Morgunblaðið - 19.05.2006, Blaðsíða 2

2 FÖSTUDAGUR 19. MAÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
STÁL Í STÁL Á GAZA
Tvær fylkingar öryggissveita,
annars vegar sveitir sem hollar eru
Mahmoud Abbas forseta og hins
vegar nýjar sveitir á vegum ríkis-
stjórnar, halda nú uppi öryggis-
gæslu á Gaza-svæðinu. Aðfaranótt
föstudags kom til skotbardaga milli
þeirra og særðust tveir lög-
reglumenn. Er vaxandi ótti um að
borgarastyrjöld geti hafist milli
Fatah-manna Abbas og Hamas-liða.
Mótmæla morði á dómara
Tugþúsundir manna komu í gær
saman við grafhýsi Kemal Atatürks í
Ankara í Tyrklandi til að mótmæla
morði á dómara og tilraunum sumra
stjórnmálamanna til að gera Tyrk-
land að íslömsku ríki.
Stýrivextir hækka
Bankastjórn Seðlabankans hækk-
aði stýrivexti um 0,75% í gærmorg-
un, úr 11,5% í 12,25%. Er þetta fjór-
tánda vaxtahækkun Seðlabankans
frá því í maí 2004, þegar stýrivextir
voru 5,30%.
Silvía ekki áfram
Silvía Nótt komst ekki áfram í
undankeppni söngvakeppni evr-
ópskra sjónvarpsstöðva í gærkvöldi
og hefur því lokið keppni að þessu
sinni. 10 lög af 23 komust áfram og
bættust við þau fjórtán lög sem þeg-
ar voru í úrslitum.
Gjaldeyrisvarasjóðir
Lífeyrissjóðirnir geta gegnt auka-
hlutverki sem gjaldeyrisvarasjóður
og unnið þannig gegn óæskilegum
sveiflum á gengi krónunnar, að sögn
Davíðs Oddssonar, formanns banka-
stjórnar Seðlabankans.
Y f i r l i t
Í dag
Sigmund 8 Forystugrein 34
Fréttaskýring 8 Viðhorf 36
Viðskipti 16 Bréf 39
Úr verinu 17 Minningar 40/49
Erlent 18/19 Myndasögur 56
Minn staður 20 Dagbók 56/59
Austurland 21 Víkverji 56
Höfuðborgin 22 Staður og stund 58
Akureyri 22 Leikhús 60
Suðurnes 23 Bíó 62/65
Daglegt líf 24/25 Ljósvakamiðlar 66
Menning26/27, 60/65 Veður 67
Umræðan 28/39 Staksteinar 67
* * *
Morgunblaðið Kringlunni 1, 103 Reykjavík. Sími 5691100 Innlendar fréttir frett@mbl.is Ágúst Ingi Jónsson, aðstoðarfréttaritstjóri, aij@mbl.is Sigtryggur Sigtryggsson, aðstoðarfréttaritstjóri, sisi@mbl.is Viðskipti vidsk@mbl.is Björn Jóhann Björnsson,
fréttastjóri, bjb@mbl.is Úr verinu Hjörtur Gíslason, fréttastjóri, hjgi@mbl.is Daglegt líf Guðbjörg Guðmundsdóttir, gudbjorg@mbl.is Menning menning@mbl.is Fríða Björk Ingvarsdóttir, ritstjórnarfulltrúi, fbi@mbl.is Inga Rún Sigurðardóttir, ingarun@mbl.is
Umræðan | Bréf til blaðsins Magnús Finnsson, fulltrúi ritstjóra, magnus@mbl.is Guðlaug Sigurðardóttir, gudlaug@mbl.is Sveinn Guðjónsson, svg@mbl.is Minningar minning@mbl.is Hilmar P. Þormóðsson, Stefán Ólafsson Dagbók| Kirkjustarf Ellý H.
Gunnarsdóttir, elly@mbl.is Íþróttir sport@mbl.is Sigmundur Ó. Steinarsson, fréttastjóri, sos@mbl.is Útvarp | Sjónvarp Auður Jónsdóttir, dagskra@mbl.is mbl.is netfrett@mbl.is Guðmundur Sv. Hermannsson fréttastjóri gummi@mbl.is

 



 


 
 



  

 

  

 


 


 !

"
# 
$
% 
  


 
 
& 

 
 

'() *

 +,,,











 




   

 
  YNGRA fólk leitar í auknum mæli
til Ráðgjafarstofu um fjármál heim-
ilanna (RFH) og eru dæmi um að
fólk á þrítugsaldri skuldi marga
tugi milljóna, að því er fram kemur
í ársskýrslu RFH, en ársfundur
stofunnar fór fram á Grand hóteli í
gær.
Ásta S. Helgadóttir, forstöðu-
maður RFH, segir að heimsóknir
árið 2005 hafi verið færri en árið
áður og telur hún innkomu bank-
anna á íbúðalánamarkað vera skýr-
inguna á því, fólk fái nú í auknum
mæli aðstoð og ráðgjöf hjá bönk-
unum. Þetta svigrúm hafi gert
RFH kleift að sinna fræðslu meira
en áður og er nú farið allt niður í
grunnskóla.
Meðalskuldir þeirra sem leituðu
til RFH á síðasta ári voru tæplega
7,5 milljónir króna en meðalvanskil
tæpar 2,3 milljónir.
Í skýrslunni kemur fram að of-
fjárfesting sé önnur algengasta or-
sök þess að leitað sé til RFH en hin
sé veikindi. Ásta segir það umhugs-
unarefni fyrir banka og lánastofn-
anir hve offjárfesting er algeng og
segir að bankarnir ættu að huga að
því hvort tímabært sé að taka
greiðslumat við lántöku til endur-
skoðunar.
Ólafur Darri Andrason, hagfræð-
ingur ASÍ, flutti erindi á ársfund-
inum og fjallaði um skuldir heim-
ilanna og hvernig þær hafa þróast
að undanförnu. Hann sagði að ekk-
ert væri verra fyrir skuldsett heim-
ili en verðbólga og hún væri 7,6%
um þessar mundir. Heildarskuldir
heimilanna væru nú komnar upp í
1.080 milljarða króna og ykjust
hratt vegna verðtryggingar, en um
85% af skuldum landsmanna eru
verðtryggð.
Verðlagsáhrifa gætir hvað mest á
hæstu lánin, þ.e. íbúðarlánin, og
sýndi Ólafur Darri fram á hvernig
afborganir af 10 milljóna króna
íbúðaláni til 20 ára á 4,6% vöxtum
þróast með ólíkum hætti eftir því
hver verðbólgan er. Ólafur Darri
tók sem dæmi að ef engin verð-
bólga væri á 20 ára tímabili yrðu
heildarafborganir af láninu um 15
milljónir króna, væri verðbólgan
4,0% yrðu heildarafborganir um 24
milljónir króna, væri verðbólga
7,6% yrðu afborganir rúmar 35
milljónir króna og færi verðbólgan
upp í 9%, eins og svartsýnustu spár
gerðu ráð fyrir, yrðu afborganir um
43 milljónir króna á tímabilinu.
Greiðslubyrðin svipuð og 2000
Edda Rós Karlsdóttir, forstöðu-
maður greiningardeildar Lands-
bankans, sagði í erindi sínu á fund-
inum að greiðslubyrði heimilanna
væri nú svipuð og árið 2000 þegar
krónan veiktist um 20% og verð-
bólgan fór hæst í 9,6%.
Hún sagði að heimilin ættu hins
vegar að geta staðið við skuldbind-
ingar sínar þrátt fyrir snarpa leið-
réttingu krónunnar. Hún sagði að
hækkun fasteignaverðs að undan-
förnu hefði valdið því að veðhlutföll
í nýjum íbúðalánum bankanna væru
um 61% en meðaltalið er um 70%.
Hjá Eddu kom einnig fram að
skuldir heimilanna hefðu aukist
mikið og sem hlutfall af ráðstöf-
unartekjum skulduðu íslensk heim-
ili næstmest af þeim tólf löndum
sem hún bar saman, en aðeins í
Danmörku er hlutfallið hærra.
Edda benti hins vegar á að
greiðslubyrðin hefði ekki aukist
hlutfallslega frá því sem var árið
2000 og nefndi hún hækkun ráð-
stöfunartekna, lengri lánstíma
heildarskulda, lægri vexti á veðlán
og að heimilin hefðu skuldbreytt
óhagstæðustu lánunum sem ástæð-
ur þess.
Ársfundur Ráðgjafarstofu um fjármál heimilanna
Yngra fólk leitar í
auknum mæli aðstoðar
Morgunblaðið/Jim Smart
Ásta S. Helgadóttir, Ingi Valur Jóhannsson, Jón Kristjánsson og Edda Rós
Karlsdóttir fluttu erindi á ársfundi Ráðgjafarstofu um fjármál heimilanna.
Eftir Árna Helgason
arnihelgason@mbl.is
LANDEIGENDUR við Laxá á Ás-
um hafa auglýst veiðiréttinn í
ánni fyrir tímabilið 2007 til 2009.
Laxá á Ásum er ein kunnasta lax-
veiðiá landsins. Um langt árabil
gaf hún bestu veiði landsins á
stöng og hefur verið ein sú allra
dýrasta á markaðinum. Lax-á fer
nú með veiðiréttinn.
Veitt er með tveimur stöngum í
ánni. Hér áður var veiðin oft æv-
intýraleg, eins og árið 1975 þegar
1.881 lax var skráður í veiðibók-
ina. Meðalveiði áranna 1974 til
2004 er 1.040 laxar. Síðustu sum-
ur hefur veiðin verið mun lakari
og minnst var hún árið 2003 þeg-
ar 308 laxar veiddust. Veiðin hef-
ur síðan farið batnandi; 2004
veiddust 462 laxar og 703 í fyrra.
Páll Þórðarson, formaður Veiði-
félags Laxár á Ásum, segir að
landeigendur séu alls ekki
óánægðir með núverandi leigu-
taka heldur sé ætlunin að kanna
markaðinn um leið og ákveðnum
breytingum verður komið á.
„Við erum að færa veiðitímann
aftur. Nú í sumar hefst veiðin 20.
júní en árið 2007 ekki fyrr en 30.
júní. Síðustu ár hefur lítið gengið
af laxi í júnímánuði. Veitt verður
til 10. september en skylt að
sleppa öllum laxi sem veiðist í
septembermánuði.
Það verður veitt í 72 daga –
dögunum fækkar aðeins.“
Páll segir að áfram verði ein-
göngu veitt á flugu, það hlífir
ánni eitthvað að nota ekki annað
agn og þá séu viðskiptavinirnir í
dag fluguveiðimenn. Leyft verður
að veiða út tímabilið í Langhyl,
helsta veiðistað árinnar, en sumir
hafa viljað loka honum seinnipart
sumars til að vernda hrygning-
arfisk.
Tilboð verða opnuð 12. júlí en
þá er einnig síðasti möguleiki til
að skila tilboðum.
Laxá á Ásum boðin út
JÓN Kristjánsson félagsmálaráð-
herra sagði á ársfundi Ráðgjafar-
stofu um fjármál heimilanna að
vaxandi hlutur einhleypra karla í
hópi þeirra sem leita til stofunnar
væri athyglisverður.
„Í ársskýrslunni er bent sérstak-
lega á að háar meðlags- og skatta-
skuldir reynist þeim oft erfiðar við-
fangs,“ sagði Jón og bætti við að
ýmislegt benti til að þessi hópur
ynni „undir yfirborðinu“ eða svart
til að forðast að innheimtumenn
hins opinbera tækju lungann úr
launum hans. „Ástæðan er talin sú
að ríkisvaldið má samkvæmt lögum
taka allt að 75% af launatekjum
þeirra upp í skuldir. Ég tel fyllstu
ástæðu til að skoða þetta sérstak-
lega með það fyr-
ir augum að
tryggja rétt ein-
staklinga til að
geta haldið eftir
ákveðnum lág-
markstekjum til
að geta séð sér
farborða,“ sagði
Jón og benti á að
á Norðurlöndum
væri löggjöf sem
veitti lögvarinn rétt til grunnfram-
færslu meðan unnið væri að
greiðslu skulda samkvæmt sér-
stöku samkomulagi.
„Ég tel að við ættum að kanna
gagnsemi þess að taka upp svipað
fyrirkomulag,“ sagði Jón.
Vill skoða vaxandi skulda-
söfnun einhleypra karla
Jón
Kristjánsson
BÆJARSTJÓRAR Garðabæjar og
Kópavogs munu í dag undirrita
samning um að Garðabær kaupi allt
að 2 milljónum tonna af vatni árlega
handa íbúum sínum og fyrirtækjum
af Vatnsveitu Kópavogs, frá og með
fyrri hluta árs 2007. Bæjarstjórarnir
undirrita á sama tíma viljayfirlýs-
ingu um uppbyggingu á sameigin-
legu hesthúsasvæði við Kjóavelli þar
sem gert er ráð fyrir að sameinað
hestamannafélag Gusts og Andvara
hafi aðstöðu.
Vatnið sem Garðabær kaupir af
Kópavogi, samkvæmt samningnum,
kemur úr borholum í landi Vatns-
enda en þar fyrirhugar Vatnsveita
Kópavogs að taka vatnsveitu í notk-
un á fyrri hluta árs 2007. Um leið er
stefnt að því að leggja niður vatns-
veitu í Dýjakrókum í Garðabæ í
áföngum, frá árinu 2008 til ársins
2010. Sveitarfélögin munu vinna
saman að tillögu að breyttri skil-
greiningu á vatnsverndarsvæðum,
samkvæmt svæðisskipulagi fyrir
höfuðborgarsvæðið, í samræmi við
þessar breytingar á vatnsöflun.
Samningurinn nær til ársloka
2047 og er óuppsegjanlegur af hálfu
Kópavogs til þess tíma. Garðabær
greiðir 3,44 kr. fyrir hvern rúm-
metra á tímabilinu 2007–2017. Á
tímabilinu 2018–2027 greiðir Garða-
bær 6,08 kr. fyrir rúmmetrann og
8,10 kr. á árunum 2028–2047.
Garðabær
kaupir
vatn af
Kópavogi
LÖGREGLAN í Kópavogi leitar
manns sem rændi lyfjaverslun á
Smiðjuvegi á ellefta tímanum í gær-
morgun. Maðurinn ógnaði starfsfólki
með exi og heimtaði lyf, sem hann
fékk afhent, og hljópst á brott.
Að sögn lögreglu var maðurinn
einn að verki. Hann var klæddur í
svartan jakka og svarta hettupeysu
eða kufl en í ljósum buxum. Mað-
urinn er talinn vera á milli þrítugs og
fertugs, grannvaxinn, kinnfiskasog-
inn og um 170 cm á hæð. Ekki liggur
fyrir hvaða lyf það eru sem maðurinn
heimtaði en vitað er að það var tals-
vert magn. Rannsókn málsins heldur
áfram.
Rændi lyfj-
um vopn-
aður exi
♦♦♦