Morgunblaðið - 17.03.2006, Page 19

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 17. MARS 2006 19
ERLENT
Gautaborg. Morgunblaðið. | Fréttir af
eftirlaunasamningi Anitru Steen,
forstjóra sænsku áfengisverslunar-
innar (Systembolaget), hafa vakið
harða gagnrýni stjórnarandstöðu,
almennings og fjölmiðla í Svíþjóð.
Samkvæmt samningnum getur
Steen hætt störfum 60 ára og
fengið sem samsvarar tæpri millj-
ón íslenskra króna á mánuði í eft-
irlaun frá ríkinu til æviloka.
Steen samdi um að fá 70% af
þeim launum sem hún hafði árið
2001, þ.e. 1,7 milljónir sænskra
króna, í eftirlaun. Þetta er mun
hærra hlutfall en aðrir ríkisfor-
stjórar hafa samið um og fram
hafa komið kröfur um að samning-
urinn verði endurskoðaður. Sjálf
hefur Steen ekki tjáð sig um samn-
inginn í fjölmiðlum. Thomas Öst-
ros, viðskiptaráðherra í ríkisstjórn
Görans Perssons, eiginmanns
Steen, er einn af fáum stjórnarlið-
um sem hafa tjáð sig um samning-
inn og hann segir að þetta eigi al-
farið að vera í höndum stjórnar
fyrirtækisins.
Ekki ástæða til
að endurskoða
Sú var ekki raunin þegar Martin
Ivert, forstjóri ríkisfyrirtækisins
LKAB, samdi um eftirlaun. Samn-
ingur hans hljóðaði upp á 60 ára
eftirlaunaaldur og 50% af launum,
þ.e. minna en Steen. Þegar fréttist
af þeim samningi sögðu ýmsir tals-
menn Jafnaðarmannaflokksins
nauðsynlegt að endurskoða hann
þar sem hann væri allt of rausn-
arlegur. Þeirra á meðal var Marita
Ulvskog, ritari flokksins.
Það hefur vakið athygli fjölmiðla
að Ulvskog er hins vegar frekar
þögul um samning Anitru Steen.
Við Svenska Dagbladet segir hún
þó að eitt skuli yfir alla ganga þeg-
ar kemur að ríkisstarfsmönnum og
ef eftirlaunasamningar verði of
rausnarlegir eigi stjórnarformenn
viðkomandi fyrirtækja að hafa
frumkvæði að endurskoðun samn-
ings.
Stjórnarformaður sænsku áfeng-
isverslunarinnar, Olof Johansson,
hefur látið hafa eftir sér að hann
telji ekki ástæðu til að endurskoða
samninginn við Steen. Að hans
mati er samningurinn ekkert sér-
staklega góður frá sjónarhóli fyr-
irtækisins, en þó betri en fyrri
samningur sem gilti til 2003, og
þessi að sama skapi verri fyrir
Steen. Hann bendir einnig á að
ríkisforstjórar fái mun lægri eft-
irlaun en forstjórar einkafyrir-
tækja sem hafa hlutabréf sín skráð
í sænsku kauphöllinni.
Í leiðara Göteborgs-Posten kem-
ur fram að þögn og aðgerðarleysi
ríkisstjórnar og Jafnaðarmanna-
flokksins geti ekki verið vegna
þess að Steen er gift Göran Pers-
son forsætisráðherra. Það sé Sví-
um framandi þegar ráðamenn
hygla ættingjum og aðstandend-
um.
Umdeildur eftir-
launasamningur for-
stjóra Systembolaget
Washington. AP. | George W. Bush
Bandaríkjaforseti hyggst í engu víkja
frá áður boðaðri stefnu, sem kölluð
hefur verið „Bush-
kenningin“, um að
réttlætanlegt sé
að fyrra bragði og
í varnarskyni að
ráðast gegn
hryðjuverka-
mönnum og óvin-
veittum ríkjum,
sem ráða yfir
kjarnorku-, efna-
eða sýklavopnum.
Í nýrri útgáfu af stefnumótandi
plaggi forsetans frá árinu 2002, sem
kallast á ensku National Security
Strategy, er tekið fram að viðræður
og samráðsferli verði alltaf fyrsti
kostur þegar bregðast þurfi við frek-
ari útbreiðslu kjarnorkuvopna og
annarra svonefndra gereyðingar-
vopna. „Ef nauðsyn krefur hins veg-
ar, á grundvelli gamalla sjónarmiða
um sjálfsvarnarrétt, útilokum við
ekki beitingu valds áður en á okkur er
ráðist – jafnvel þó að óvissa ríki um
hvenær og hvar óvinurinn hyggist
láta til skarar skríða,“ segir þar síðan.
Írönum sendur tónninn
Sem fyrr segir er þetta ný útgáfa af
skýrslu Bush frá árinu 2002, þar sem
brugðist var við nýju hættumati
hryðjuverkaógnarinnar eftir árásirn-
ar 11. september 2001. Og má ráða að
Bush hefur í engu skipt um skoðun,
þó að engin gereyðingarvopn hafi
fundist í Írak. En segja má að inn-
rásin í Írak hafi verið fyrsta „hindr-
unarárásin“ eða „árásin í forvarnar-
skyni“ (e. preemptive strike) á
grundvelli Bush-kenningarinnar.
Í skýrslunni nú er stjórnvöldum í
Íran sendur tónninn. Sakar Bush
ráðamenn þar um að styðja við bak
hryðjuverkamanna, ógna Ísrael og
um að reyna að sporna við lýðræði-
svæðingu í Írak. „Eigi að afstýra því
að í odda skerist verða pólitískar
þreifingar [um málefni Írans] að skila
árangri,“ segir í plagginu.
Ekki afhuga
„hindrunar-
árásum“
George W. Bush
IBRAHIM Jaafari, forsætisráð-
herra bráðabirgðastjórnarinnar í
Írak, léði í gær máls á því að hann
léti af embætti til að greiða fyrir
myndun þjóðstjórnar.
„Ef þjóðin biður mig að víkja þá
geri ég það,“ hafði breska ríkisút-
varpið, BBC, eftir Jaafari eftir að
nýtt þing Íraks var sett, þremur
mánuðum eftir kosningar.
Stærsta kosningabandalag sjíta
tilnefndi Jaafari í embætti forsætis-
ráðherra en tilnefningin mæltist illa
fyrir meðal súnní-araba og Kúrda.
Hefur hann meðal annars verið
gagnrýndur fyrir að hafa ekki gert
nóg til að binda enda á blóðsúthell-
ingarnar í landinu og að hafa skipað
sjíta í mikilvæg embætti. Margir
telja að myndun þjóðstjórnar sé eina
leiðin til að afstýra því að allsherjar
borgarastyrjöld blossi upp.
Formaður Þjóðaröryggisráðs Ír-
ans sagði í gær að Íranar væru til-
búnir að semja við Bandaríkjastjórn
um samstarf til að koma á friði í Írak.
Verði af þessu yrðu það fyrstu beinu
viðræður stjórnvalda í löndunum
tveimur frá því að Bandaríkjastjórn
sleit stjórnmálasambandi við Íran í
apríl 1980 eftir íslömsku byltinguna.
Stjórnvöld í Íran hafa verið í nán-
um tengslum við nokkra af helstu
flokkum íraskra sjíta. Bandarísk
stjórnvöld hafa sakað Írana um af-
skipti af stjórnmálum Íraks; en virt-
ust í gær tilbúinn til að ræða málin.
Nýtt leiðtogaráð stofnað
Jalal Talabani, forseti Íraks, spáði
því að ný stjórn yrði mynduð fyrir
lok mánaðarins en aðrir stjórnmála-
menn töldu það of bjartsýna spá. Ja-
afari taldi að ný stjórn yrði mynduð
fyrir miðjan næsta mánuð.
Fréttastofan AFP hafði eftir öðr-
um stjórnmálamönnum í Írak að þeir
efuðust um að samkomulag næðist
um nýja stjórn á næstu vikum. „Ég
býst ekki við stjórn fyrir maímánuð,“
sagði Hassan Shumari, þingmaður
helsta bandalags sjíta.
Setningarfundur þingsins stóð
aðeins í hálfa klukkustund þar sem
þingið gat ekki kosið þingforseta
vegna valdabaráttu flokkanna.
BBC kvaðst hafa heimildir fyrir
því að flokkarnir hefðu samþykkt í
meginatriðum þá hugmynd að komið
yrði á fót nýju leiðtogaráði, meðal
annars vegna þrýstings frá banda-
rískum stjórnvöldum.
Gert er ráð fyrir því að í ráðinu
verði forseti landsins, forsætisráð-
herrann, forseti þingsins, forseti
hæstaréttar og leiðtogar stjórnmála-
flokkanna. Ekki hefur þó náðst sam-
komulag um hvaða hlutverki ráðið
eigi að gegna nákvæmlega en að
sögn BBC vona menn að stofnun
ráðsins verði til þess að deilan um
embætti forsætisráðherra leysist.
Mikill öryggisviðbúnaður var í
Bagdad vegna setningar þingsins.
Umferð bíla var bönnuð til að koma í
veg fyrir bílsprengjuárásir og her-
og lögreglumönnum var fjölgað á
götunum.
Ríkisstarfsmönnum var sagt að
mæta ekki til vinnu og margir aðrir
borgarbúar héldu kyrru fyrir heima
hjá sér af ótta við sprengjutilræði.
Flestar verslanir voru lokaðar.
Forsætisráðherra Íraks
ljær máls á því að víkja
AP
BANDARÍSKAR hersveitir í samstarfi við íraska herinn gerðu í gær loftárásir á það sem fullyrt var að væru höf-
uðvígi íraskra uppreisnarmanna norður af Bagdad í gær, nálægt borginni Samarra. Greindu talsmenn hersins frá
því að um umfangsmestu loftárásir væri að ræða frá því að Bandaríkjaher réðist inn í Írak fyrir þremur árum.
Á myndinni má hins vegar sjá íbúa í Ramadi, vestur af Bagdad, sækja pjönkur sínar í hús sem fullyrt er að hafi
eyðilagst í hernaðaraðgerðum Bandaríkjamanna í borginni í fyrrinótt.
Íranar vilja ræða
við Bandaríkja-
stjórn um Írak
Eftir Boga Þór Arason
bogi@mbl.is
Miklar loftárásir norður af Bagdad