Réttur - 01.04.1970, Blaðsíða 20

„Þessi sameining gífurlegs hernaðarbákns og
mikils hergagnaiðnaðar er ný í reynslu Banda-
ríkjanna.
Allsherjaráhrifin — efnahagsleg, stjórnmála-
leg, jafnvel andleg, — gera vart við sig í
hverri borg, hverju ríkisþingi, hverri skrif-
stofu sambandsstjórnarinnar.
Við viðurkennum hina sterku nauðsyn þess-
arar þróunar. En við megum ekki láta undir
höfuð leggjast að skilja hinar alvarlegu afleið-
ingar þessa. Vinna vor, auðlindir og afkoma
er allt flækt í þetta, sömuleiðis sjálf þjóðfé-
lagsbygging vor.
í nefndum og ráðum ríkisstjórnarinnar verð-
um við að vera á verði gegn ásókn þessarar
hernaðar-iðnaðar samsteypu í ótilhlýðileg áhrif,
hvort sem sótzt er eftir þeim eða ekki. Mögu-
leikinn á háskalegum vexti óréttmæts valds er
til og mun verða til.
Við megum aldrei láta þunga þessarar sam-
steypu stefna í hættu frelsisréttindum okkar eða
lýðræðisaðferðum".
Þegar Eisenhower sagði þetta höfðu út-
gjöld Bandaríkjanna til hermála á síðasta
valdaári hans 1960, verið 22,5 miljarðar doll-
ara. Arið 1969 voru þau orðin 42,3 miljarðar
dollara! — Ahrif „samsteypunnar" höfðu
margfaldazt, gagnsýrt allt þjóðlífið.
William Fulbright öldungadeildarþing-
maður, formaður utanríkisnefndar, sagði að
hermálasamsteypan „væri bein hætta fyrir
amerískt lýðræði. Hernaðar-iðnaðarsamsteyp-
an, sem tilkomin er fyrir það að við erum
flæktir í hermál um heim allan, er orðin
voldugt afl til að viðhalda að eilífu þessum
afskiptum".
„Bandaríkjaþjóðin, sem var friðarsinnuð og
andvíg hernaði fyrir 30 árum, er orðin árás-
argjörn og hernaðarsinnuð", — áð áliti eins
fremsta hershöfðingja hennar, David M.
Shoup, sem var yfirmaður „Marine-Corps",
eins harðskeyttasta hluta Bandaríkjahers, og
var sæmdur æðstu heiðursmerkjum Banda-
60
ríkjahers. Hann benti á í frægri grein í
„Atlantic Monthly", að tala bandarískra her-
manna, sem barizt hafa, er 23 miljónir eða
fimmmngur alls fullorðsins fólks. Og þorri
þeirra væri undir áhrifum hernaðarandans.
Það voru 25 auðfélög, sem fengu samn-
inga um sölu hergagna og annara her„þarfa"
á því fjárhagsári er lauk 30. júní 1958 fyrir
17,7 miljarða dollara, eða um 45% af þeirri
upphæð, er þá var samið um. Stærstir voru
samningar General Dynamic Corporation
(2,2 miljarðar), Lockheed (1,8 miljarður),
General Electric (1,5 miljarðar), en Boeing,
General Motors, Kaiser, Ford og Standard
Oil (New Jersey) eru líka í þessum hópi. Má
af því sjá hve samofnir auðhringar Bandaríkj-
anna eru orðnir hernaðaryfirvöldunum.
Það má segja að efnahagslíf Bandaríkj-
anna sé nú í hers höndum og herinn í auð-
hringaklóm. Svo samvaxin eru nú þessi valda-
kerfi að samviskusamir herforingjar og þing-
skörungar komast ekki hjá að viðurkenna og
vara við háskanum.
Þegar ein þjóð er stödd í þeim siðferði-
legu þrengingum, sem Bandaríkjaþjóðin er
nú: á barmi þess að fá ríki sitt brennimerkt
sem blóðveldi heims, her sinn sem níðing
veraldar, — þá er það ánægjulegt að sjá þau
öfl að verki, sem berjast fyrir hvorutveggja í
senn: að bjarga heiðri lands síns með því að
knýja herinn heim, — og firra fátæka hetju-
þjóð Vietnam frekari hörmungum.
Þessi öfl eru: stúdentaþúsundir Bandaríkj-
anna og hinir ágætustu menntamenn þeirra,
— vitrustu stjórnskörungar eins og William
Fulbright, — en síðast en ekki sízt þær milj-
ónir fátækra og arðrændra manna, svartra
og hvítra, sem rísa upp í senn gegn örbirgð
i