landi. Þar kviknaði áhugi hennar
á þjóðlögum og setti hún saman
efnisskrá með útsetningum Ferd-
inants Reuter sem þau fluttu um
langt árabil í Evrópu, Bandaríkj-
unum og Kanada. Gagga, eins og
hún var kölluð, var virtust fyrir
einstaklega skýran túlkunarmáta
á ólíkum þjóðtungum. Sagt var að
hún væri talandi á tuttugu tungu-
málum. Kynningar hennar á söng-
lögum úr fjarlægum kimum vest-
urálfu voru óskiljanlegur hluti af
tónleikum hennar. Á efri árum
flutti hún hingað til Íslands og tók
að kenna söng. Hún lést í hárri
elli 15. júní 1996. - pbb
Minning Göggu
TÓNLIST Engel Lund - Gagga (1900-
1996)
Kl. 21
Djassklúbburinn Múlinn býður enn
og aftur upp á stórskemmtilega
tónleika í kvöld kl. 21 á Café Rosen-
berg við Klapparstíg. Þar koma fram
kvartettinn HeiðAndréScotToggi og
hljómsveitin Dance with me og halda
uppi miklu stuði og stemningu fram
eftir kvöldi. Fluttar verða útsetningar
eftir Michel Legrand og sálartónlist
frá áttunda og níunda áratugnum.
> Ekki missa af …
Myndlistarsýningu Ólafar
Bjargar sem nú stendur yfir
í Artóteki Borgarbókasafns
Reykjavíkur, Tryggvagötu 15, en
þar sýnir hún nokkur málverk
og innsetningu. Artótekið leigir
út myndlist til einstaklinga
og fyrirtækja, en úrval þeirrar
myndlistar sem þar er í boði
má skoða á staðnum eða á
vefsíðunni www.artotek.is.