Réttur - 01.04.1970, Blaðsíða 9

kaupmáttur þess ætti að vera óbreyttur frá
1967, og er þá beitt hækkun á vísitölu vöru
og þjónusm um 62,9% frá september 1967
til maí 1970. I 4. dálki er loks það kaup sem
samið var um hinn 19. júní í ár.
Fullyrða má að í stórum dráttum hefur
kaupið nú sama kaupmátt eða meiri en 1967,
einkum þó í lægri töxtunum. I sumum hærri
taxtanna hefur ekki náðst fyllilega kaup-
mátturinn frá 1967. Með þessu er auðvitað
ekki öll sagan sögð, því að yfirvinnukaup hef-
ur ekki breytzt eins og dagvinnukaupið, en
margir þurfa að fá drjúgan hluta tekna sinna
með yfirvinnu. Eins og áður er sagt hefur
álagsprósenta fyrir eftirvinnu lækkað úr 50%
í 40 og fyrir nætur- og helgidagavinnu úr
91% í 80. Þar af leiðir að kaupmáttur yfir-
vinnutaxta er nú 6—7% lægri en 1967 á
það kaup, sem hefur óbreyttan kaupmátt á
dagvinnutaxta.
Að lokum verður þess freistað að draga
upp heiidarmat á samningum almennu verka-
lýðsfélaganna frá 19. júní, en aðeins í örfá-
um orðum.
Þrjú eru höfuðeinkenni á niðurstöðum
samninganna:
I fyrsta lagi tókst að ná kaupmætti launa
uppúr þeim öldudal, sem hann hefur verið í
allt frá nóvember 1967, og er það rakið hér
að framan. Hinu sérstaka láglaunaskeiði í
kjölfar síðustu gengisfellinga virðist því lok-
ið.
I öðru lagi er nú endir bundinn á vísitölu-
leikinn frá 1968 og 1969- Verðlagsbætur
verða ekki lengur miðaðar við tiltekna grunn-
upphæð launa, heldur verða þær hlutfalls-
legar á allt kaup. Afram haldast að vísu á-
kvæði, sem lengi hafa verið í gildi, um nið-
urfellingu vísitölubóta vegna „víxlhækkana"
á landbúnaðarafurðum, en umsamdar frá-
dráttarprósentur á kaupgreiðsluvísitölu eru úr
sögunni. Stígandi verðlag á því ekki að geta
höggvið verulega í þann kaupmátt sem nú
samdist um.
I þriðja lagi ber að nefna ýmis ný og auk-
in réttindi várðandi atriði eins og uppsagn-
arfrest, starfsaldurshækkanir, fæðingarstyrk
o. fl. Hér er um að ræða almenn réttindamál
vinnandi fólks, sem mikilsvert er að þoka
áleiðis með hverri samningagerð um kaup
og kjör, því það varðar félagsþroska og sam-
heldni stéttarinnar.
Stéttaátökin nú í vor færðu verkalýðnum
jákvæðan árangur, en ekki tvíeggjaðan „varn-
arsigur" eins og stundum áður. Þetta var að
þakka meiri baráttugleði almennings í félög-
unum og virkari þátttöku einstakra félaga í
samningagerðinni, heldur en var í fyrra og
hitteðfyrra. Pólitískum óvinum rótttækrar
verkalýðshreyfingar tókst ekki að loka for-
ustumenn hennar inni í skotheldum og hljóð-
heldum byrgjum allsherjarnefndanna. Tekizt
var opinskátt á um kröfumálin milli viður-
kenndra fulltrúa andstæðra stétta, í stað þess
að ráðherrar hnepptu samningamennina í
eins konar stofufangelsi og mötuðu þá þar
á sérfræðingaskýrslum. Afl hins vinnandi
manns var betur virkjað nú en verið hefur
um skeið, og þess vegna átti auðstéttin óhæg-
ara með að beita refjum sínum. Þetta þyrfti
þó að vera aðeins byrjunin og fyrsta teiknið
um það, að íslenzk verkalýðshreyfing risi upp
og sætti sig við ekkert minna en óskorað
forræði fyrir þjóðarbúinu.
Ástæða er til að samfagna verkalýðsstétt-
inni með þann styrkleika sem hún hefur sýnt
á undangengnu baráttu- og samningaskeiði.
Árangurinn nú ætti að eggja til nýrra dáða
og frekari sigra.
25/6—3/7 1970.
49