Morgunblaðið - 19.05.2006, Blaðsíða 26

26 FÖSTUDAGUR 19. MAÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
Þetta er tiltölulega nýtt verkeftir Ray Cooney, sem erkannski sá allra flottasti íþessum bransa; í það
minnsta hafa leikrit eftir hann verið
ógurlega vinsæl hérna,“ segir Egg-
ert Þorleifsson mér um Viltu finna
milljón? þar sem við sitjum á kaffi-
húsi á sólskinsdegi í miðbænum.
Íslenskir leikhúsgestir þekkja
Cooney fyrir verk eins og Tveir tvö-
faldir og Með vífið í lúkunum sem
sýnd hafa verið við miklar vinsældir.
Flækjur og syndir
„Cooney er verkfræðingur og
kannski þess vegna að verkin hans
eru óhemjuflóknir farsar, saman-
súrraðir eins og burðarþolsteikn-
ingar. Söguþráðurinn í þessu verki
er eins og yfirleitt gerist í försum:
óbærilegir hlutir henda venjulegt
fólk,“ útskýrir Eggert.
„Farsar fjalla yfirleitt um ein-
hverja af dauðasyndunum: losta,
græðgi og allt þetta. Þetta verk tek-
ur á græðginni, en án þess að ljóstra
of miklu upp hefst sagan á þá leið að
persóna í leikritinu tekur í mis-
gripum tösku með umtalsverðu
magni af peningum. Hann reiknar
með að peningarnir séu illa fengnir,
og telur sér því frjálst að eigna sér
þá, en peningarnir hafa auðvitað til-
heyrt mönnum sem kalla ekki allt
ömmu sína. Við það að láta undan
þessari dauðasynd og eigna sér inni-
hald töskunnar fer svo auðvitað af
stað ferli sem ekki nokkur mann-
eskja gæti ráðið við.“
En af hverju þetta verk? Er
kannski verið að deila á græðgi
landans á tímum hækkandi skulda
og gengissveiflna? Nei, ástæðan er
allt önnur, segir Eggert: „Þetta
verk er valið af þeirri einföldu
ástæðu að Íslendingum finnst of-
boðslega gaman að fara á farsa.
Fólki finnst svo gaman að hlæja og
skemmta sér, og það er nú bara það,
sem er hið göfuga markmið með því
að setja upp farsa,“ segir Eggert
glettinn.
Allt á heljarþröm
Þó farsinn sem leikform virðist
léttur í meðförum, með ys og þys og
gríni, þá er formið vandmeðfarið. –
Það er ekkert grín að gínast: „Já,
þetta er voðalega vandmeðfarið,“
segir Eggert. „Það verður að geir-
negla alltsaman, því um leið og leik-
urinn fer að slappast eða truflast
dettur hún niður, spennan sem gerir
farsann svo skemmtilegan. Farsar
eru ofboðslega hættulegir, í sögunni
er yfirleitt allt á heljarþröm að fara
beina leið til helvítis! Bygging góðs
farsa er flókin og mikið verk að láta
allt falla saman svo að verkið takist
á loft og virki, fyrir utan hvað er of-
boðslega leiðinlegt að æfa farsa.“
Ég skelli auðvitað uppúr, að
heyra að einum ástsælasta gam-
anleikara þjóðarinnar geti þótt leið-
inlegt í vinnunni, og verð að spyrja
nánar út í hvað sé svona leiðinlegt
við að æfa farsa: „Eftir tvo daga af
æfingum er maður búinn að gleyma
hvað maður sá fyndið við verkið
þegar maður las það fyrst,“ gantast
Eggert. „Svo fara menn bara að
vinna eins og verkfræðingar að því
að gera verkið fyndið: – „er þetta
fyndið svona?“ – „nei, þetta er ekki
fyndið svona.“ Þetta er auðvitað fá-
ránleg staða, fólk er allan daginn að
tala um hvað er fyndið og hvað ekki
og engum stekkur bros á vör í einn
og hálfan mánuð!“
En svo verður andinn allt annar
þegar sýningar hefjast og áhorf-
endur eru komnir í salinn: „Áhorf-
andinn er í rauninni einn mikilvæg-
asti leikarinn í farsa og viðbrögð
hans gera verkið skemmtilegt. Án
áhorfenda er þetta ofboðslega leið-
inlegt, erfitt og þreytandi að æfa
farsa. Og svo er það allt öðruvísi í
farsa en í venjulegu leikriti, að mað-
ur verður alltaf að nota eðlishvötina.
Þegar menn lenda, eins og söguhetj-
urnar, í svona hræðilegum kring-
umstæðum hafa þeir aldrei tíma til
að hugsa heldur bregðast bara við
með því fyrsta sem þeim dettur í
hug. Að æfa farsa er eins og hálf-
gerð þolfimi, maður er einhvernveg-
inn á tánöglunum allan daginn og
enginn hlær –það er það erfiðasta.“
Landslið grínara
Eggert er aðeins einn úr úrvals-
liði gamanleikara sem taka þátt í
uppfærslunni. Gísli Rúnar Jónsson
þýðir verkið, sem á frummáli heitir
Funny Money, og Þór Túliníus leik-
stýrir. Auk Eggerts koma fram
Helga Braga Jónsdóttir, Marta
Nordal, Þórhallur Sigurðsson, Berg-
ur Þór Ingólfsson, Gunnar Hansson,
Guðmundur Ólafsson og Theodór
Júlíusson. „Þetta er ágætis uppstill-
ing. Eins og þeir segja í íþrótta-
heiminum er þetta sigurstranglegt
lið; þykir góð blanda að stilla upp í
bland eldri boltum sem standa vörn-
ina og nokkrum léttum ungum.“
HELGI Vilberg sýnir um þetta leyti
10 ný málverk í Jónasar Viðars Gall-
eríi á Akureyri. Helgi var virkur á
sýningarvettvangi á árum áður. Þar
hefur lítið borið á honum undanfarið
en hann hefur haft í nógu að snúast
sem skólastjóri Myndlistarskólans á
Akureyri um þriggja áratuga skeið.
Margir þekktir málarar af yngri kyn-
slóð, Akureyringar að uppruna, hófu
nám undir leiðsögn Helga sem kennt
hefur málun og ýmis undirstöðuatriði
myndlistar ásamt því að stýra skól-
anum.
Nýju verkin sýna að hann hefur
engu gleymt. Þar bregður hann á leik
með myndræna þætti: lit, línu og
form og vinnur út frá hughrifum í
náttúrunni líkt og titlar verkanna
gefa til kynna. Þau einkennast af ið-
andi hreyfingu á myndfletinum (akrýl
á striga). Helgi gæðir flötinn lífi með
ólgandi pensilskrift, þar sem litafletir
dansa um myndrýmið, auk þess sem
hann býr til mismunandi áferð með
því að skrapa sums staðar í máln-
inguna. Hann leggur ekki mikla
áherslu á dýpt: form leysast upp og
myndin byggist fyrst og fremst á
meðferð litarins. Verkin eru á mörk-
um hins hlutbundna og óhlutbundna
en dæmi um hið síðarnefnda er
„Septemberhljómur“ þar sem Helgi
vinnur með haustliti. Þar er mynd-
flöturinn mettur og undirliggjandi
tónar skína í gegnum efri litalög.
Myndin miðlar nokkrum tjáning-
arþunga. „Jökulskjöldur“ ber með
sér meiri léttleika: litir eru ljósari og
myndflöturinn opnari auk þess sem
myndin skírskotar til ákveðinna for-
ma í náttúrunni. Þar byggir Helgi
flötinn upp með fölum gráum og gul-
brúnum tónum og „lyftir“ myndinni
með sterkum bláum lit.
Færni Helga sem málara og næm
tilfinning hans fyrir hinu „maleríska“
nýtur sín innan þeirrar ljóðrænu af-
strakthefðar sem hann sækir til.
Gaman væri að sjá stærri verk eftir
hann þar sem tjáningarkrafturinn og
hinn létti leikur, svo sem greina má í
áðurnefndum verkum, gæti þróast
áfram. Helgi nær fram ljúfum nátt-
úrustemmningum með fínlegu lita-
samspili. Að mínu mati mætti hann
vera ögn djarfari í litameðferð og
leyfa lítt blönduðum litum að leika
lausum hala í meira mæli um mynd-
flötinn.
Myndirnar mynda góða heild í gall-
erírýminu. Þær bera vitni um fag-
mennsku Helga, hreina málaragleði –
sem verður æ sjaldséðari nú á dögum
– og næma tilfinningu fyrir síbreyti-
leika náttúrunnar.
Náttúruhrif
MYNDLIST
Jónas Viðar Gallerí
Til 21. maí 2006.
Helgi Vilberg
„Septemberhljómur“ eftir Helga Vilberg, 80x120 cm, akrýl á striga.
Anna Jóa
eftir Ray Cooney í þýðingu
Gísla Rúnars Jónssonar
Leikarar: Helga Braga Jóns-
dóttir, Eggert Þorleifsson,
Þórhallur Sigurðsson, Marta
Nordal, Bergur Þór Ingólfs-
son, Guðmundur Ólafsson,
Gunnar Hansson og Theodór
Júlíusson
Lýsing: Halldór Örn Óskarsson
Búningar: Stefanía Adolfs-
dóttir
Leikmynd: Sigurjón Jóhanns-
son
Hljóð: Jakob Tryggvason
Tónlist: Sniglabandið
Textahöfundur: Jónas Friðrik
Guðnason
Leikgervi: Sigríður Rósa
Bjarnadóttir
Leikstjóri: Þór Tulinius
Viltu finna
milljón?
Í Borgarleikhúsinu verður í kvöld frumsýndur
farsinn Viltu finna milljón? Ásgeir Ingvarsson
ræddi við Eggert Þorleifsson um verkið og hve
pínlegt það er að setja upp gamanleikrit.
Farsi er
ekkert grín
„Þetta er auðvitað fáránleg staða, fólk er allan daginn að tala um hvað er fyndið og hvað ekki og engum stekkur
bros á vör í einn og hálfan mánuð!“ Eggert Þorleifsson um hvernig það er að æfa farsa.
Morgunblaðið/Kristinn
Þórhallur Sigurðsson (Grettir) og Eggert Þorleifsson (Haraldur) á viðkvæmu augnabliki í Viltu finna milljón?
asgeiri@mbl.is
Morgunblaðið/Kristinn