Morgunblaðið - 19.05.2006, Blaðsíða 30

30 FÖSTUDAGUR 19. MAÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
EF FRAMBJÓÐENDUR stjórn-
arflokkanna í borgarstjórnarkosn-
ingunum meina eitthvað með því
sem þeir eru að segja um end-
urbætur á kjörum eldri borgara
ættu þeir að láta það vera sitt
fyrsta verk að afnema með öllu þær
vanhugsuðu laga-
breytingar um al-
mannatryggingar sem
gerðar voru 2003, en
samkvæmt þeim er
okkur gamla fólkinu
skylt að áætla tekjur
okkar fyrir næsta ár,
en engum öðrum rík-
isborgurum. Það sem
er gefið með hægri
hendinni er að mestu
leyti tekið til baka
með þeirri vinstri.
Með hverju árinu
sem líður verður þetta
dæmalausa kerfi okk-
ur æ flóknara og
óskiljanlegra. Af
hverju í ósköpunum
förum við ekki að
dæmi nágranna okk-
ar, Svíanna, þar sem
slíkar skerðingar tíðk-
ast ekki? Nei, það
fyndist flestum þing-
mönnum okkar, þess-
um svokölluðu „fag-
mönnum“ í pólitík, af
og frá. Ósjálfrátt læð-
ist að manni sá ljóti grunur að þess-
ir háu stjórnarherrar, sem eru sjálf-
ir tryggðir bæði í bak og fyrir,
stefni ljóst og leynt að því að gera
okkur ekki aðeins lífið leitt, heldur
murka það líka sundur og saman úr
okkur með þessum taumlausu
skerðingum og yfirgengilegu skött-
um og svo nú til að kóróna allt
svínaríið þá hefur þessi dáðlausa
ríkisstjórn aftur komið á fráleitu til-
vísunarkerfi fyrir hjartasjúklinga.
Ég hef haft spurnir af því að
þessa dagana sé gríðarlega mikið
annríki á loforðadeildum stjórn-
arflokkanna. Hver sjálfstæðismað-
urinn á fætur öðrum kveður sér
hljóðs og þykist allt vilja fyrir okk-
ur gera, menn eins og t.a.m. Vil-
hjálmur Þ. Vilhjálmsson og Júlíus
Vífill Ingvarsson að ógleymdum for-
manni Heimdallar, Bolla Thorodd-
sen. Litli bróðir tekur nánast í sama
streng og Stóri bróðir með Björn
Inga Hrafnsson í fararbroddi.
En þegar öllu er á botninn hvolft
þá vaknar sú lúmska spurning í
huga manns hvort hugur fylgi máli?
Það er brýnasta spurningin sem
kjósendur verða að spyrja sjálfa sig
í einlægni áður en þeir greiða at-
kvæði í borgarstjórnarkosning-
unum. Treystir nokkur hugsandi
maður þessum skrautlegu hönum
sem gala alltaf svo fagurlega fyrir
allar kosningar?
Ein er sú samkunda hér á landi
sem fer naumast framhjá nokkurri
lifandi sál, en það er Landsfundur
sjálfstæðismanna sem haldinn er í
Laugardalshöllinni. Þar ríkir gleði
og glaumur, skoðanabræður fallast í
faðma. Þar eru fluttar skörulegar
og háfleygar ræður um landsins
gagn og nauðsynjar. Stöku sinnum
vill það til að einhver sem er ekki
alveg dús við stefnu flokksins í ein-
hverju máli kveður sér hljóðs, en
það hefur yfirleitt engin teljandi
áhrif á fundarmenn og spillir því
engan veginn stemmingunni í saln-
um. Svona hjáróma raddir eiga sér
jafnan lítinn hljómgrunn í flokkn-
um. Loks sakar ekki að geta þess
að þarna eru iðulega samþykktar
ýmsar ályktanir um ólíkustu mál-
efni.
Í beinu framhaldi af þessu væri
ef til vill ekki úr vegi að fara örfáum
orðum um eina slíka ályktun er
samþykkt var á L.S. fyrir all-
mörgum árum. Hún fjallaði ein-
göngu um öldrunarmál, þar sem var
lögð þung áhersla á að nauðsynlegt,
já bráðnauðsynlegt væri að bæta
lífskjör eldri borgara verulega og
það sem fyrst. Svo leið og beið og
ekkert gerðist. Er kunningja mín-
um Guðmundi Garðarssyni fór að
leiðast biðin innti hann þáverandi
fjármálaráðherra Friðrik Soph-
usson eftir efndum,
fékk hann svar sem
hljóðaði eitthvað á
þessa leið: „Mikið get-
urðu verið grænn,
blessaður Guðmundur
minn. Veistu ekki að
enginn lifandi maður
tekur mark á svona
ályktunum? Þetta ætti
Vilhjálmur Þ. Vil-
hjálmsson að vita
manna best nema hann
sé þá álíka grænn og
Guðmundur er að dómi
Friðriks. Sá síðast-
nefndi hefur reyndar
mikið sér til frægðar
unnið. Hann var t.a.m.
fyrstur manna til að
klípa af Fram-
kvæmdasjóði aldraðra
og nota féð til annars
en til var ætlast. Gæti
það hugsanlega flokk-
ast undir misferli, spyr
sá sem ekki veit? Eft-
irmenn hans í Fjár-
málaráðuneytinu hafa
svo farið að hans dæmi.
Talið er að sú upphæð sem klippt
hefur verið af sjóðnum nemi um 2,5
milljörðum, hvorki meira né minna.
Að lokum langar mig til að rifja
upp eitt atvik sem gerðist á fundi
fulltrúa okkar í Samráðsnefndinni
með þáverandi fjármálaráðherra,
Geir H. Haarde, fyrir nokkrum ár-
um. Hann var ekki beinlínis blíður á
manninn þegar hann tók á móti
þeim og byrjaði strax að hreyta í þá
ónotum og sagði m.a. eitthvað á þá
leið: „Þið eruð alltaf að agnúast út í
forsætisráðherrann“. Þeir vissu
ekki hvaðan á þá stóð veðrið, en
nokkrum dögum fyrir fundinn hafði
birst grein eftir mig, þar sem „for-
ingjanum“ var fundið sitthvað til
foráttu. Framkoma Geirs H.
Haarde á þessum fundi getur
naumast talist herraleg og síst af
öllu ráðherraleg. Sýna ekki þessi
dæmi er hér hafa verið nefnd svart
á hvítu hvaða hug helstu ráðamenn
í Sjálfstæðisflokknum bera til okkar
eldri borgara?
Loks langar mig að leggja það til
að við Íslendingar hættum ekki að-
eins við að sækjast eftir þátttöku í
Öryggisráði Sameinuðu þjóðanna
heldur hættum ennfremur að sinna
fríðargæslu í fjarlægum löndum.
Skattpeningum almennings væri
betur varið til annarra og þarfari
hluta. Mér er spurn hvers vegna sé
lagt slíkt kapp, já mér liggur við að
segja ofurkapp á að komast í þetta
rándýra ráð. Ekki getur það verið
gert af fordild einni saman? Ha?
Hvaða erindi á þessi örþjóð, Ísland,
sem nær því ekki einu sinni að vera
peð á skákborði stórþjóðanna, eig-
inlega þangað?
Áður en ég slæ botninn í þennan
pistil get ég ekki stillt mig um að
minnast á mynd í Morgunblaðinu af
utanríkisráðherrum Nato á fundi í
Rúmeníu. Hún var býsna for-
vitnileg. Þarna stóð utanríkis-
ráðherra vor, Geir H. Haarde, hálf
umkomulaus en samt skælbrosandi
og með aðdáunarglampa í augum að
baki átrúnaðargoði sínu, Conde-
leezza Rice, sem virtist vera í
hrókasamræðum við einhvern koll-
ega. Maður fékk það ósjálfrátt á til-
finninguna að hann væri þarna eins
og hálfgerð boðflenna.
Burt með alla bak-
reikninga frá
TryggRó
Halldór Þorsteinsson skrifar
um samfélagsmál
Halldór Þorsteinsson
’Treystir nokk-ur hugsandi
maður þessum
skrautlegu hön-
um sem gala allt-
af svo fagurlega
fyrir allar kosn-
ingar?‘
Höfundur er skólastjóri
Málaskóla Halldórs.
SAMEINUÐU þjóðirnar lögðu til
að 15. maí skyldi verða alþjóðlegur
dagur fjölskyldunnar. Þetta var gert
með samþykkt 47/237 sem var stað-
fest þann 20. september árið 1993
Aðildarríki gætu einnig notað aðra
dagsetningu, sem dag fjölskyld-
unnar ef það hentaði betur í viðkom-
andi ríki, en lönd voru hvatt til að
helga einn dag á ári fjölskyldunni.
Þema fjölskyldudags-
ins árið 2006 er
„Breyttar fjölskyldur:
Áskorun og mögu-
leikar“ eða „Changing
Families: Challenges
and Opportunities“ svo
notað sé hin engil-
saxneska útgáfa. Um
hinn alþjóðlega fjöl-
skyldudag má sjá á
vefsíðunni:
http://www.un.org/
esa/socdev/family/
IntObs/IDF/
IDFFrames/
IDF2006.htm
Í hinni hefðbundnu kjarna-
fjölskyldu var faðirinn útivinnandi,
skaffari heimilisins og móðirin
heimavinnandi. Fyrir um 30 árum
fóru konur í auknum mæli út á
vinnumarkaðinn. Í framhaldi fóru
flest börn á barnaheimili og í dag er
viðurkennt að leikskóli er fyrsta
skólastigið. Hlutverk nútíma föð-
urins er annað en feðra okkar. Í dag
er ætlast til að feður og mæður séu
jafnvíg á vinnumarkaði og við heim-
ilisstörfin. Feður taka virkan þátt í
uppeldi barna, njóta m.a. réttinda á
við mæður í fæðingarorlofi. Við-
urkennt er að barn skal njóta upp-
eldis beggja foreldra. Þessi gildi eru
í góðu lagi á meðan foreldrar búa
saman. Um þetta er almenn sátt í
samfélaginu. Við skilnað kollvarpast
þessi gildi. Feður verða þá aftur
skaffarar (meðlagsgreiðendur) eins
og í hinni gömlu kjarnafölskyldu.
Þeim er ýtt til hliðar frá uppeldi
barnanna, en fá þau hugsanlega í
heimsókn aðra hverja
helgi. Það eru alls eng-
ar rannsóknir sem
sýna að þetta sé barni
fyrir bestu. Þvert á
móti sýna rannsóknir
að þegar skilnaður for-
eldra er orðin stað-
reynd er aldrei mik-
ilvægara fyrir börn að
hafa náið samband við
báða foreldra. Erlend-
ar rannsóknir sýna að
skilnaðarbörn sem
njóta áfram ríkra sam-
vista við báða foreldra
spjara sig betur en önnur skiln-
aðarbörn.
Það er mikilvægt að samfélagið
fjalli um fjölskylduna og allar gerðir
fjölskyldna og hvernig við tryggjum
best velferð barnanna. Fjölskyldan
er áfram hornsteinn í okkar sam-
félagi. Hún er orðin fjölbreyttari og
flóknari. Félag ábyrgra feðra berst
fyrir því að þau gildi séu viðurkennd
að forsjárlaust foreldri, sem oftast
er faðir, skuli áfram njóta fjöl-
skyldulífs með börnum sínum og
börnin njóti ávallt uppeldis beggja
foreldra. Viðurkennt verði að börn á
Íslandi eigi heima á tveimur heim-
ilum þegar foreldrar búa ekki sam-
an. Það er ögrun fyrir samfélag nú-
tímans að tryggja öllum börnum
þessi réttindi. Viðurkennd verði sú
staðreynd að foreldrajafnrétti séu
bestu hagsmunir barna. Þetta er í
anda réttarfarsþróunar erlendis.
Barátta Félags ábyrgra feðra er í
anda þess, sem Sameinuðu þjóðirnar
lögðu upp með árið 1993 þegar hinn
alþjóðlegi fjölskyldudagur var stofn-
aður, en barátta félagsins er ekki
síður í anda þess þema sem dag-
urinn ber í dag, „Breyttar fjöl-
skyldur: Áskorun og möguleikar“.
Það væri þarft verkefni fyrir Alþingi
Íslendinga að fjalla um hvort Íslend-
ingar ættu ekki að merkja fjölskyld-
unni einn dag á dagatalinu, en ekki
síður er mikilvægt að löggjafinn
tryggi foreldrajafnrétti á Íslandi,
enda eru það bestu hagsmunir
barnanna okkar.
Foreldrajafnrétti –
Bestu hagsmunir barnanna
Gísli Gíslason skrifar í tilefni
af alþjóðlegum degi fjölskyld-
unnar sem var 15. maí sl. ’Það er mikilvægt aðsamfélagið fjalli um fjöl-
skylduna og allar gerðir
fjölskyldna og hvernig
við tryggjum best velferð
barnanna.‘
Gísli Gíslason
Höfundur er markaðsstjóri og
formaður Félags ábyrgra feðra.
ÞRIÐJI hluti af athugasemdum
við fræðslurit sem gefið hefur verið
út af undirstofnun samgöngu-
ráðuneytis:
Allundarlegt ákvæði
er í IV. kafla um vakt-
stöðu. Í undirkafla 6
„Skip á fiskveiðum eða
í leit að fiski“ stendur
(Skipið er að veiðum en
ekki skipverjarnir) í lið
6.2. allsérstakt ákvæði
sem hlýtur að vefjast
fyrir flestum sem eiga
að starfa eftir þessum
reglum. Samkvæmt
ákvæðinu skal yfirmað-
ur á vakt m.a. huga að
traustleika vatnsþéttra
skilrúma. Orðrétt
stendur: „þegar afli er lestaður skal,
þegar siglt er til löndunarhafnar,
huga að mikilvægum kröfum um
nægjanlegt fríborð, nægjanlegan
stöðugleika og traustleika vatns-
þéttra skilrúma og athuga eldsneyt-
iseyðslu og birgðastöðu, líkur á óhag-
stæðum veðurskilyrðum, einkum að
vetrarlagi, hættu á ísingu á eða yfir
óvörðu þilfari á svæðum sem vænta
má ísingar.“ Svo mörg voru hin heil-
ögu orð meistaranna.
Vakthafandi yfirmanni er skylt
samkvæmt greininni að huga að
vatnsþéttum skilrúmum í skipi og
traustleika þeirra. Er ekki verið að
velta ábyrgð opinberra eftirlitsaðila
yfir á herðar skipstjórnarmanna með
svona orðaleik. Þegar fiskilestin er
full af fiski á skipstjórnarmaður að
huga að veikleika í skiljum á milli
rýma sem geta verið ótalmargar.
Væri æskilegt að skýrt væri á hvaða
hátt skipstjórnarmaður á að sann-
reyna traustleika vatnsþétts skil-
rúms sem hann ekki kemst að til
skoðunar. Ákvæði þetta er „bull“
sem lýsir mikilli vanþekkingu á smíði
og búnaði skipa. Liðurinn stýrisskip-
anir (bls. 95) er góðra gjalda verður
en ófullkominn.
Þar sem getið er um skipun um –
að létta á stýrinu – hefði mátt vera
skiljanleg skýring á því hvað er átt
við með vísan til enska textans sem
fylgir. Hefði mátt koma fram að það
ætti að minnka útslátta á stýrinu eða
minnka hornið sem
stýrisblaðið myndar
með langskurðarfleti
skipsins með vísan til
stýrismælis (rudder in-
dicator).
Fyriskipunin „svona
beint“ hefur fram að
gildistöku þessara
reglna þýtt að sá sem
er við stýrið á að stýra
þá stefnu, gráðu eða
strik, sem áttavitinn
sýnir þegar skipun er
gefin. Ef skipið snýst
áfram á rórmaður að
koma skipinu á þá stefnu sem lesin
var af áttavitanum þegar skipun var
gefin. Skipanirnar – svona beint, eins
og horfir, eins og gengur, þetta beint
– hafa verið notaðar í áratugi og í
þeim kemur ákveðið fram hvað á að
stýra eftir að skipi hefur verið snúið
eða í lok snúnings.
Með þessum nýju fyrirmælum
þýða fyrirmælin – svona beint – að
það eigi að stöðva snúninginn á skip-
inu og stefnan getur orðið allt önnur
en var þegar fyrirskipun var gefin.
Svo undrast fólk að mistök verði.
Ekki verður skilið við þennan lið
án þess að geta þess sem gleymst
hefur og það er fyrirskipunin „ekk-
ert til stjórnborða“. Í upptalningunni
á blaðsíðum 95 til 99 kemur fram
„ekkert til bakborða“. Við stjórn
skips kemur fyrir að nauðsynlegt er
vegna aðstæðna að stýra eða gefa
fyrirmæli um að skipið leiti helst
ekkert til stjórnborða frá uppgefinni
stefnu en þá leyfilegt lítils háttar frá-
vik til bakborða. Því verður það að
teljast undarlegt að þetta hafi
gleymst við samningu á þessu leið-
beiningum. Þetta gleymda frávik
hefur oft þurft að nota við siglingu
skips inn eða út úr höfn við erfiðar
veðuraðstæður, á þrengri sigl-
ingaleið á fljóti eða skipaskurði og á
siglingu innan um hafís svo og öðrum
þrengri leiðum.
Kaflinn „Stjórnskipanir við gang-
skiptingu í brú og vélarúmi“ er mein-
gallaður eins og margt í þessu
fræðsluriti. Megingallinn er við alla
liði er varða stjórnun véla, þ.e.:
merking , skilgreining á því hvað hin-
ar ýmsu fyrirskipanir þýða.
Skipunin full ferð áfram er skil-
greind sem – mestur snúningshraði
aðalvélar (vélin sem knýr skipið
áfram, ekki ljósvél) skipsins fyrir
ferð áfram. – Þessi skilgreining er
ófullnægjandi og í öðrum fyr-
irmælum um gangstig vélar röng.
Þessi skilgreining á aðeins við skip
sem er með fasta skrúfu, þ.e. ekki
um að ræða skiptiskrúfu. Í þeim til-
vikum sem um er að ræða skipt-
iskrúfu þar sem t.d. ásrafall er á
skrúfuás snýst vélin á fullum snún-
ingi allan tímann en aflbreyting
verður við að breyta stigningu skrúf-
unnar og hægt að láta vélina vinna
einnig aftur á bak án breytinga á
ganghraða (snúningshraða) vél-
arinnar.
Þar af leiðandi er skilgreiningin
ófullnægjandi sem fram kemur í
fræðsluritinu. Við skipunina mjög
hæg ferð áfram getur snúningshraði
vélarinnar verið sá sami og við fulla
ferð en vélaraflið minnkað með
breytingu á skurðstefnu skrúfu-
blaða. Allar skipanir um aflnotkun
drifvélar skipsins eru rangar eða
ófullnægjandi.
Gera mætti fleiri athugasemdir við
umrætt fræðslurit en þetta látið
nægja.
Opið bréf til sam-
gönguráðherra
Kristján Guðmundsson gerir
athugasemd við fræðslurit sem
gefið hefur verið út af undir-
stofnun samgönguráðuneytis
’Væri æskilegt að skýrtværi á hvern hátt skip-
stjórnarmaður á að sann-
reyna traustleika vatns-
þétts skilrúms sem hann
ekki kemst að til skoð-
unar.‘
Kristján Guðmundsson
Höfundur er skipstjóri.