Morgunblaðið - 17.03.2006, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 17. MARS 2006 31
UMRÆÐAN
HEILBRIGÐISSTEFNA til
framtíðar – á hvaða leið erum við?
var yfirskrift málþings sem haldið
var 10. mars sl. Á málþinginu var
lögð fram skýrsla, svokallaðrar
„Jónínunefndar“, sem heilbrigðis-
og tryggingamálaráðherra skipaði
fyrir rúmum tveimur árum og hafði
það hlutverk að endurskilgreina
verksvið innan heilbrigðisþjónustu.
Í skýrslunni er m.a. fjallað um al-
menn atriði heilbrigðisþjónust-
unnar, skipulag hennar og hlutverk
sjúkrahúsanna en síðast og ekki
síst er fjallað um fjármögnum heil-
brigðisþjónustu. Þær tillögur sem
nefndin leggur til að verði skoðaðar
til að mæta vaxandi fjárþörf heil-
brigðisþjónustunnar hafa vakið
mikil viðbrögð. Eru þau skiljanleg í
ljósi þess að þær tillögur ganga í
berhögg við það velferðarsamfélag
sem við teljum okkur búa við um
jafnt aðgengi allra til heilbrigð-
isþjónustu.
Tillögur nefndarinnar ganga m.a.
út á að skoðaður verði möguleiki á
tvöföldu heilbrigðiskerfi, þ.e. að
þeir efnameiri geti greitt hærra
gjald fyrir heilbrigðisþjónustu og
fái skjótari þjónustu en þeir sem
greiða almennt gjald. Það þarf vart
að taka það fram að ÖBÍ leggst ein-
dregið gegn öllum slíkum tillögum
enda sýnt að slíkt er ávísun á ójöfn-
uð og dýrara heilbrigðiskerfi. For-
maður nefndarinnar sagði í viðtali
við fjölmiðla, að ekki væri hægt að
halda áfram í sama fari, það yrðu að
koma nýjar hugmyndir um hvernig
fjármagna ætti heilbrigðiskerfi sem
krefðist sífellt meiri útgjalda og að
sá kostnaður ætti eftir að aukast
vegna hærri lífaldurs þjóðarinnar.
Eitthvað yrði að gera þegar svo
væri komið að skurðstofur stæðu
tómar og ónotaðar sökum fjár-
skorts.
Það vekur athygli að á sama tíma
og skurðstofur standa tómar sökum
fjárskorts og lagt er til að komið
verði á tvöföldu heilbrigðiskerfi er
stefnt að byggingu hátæknisjúkra-
húss sem áætlað er að kosti að lág-
marki 36 milljarða að sögn nýs heil-
brigðisráðherra. Hlýtur sú
spurning að vakna hvort bygging
hátæknisjúkrahúss sé svar við fjár-
hagsvanda heilbrigðiskerfisins. Í
öllu falli hefur heildarsamtökum
sjúkra og fatlaðra ekki verið sýnt
fram á að framkvæmdin muni leiða
til betri þjónustu.
Önnur tillaga nefndarinnar til að
mæta sífellt meiri fjárþörf heil-
brigðiskerfisins eru aukin not-
endagjöld. Á sama tíma og þær til-
lögur eru lagðar fram benda
sérfræðingar Tryggingarstofnunar
ríkisins á, í skýrslu sinni „Réttlátari
notendagjöld í sjúkratryggingum á
Íslandi“, að ekkert bendi til að þau
lönd sem hafa hlutfallslega há not-
endagjöld hafi lægri heilbrigð-
isútgjöld. Aukin notendagjöld dragi
ekki úr auknum kostnaði við heil-
brigðisþjónustu. Tilraunir sem hafa
verið gerðar til að draga úr vaxandi
kostnaði og meintri óþarfa notkun á
heilbrigðisþjónustu, með því að
auka notendagjöld, hafa sýnt að
notendagjöld eru ámóta líkleg til að
draga úr nauðsynlegri þjónustu og
ónauðsynlegri. Rannsóknir hafa
sýnt fram á að aukin notendagjöld
geta orðið til þess að þeir efnaminni
leiti síður eftir læknisþjónustu og
við það aukist heildarkostnaður við
heilbrigðiskerfið. Hærri not-
endagjöld geta því leitt til frekari
heilsuskaða þeirra sem ekki hafa
efni á að greiða fyrir læknisþjón-
ustu. Heilsuskaðinn, sem hefði mátt
bæta með læknisheimsóknum í
byrjun, verður þann-
ig að meiriháttar að-
gerð með tilheyrandi
óþægindum og heil-
brigðiskostnaði.
Á fundi formanna
og framkvæmda-
stjóra aðildarfélaga
ÖBÍ í febrúar sl. var
samþykkt ályktun um
mikilvægi þess að all-
ir kostir varðandi há-
tæknisjúkrahús verði
gaumgæfilega skoð-
aðir með fulltrúum
notenda þjónustunnar. Mestu skipti
að komið sé til móts við þarfir fatl-
aðra, aldraðra og sjúkra við upp-
byggingu á sjúkrahúsþjónustu. Með
þessari ályktun vill ÖBÍ hvetja til
umræðu þar sem notendur þjón-
ustu eru hafðir með í ráðum og þeir
spurðir hvernig þjónustu þeir vilja.
Með nýrri stefnu í heilbrigð-
ismálum sem gengur í takt við aðr-
ar framsýnar þjóðir hljótum við að
leggja aukna áherslu á nærþjón-
ustu við notendur og þverfaglegan
stuðning út í samfélagið.
Í öllum nútíma þjónustufyr-
irtækjum er ánægja viðskiptavina
grundvallaratriði fyrir afkomu fyr-
irtækisins samhliða skynsamlegum
rekstri og fjárfestingum. Heilbrigð-
isþjónusta lýtur sömu lögmálum að
því leyti að hana þarf að móta út frá
þörfum notenda og hún þarf að
vera einstaklingsmiðuð þar sem
enginn notandi hefur nákvæmlega
sömu þarfir. Hingað til hefur
stefnumótun í heilbrigðisþjónustu
að mestu farið fram með þátttöku
stjórnmálamanna og heilbrigð-
isstarfsfólks. Hagsmunasamtök
fatlaðra, sjúkra og aldraðra, sem
eru helstu notendur heilbrigð-
isþjónustu, hafa í allt of litlum mæli
komið að þeirri stefnumótun. Heild-
arsýn í heilbrigðisþjónustu getur
ekki talist árangursrík án þátttöku
þeirra. ÖBÍ hvetur stjórnvöld til að
koma á víðtæku samstarfi til að
vinna að stefnumótun í heilbrigð-
isþjónustu. Leggur ÖBÍ áherslu á
að sú vinna fari af stað sem allra
fyrst áður en lengra er haldið í
skipulagsbreytingu heilbrigðismála
á Íslandi.
Heilbrigðisþjónusta –
fyrir hverja?
Sigursteinn Másson og Hafdís
Gísladóttir fjalla um rekstur
heilbrigðiskerfisins
’ÖBÍ hvetur stjórnvöldtil að koma á víðtæku
samstarfi til að vinna að
stefnumótun í heilbrigð-
isþjónustu.‘
Hafdís Gísladóttir
Sigursteinn er formaður ÖBÍ.
Hafdís er framkvæmdastjóri ÖBÍ.
Sigursteinn Másson
Í SÍÐUSTU stóru
kosningum um sam-
einingu sveitarfélaga
var sameining sam-
þykkt á einu samein-
ingarsvæði á landinu
öllu. Það voru íbúar
Fjarðabyggðar, Aust-
urbyggðar, Fá-
skrúðsfjarðarhrepps
og Mjóafjarðar-
hrepps, sem einir
tóku undir markaða
stefnu ríkisstjórnar
Íslands og sam-
þykktu fram komna
tillögu um samein-
ingu þessara sveitar-
félaga. Áður höfðu
Reyðarfjörður, Eski-
fjörður og Neskaup-
staður sameinast í
Fjarðabyggð, svo og
Stöðvarfjörður og
Búðahreppur í Aust-
urbyggð.
Það er staðreynd,
að til þess að samein-
ing sveitarfélaga
heppnist vel og upp-
fylli kröfur og vænt-
ingar íbúanna, þurfa
ákveðnir grunnþjón-
ustuþættir að vera í góðu lagi og
eru samgöngur þá afar ofarlega á
blaði. Því ef samgöngur innan
sveitarfélags eru ótryggar og erf-
iðar nær sameiningin einfaldlega
ekki að virka fyllilega og hamla
eðlilegum samskiptum innan sveit-
arfélagsins.
Sú er einmitt raunin í Fjarða-
byggð, vegurinn um Oddsskarð
með Oddsskarðsgöngum er sá far-
artálmi sem verulega hindrar eðli-
leg samskipti og samgang innan
sveitarfélagsins (ekki hvað síst
hugarfarslega). Þetta blasir nú
enn betur við þegar hin frábæru
Fáskrúðsfjarðargöng eru komin í
notkun, með styttingu vegalengda
og bættu aðgengi suðurfirðinga að
stærra atvinnusvæði m.a. með til-
liti til atvinnu við álver Alcoa og
uppbyggingar þess.
Það er því orðið aðkallandi svo
ekki sé meira sagt, að tekin verði
ákvörðun um ný jarðgöng á milli
Eskifjarðar og Norðfjarðar og um
þau hafist handa sem allra fyrst.
Það er fleira en bara ofangreint
sem kallar á að sem fyrst verði
byrjað á nýjum Norðfjarðar-
göngum. Hér í Norðfirði eru stað-
settar mikilvægar stofnanir sem
þjóna Austurlandi öllu, þar sem
hér eru bæði Fjórðungssjúkrahús
Austurlands og Verkmenntaskóli
Austurlands. Auk þess sem vöru-
flutningar á landi hafa stórlega
aukist á undanförnum árum. Það
þarf ekki sérlega glöggan ein-
stakling til að sjá að umferð
stórra vöruflutningabíla, oft með
stóra aftanívagna skapar mikla
hættu á slysum á þessum mjóa og
hlykkjótta vegi sem Norðfjarð-
arvegur er, og eru íbúar við göt-
urnar neðan vegarins á Eskifirði í
mestri hættu ef eitthvað út af
bregður, að bílstjórum og farþeg-
um undanskildum. Þá gerist það
æ oftar að umferð tefst í Odds-
skarðsgöngum vegna þess að stór-
ir vöruflutningabílar
festast í göngunum
eða eiga í erfiðleikum
með að komast í gegn-
um göngin sökum
þess hve þröng þau
eru.
Nú í vetur hafa
staðið yfir umfangs-
miklar og kostn-
aðarsamar end-
urbætur á Fjórð-
ungssjúkrahúsinu í
Neskaupstað, bæði
húsnæðinu sjálfu og
tækjakosti, og hefur
röntgendeildin m.a.
gengið í endurnýjun
lífdaga og er hún nú
búin fullkomnustu
tækjum sem völ er á
þ.á m. fullkomnu
sneiðmyndatæki. Það
kom fram í fréttum í
svæðisútvarpi Austur-
lands á dögunum að
starfsemi sjúkrahúss-
ins hefur verið að
vaxa umtalsvert á síð-
ustu misserum og er
það vel. Enda hefur
mikilvægi sjúkrahúss-
ins aukist verulega
með tilkomu þeirra miklu fram-
kvæmda sem hér eru nú hafnar og
allri þeirri uppbyggingu og fólks-
fjölgun sem fyrirsjáanleg er í ná-
inni framtíð.
Ný Norðfjarðargöng eru því
orðin afar brýn framkvæmd sem
ráðast þarf í hið fyrsta til að
styrkja hér stoðir samfélagsins og
klára þar með sameiningu þessara
sveitarfélaga.
Því vil ég beina því til sam-
gönguyfirvalda að taka með vel-
vilja öllum þeim ábendingum sem
fram hafa komið að undanförnu,
og sem eiga vafalaust eftir að
koma fram á næstu mánuðum,
varðandi þetta mikilvæga málefni
okkar Austfirðinga.
Ný Norðfjarðargöng
– Mikilvægari en
nokkru sinni
Hjörvar O. Jensson fjallar um
samgöngubætur
Hjörvar O. Jensson
’… vegurinn umOddsskarð með
Oddsskarðs-
göngum er sá
farartálmi sem
verulega hindrar
eðlileg samskipti
og samgang inn-
an sveitarfé-
lagsins …‘
Höfundur er bankamaður og áhuga-
maður um samfélagsmál.
Marteinn Karlsson: „Vegna
óbilgjarnrar gjaldtöku bæjar-
stjórnar Snæfellsbæjar af okkur
smábátaeigendum, þar sem ekk-
ert tillit er tekið til þess hvort við
megum veiða 10 eða 500 tonn,
ákvað ég að selja bátinn og flytja
í burtu.“
Sigríður Halldórsdóttir skrifar
um bækur Lizu Marklund sem
lýsa heimilisofbeldi.
Aðsendar greinar á mbl.is
www.mbl.is/greinar