Morgunblaðið - 29.05.2006, Blaðsíða 14

14 MÁNUDAGUR 29. MAÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
BJÖRGUNARSVEITAMENN og sjálf-
boðaliðar á eynni Jövu í Indónesíu leituðu
ákaft í húsarústum í gær að fólki sem kynni að
vera á lífi eftir jarðskjálftann mikla á föstu-
dagskvöld. Talið er að margir séu enn fastir
undir braki húsa sem hrundu í skjálftanum.
Öll sjúkrahús voru yfirfull af slösuðu fólki og
áttu læknar og hjúkrunarfólk fullt í fangi með
að veita því aðhlynningu. Liðlega 4.600 manns
fórust í jarðskjálftanum, að sögn stjórnvalda í
Jakarta, höfuðborg Indónesíu, en hann mun
hafa verið 6,3 stig á Richter-kvarða.
Susilo Bambang Yudhoyono, forseti
Indónesíu, lét herinn þegar í stað hefja björg-
unaraðgerðir og hefur tímabundið flutt skrif-
stofu sína til hamfarasvæðisins og sefur þar í
tjaldbúðum. Þjóðir heims hafa ásamt al-
þjóðastofnunum heitið Indónesum aðstoð og
leiðtogar hafa sent samúðarkveðjur.
Um 200.000 heimilislausir
Að sögn talsmanna barnahjálpar Sameinuðu
þjóðanna (UNICEF) hafa yfir 20.000 manns
slasast auk þeirra sem dóu. Líklegt er að um
200.000 hafi misst heimili sín. Geysileg rigning
hefur tafið fyrir hjálparstarfinu en einnig veld-
ur tjón á síma- og rafmagnslínum og vegum
miklum vanda. Fjöldi fólks hefst við í rústum
húsa sinna eða sefur á berri jörðinni, sumir úti
á hrísgrjónaökrum við borgir og bæi og reyna
að verjast regninu með plasti, segldúk eða
öðru tiltæku. Syrgjandi aðstandendur leita í
örvæntingu að einhverju ætilegu í rústunum,
víða eru lík farin að rotna og mikil stækja.
Margir kvarta undan því að yfirvöld sinni
þeim ekki, engin aðstoð berist. „Í öllum bæn-
um, biðjið fólk um að hjálpa okkur,“ sagði
Brojo Sukardi sem bjó í þorpi í Bantul-heráði.
Fjöldi sjálfboðaliða hefur lagt leið sína til hér-
aðsins sem er um miðbik eyjarinnar og varð
verst úti, til þess að aðstoða við leit og hjálp-
arstörf. „Við erum búin að sætta okkur við að
hann sé dáinn,“ sagði kona á fimmtugsaldri,
Yuni, sem leitaði í rústum að frænda sínum.
„Eina vonin er að við finnum líkið svo að við
getum grafið hann á viðeigandi hátt.“ Flestir
Indónesar eru múslímar en mikil áhersla er
lögð á það í íslam að jarðsetja fólk innan sólar-
hrings frá því að það deyr.
Fjöldi húsa og mannvirkja eyðilögðust í
borginni Yogyakarta og nágrenni, meðal ann-
ars gamalt og frægt hindúamusteri er nefnist
Prambanan. Hrundu þar og brotnuðu fornar
veggmyndir sem reynt hefur verið að lagfæra
sl. 70 ár af mikilli þolinmæði. Yogyakarta hef-
ur um hálfa milljón íbúa, er forn konungsborg,
mjög vinsæll ferðamannastaður og helsta
menningarmiðstöð Jövu. En mest varð mann-
tjónið í Batul-borg. Er talið að þar hafi um
2000 manns farist og mörg þúsund slasast, að
sögn héraðsstjórans, Idham Samawi.
Þunglamalegt skrifræðiskerfi
Hann sagði einnig líklegt að fjöldi manns
væri enn fastur undir húsarústum, að sögn
dagblaðsins The New York Times. Héraðs-
stjórinn viðurkenndi að hjálp bærist seint.
„Margir embættismenn stjórnarinnar hafa
engan skilning á þessu, þeir vinna hægt í
þunglamalegu skrifræðiskerfi en á meðan
berjast þeir sem komust af í örvæntingu við
dauða og sjúkdóma,“ sagði Samawi.
Hátt í 500 minni skjálftar hafa orðið í kjölfar
stóra skjálftans og það varð ekki til þess að
draga úr ótta almennings. Einnig urðu harðir
skjálftar á Kyrrahafi austan við Indónesíu í
gær en engin flóðbylgja myndaðist og ekki vit-
að um neitt tjón. Upptökin voru á suðurstörnd
Jövu, rúmlega 20 km suðvestur af Yogyakarta.
Skjálftinn varð rétt fyrir sex að morgni laug-
ardags að staðartíma og því flestir sofandi.
Að sögn eldfjallafræðings magnaði skjálft-
inn virkni í eldfjallinu Merapi sem er skammt
frá Yogyakarta. Eldfjallasérfræðingar telja að
fjallið muni gjósa á næstunni, en drunur hafa
heyrst frá því auk þess sem það hefur spúð
ösku og hraunslettum síðustu vikurnar.
Margir héldu að gos væri hafið þegar skjálft-
inn reið yfir.
„Biðjið fólk um að hjálpa okkur“
Um 4.600 manns létu lífið í hamförunum á Jövu en óttast er að margir séu fastir undir húsarústum
Eftir Kristján Jónsson
kjon@mbl.is
Reuters
Syrgjandi ættingjar við útför í Bambang Lipuro í Bantul-héraði í gær. Manntjónið var lang-
mest í Bantul. Sjúkrahús á Jövu eru löngu orðin yfirfull og víða er skortur á ýmsum hjálpar-
gögnum. Um 20.000 manns munu hafa slasast auk þeirra 4.600 sem fórust í jarðskjálftanum.
Reuters
Susilo Bambang Yudhoyono, forseti Indó-
nesíu, hugar að slösuðum dreng í grennd við
ferðamannaborgina Yogyakarta.
með fikniefnasölu og mannránum en
Kólumbía er eitt mesta útflutnings-
ríki fíkniefna í heimi, hvergi er
framleitt jafn mikið af kókaíni.
Um 200 þúsund manns hafa fallið
í átökunum við uppreisnarmenn síð-
ustu fjóra áratugi. Uribe tókst að
mestu að afvopna samtök hægri-
sinnaðra vígamanna sem börðust
með sjálfstæðum hætti gegn FARC
og voru einnig bendlaðir við fíkni-
Bogota. AP, AFP. | Forsetakosningar
voru í Suður-Ameríkuríkinu Kól-
umbíu í gær og var gríðarleg örygg-
isgæsla í tengslum við þær enda
hefur mikið verið um átök og ofbeldi
í landinu síðustu áratugi. Uppreisn-
armenn í marxistahreyfingunni
FARC hétu að trufla ekki kosning-
arnar, þeir hafa ekki gefið slík lof-
orð síðan 1998.
Sex manns voru í kjöri. Forseti
landsins, hægrimaðurinn Avaro
Uribe, sóttist eftir endurkjöri til
næstu fjögurra ára og bentu kann-
anir til þess að hann myndi ná því
markmiði. Síðustu kannanir bentu
til þess að helsti keppinauturinn
væri vinstriþingmaðurinn Carlos
Gaviria. Var honum spáð 36,5% fylgi
en forsetanum 57,5% sem myndi
merkja að ekki þyrfti að kjósa aftur
milli tveggja efstu frambjóðenda.
Liðsmenn FARC myrtu á sínum
tíma föður Uribe og margsinnis hef-
ur verið reynt að ráða forsetann af
dögum. Fréttaskýrendur segja að
þær aðgerðir sem Uribe, sem er 53
ára, hefur gripið til í baráttunni
gegn uppreisnarmönnum, hryðju-
verkum og fíkniefnaviðskiptum hafi
skilað árangri en hann er sakaður
um að hafa látið umbætur í fé-
lagsmálum sitja á hakanum. Hann
hefur átt náið samstarf við Banda-
ríkjamenn í baráttunni gegn fikni-
efnasölum. Uribe þykir vinnusamur
með afbrigðum og slakar á með
jóga-æfingum.
Eitt helsta fíkniefnaríkið
FARC hefur að miklu leyti fjár-
magnað baráttu sína síðustu árin
efnasölu. Mannránum hefur einnig
fækkað um tvo þriðju í fjögurra ára
valdatíð hans og mun betra ástand
er á götum úti í borgunum, að sögn
heimildarmanna. Morðum hefur
fækkað úr 36.000 árið 2002 í 15.000 í
fyrra. Hagvöxtur hefur einnig verið
stöðugur á kjörtímabilinu. Um 41
milljón manna býr í Kólumbíu en
þar af lifir helmingurinn undir fá-
tæktarmörkum.
Mun færri morð og
mannrán í Kólumbíu
Reuters
Alvaro Uribe, forseti Kólumbíu, greiddi atkvæði í gær í höfuðborg lands-
ins, Bogota. Hann var talinn mjög líklegur til að ná endurkjöri.
Katmandu, Sydney. AP, AFP. | Fimm-
tugur ástralskur fjallgöngumað-
ur, sem talinn hafði verið af
skömmu eftir að hafa komist á
tind hæsta fjalls heims, Everest,
reyndist á sunnudag vera á lífi.
Burðarmenn hans úr röðum
sherpa urðu að skilja manninn,
Lincoln Hall, eftir nálægt tindin-
um á fimmtudag þegar hann
veiktist en súrefnisbirgðir þeirra
sjálfra voru á þrotum. Nokkrum
stundum síðar rakst hópur
Bandaríkjamanna á Hall og tókst
loks með aðstoð frá búðum neð-
arlega í fjallinu að bjarga honum
af fjallinu.
Everest er 8,848 metrar að
hæð. Hall er þrautreyndur fjall-
göngumaður en mun hafa veikst
skyndilega og tókst sherpunum,
sem voru tveir, ekki að fá hann til
að þiggja aðstoð. Eftir að hafa eytt
aðfaranótt laugardags í upphituð-
um tjaldbúðum í um 7.000 metra
hæð jafnaði hann sig svo mikið að
hann gat gengið sjálfur niður
næsta dag, að mestu hjálparlaust.
Björgun Halls ýtir enn undir
umræður um siðferði fjallgöngu-
manna og náungakærleika en 15.
maí lést 34 ára gamall, breskur
göngumaður, David Sharp, á
Everest eftir að 40 manns höfðu
gengið fram hjá honum bjargar-
lausum í snjónum. Súrefniskútar
hans voru tómir. Fólkið sagðist
ekki hafa getað hjálpað manninum
án þess að taka þá áhættu að þess
eigin birgðir myndi þrjóta.
Nýsjálendingurinn Sir Edmund
Hillary, sem fyrstur komst á tind-
inn 1953 ásamt sherpanum
Norgay Tenzing, gagnrýndi harð-
lega þetta framferði og sagði
„hryllilegt“ að fjallgöngumenn
skyldu yfirgefa deyjandi mann.
Of margir óreyndir að ganga
Hins vegar mun atburðurinn
ekki hafa valdið undrun meðal
flestra fjallgöngumanna, mörg
dæmi munu um svipuð atvik. Ekki
megi gleyma að einn gönguhópur-
inn hafi gefið manninum eitthvað
af súrefni þar sem hann sat. Gang-
an sé svo erfið að ekkert megi
bregða út af og birgðirnar af súr-
efni, sem menn hafi með sér, dugi
með naumindum þeim sjálfum.
Sharp hafi verið illa búinn undir
gönguna, haft of lítið af súrefni
með sér og jafnvel ekki verið með
nothæfa hanska.
En aðrir benda á að nú séu svo
margir farnir að reyna sig við
tindinn að siðferðið hafi breyst,
samheldnin hafi verið meiri þegar
um var að ræða nokkra tugi vel
þjálfaðra manna. Margir óreyndir
göngumenn, sem gangi á Everest,
viti heldur ekki hvernig best sé að
hjálpa þeim sem lendi í vanda eins
og Sharp sem var einn á ferð.
Skilinn eftir
til að deyja
Fjallgöngumenn á Everest sakaðir
um skort á náungakærleika