Morgunblaðið - 29.05.2006, Blaðsíða 20

20 MÁNUDAGUR 29. MAÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
HANNES Hólmsteinn skrifar
um Galbraith í Fréttablaðið um
daginn og heldur því
fram að kenningar
Galbraiths hafi ekki
ræst. Hann tiltekur
sérstaklega kenningu
Galbraiths um að
kapítalismi myndi
smám saman líkjast
sósíalisma vegna auk-
inna ríkisafskipta á
Vesturlöndum, um
leið og sósíalismi tæki
á sig svip kapítalisma
vegna greiðari mark-
aðsviðskipta í komm-
únistaríkjum. Hannes
fullyrðir „þetta rætt-
ist ekki“. Hannes
skrifar mjög lítið í
blöðin þessa dagana
og les þau greinilega
ekki heldur. Hann
hefur ekki áttað sig á
því að Galbraith er að
rætast fyrir framan
augun á okkur.
Lesendur verða að
hafa í huga að ef ég á
rétt á að sveitarfélag-
ið passi börnin mín
eða þjónusti aldraða
ættingja mína á
kostnað samfélagsins
bý ég við sósíalisma í
sinni bestu mynd og
órafjarri kapítalisma
sem hugmyndafræði.
Hér eru nokkrar tilvitnanir í
sjálfstæðisfólk sem annaðhvort er
orðið „sósíalistar“ eða að hér er
kenning Galbraiths um „kapítal-
isma að líkjast sósíalisma“ að ræt-
ast.
Guðrún P. Ólafsdóttir, í framboði
í Reykjavík til borgarstjórnar
2006:
Við í frambjóðendahópi Sjálf-
stæðisflokksins ætlum að stuðla að
því að foreldrar geti valið um úr-
ræði um vistun barna frá níu mán-
aða aldri … að börn njóti sama
stuðnings óháð því hvar þjónustan
er sótt. Við viljum að börnin njóti
þess besta og að foreldrar geti far-
ið út á vinnumarkaðinn aftur eftir
að fæðingarorlofi lýkur, lausir við
áhyggjur af vistunarúrræðum fyrir
barn sitt.
Ég er auðvitað sammála tak-
marki Guðrúnar af því að ég er
jafnaðarmaður en ef hún er sjálf-
stæðiskona þá er þetta mjög gott
dæmi um „kapítalisma sem er að
líkjast sósíalisma“ og þar með
„hugmyndasnauða hægrimenn“.
Ég þekki reyndar nokkra sjálf-
stæðismenn sem myndu kalla þetta
hreinan kommúnisma.
Sigrún Edda Jónsdóttir, í fram-
boði til bæjarstjórnar Seltjarn-
arness fyrir Sjálfstæðisflokkinn:
Nýverið var samþykkt fjöl-
skyldustefna fyrir Seltjarnarnes
sem skapar heildstæða umgjörð
um þjónustu Seltjarnarnesbæjar …
dagvist barna, skólum, málefnum
aldraðra, íþrótta- og tómstunda-
starfi, heilsugæslu, forvörnum og
fræðslu, menningu, fjölmenningu,
safnaðarstarfi, útivist og umhverfi,
jafnréttismálum, skipulagsmálum
og húsnæðismálum …
öllu sem viðkemur
daglegu lífi okkar …
(Hún) mun liggja til
grundvallar allri starf-
semi … og stofnanir
og nefndir bæjarins
starfa eftir henni í
daglegri þjónustu við
íbúa og efla þannig
fjölskylduparadísina
Seltjarnarnes. (Ath.
höf. stytti texta.)
Hér er gengið enn
lengra í því að lofa
„kapítalisma sem er
sósíalismi“, reyndar
lengra í átt til „stóra
bróður“ eða „alræðis“
en jafnaðarmenn telja
hollt.
Niðurstaða mín er
að Hannes Hólmsteinn
geri Galbraith alrangt
til í grein sinni í
Frettablaðinu. Hálf
kenning Galbraiths um
þjóðfélagsþróun er
þegar orðin að veru-
leika, sem er meiri ár-
angur en Friedman og
Hayek geta státað af.
Önnur kenning
Galbraiths var að stór-
fyrirtæki sem réðu yfir
sérstökum mörkuðum
stjórnuðu þörfum neytenda með
auglýsingabrellum og settu verð
eins og þeim sýndist. Hannes segir
þessa kenningu líka vera ranga og
fullyrðir að: „Þar sem fjármagns-
markaður er virkur búa stjórn-
endur stórfyrirtækja við aga, sem
knýr þá til að þjóna öðrum dyggi-
lega.“
Ef Hannes hefur rétt fyrir sér
þá eru fjölmiðlalögin okkar óþörf
en ég hef ekki séð hann rísa upp
og benda á að sú löggjöf stangist á
við skynsemi.
Hannes endar grein sína á að
segja: „Á bak við ádeilur hans
(Galbraiths) á kapítalisma bjó
gremja hrokafulls menntamanns,
sem taldi fram hjá sér gengið, því
að völdin ættu að vera í höndum
sjálfvalins gáfumannafélags.“
Mér finnst aftur á móti allt
benda til þess að kenning Galbra-
iths um samruna kapítalisma við
sósíalisma sé að rætast um holt og
hæðir hérlendis og erlendis og fjöl-
miðlalög vera undir áhrifum
Galbraiths en ekki Friedmans eða
Hayeks.
Mér finnst Hannes sem „hægri“
menntamaður skulda okkur betri
rökstuðning fyrir þeirri fullyrðingu
sinni að Galbraith hafi verið „hug-
myndasnauður vinstrimaður“.
Þangað til ætla ég að líta svo á að
Galbraith hafi haft þó nokkuð til
síns máls.
Galbraith sigrar
Hannes Hólmstein
Stefán Benediktsson gerir
athugasemd við skrif Hannesar
Hólmsteins um Galbraith
Stefán Benediktsson
’Mér finnstHannes sem
„hægri“ mennta-
maður skulda
okkur betri rök-
stuðning fyrir
þeirri fullyrðingu
sinni að Gal-
braith hafi verið
„hugmynda-
snauður vinstri-
maður“. ‘
Höfundur er arkitekt.
Á HAUSTMÁNUÐUM 2002 tók
lagadeild Háskólans í Reykjavík
formlega til starfa. Markmið deild-
arinnar strax frá upphafi var að
bjóða ekki aðeins upp
á það sem fram að
þeim tíma höfðu verið
kallaðar hinar hefð-
bundnu kjarnagrein-
ar, heldur einnig hin-
ar nýju kjarnagreinar
lögfræðinnar. Innan
þessa síðari flokks
fellur fræðigreinin
Evrópuréttur, en
lagadeild HR var
fyrst íslenskra laga-
deilda til gera Evr-
ópurétt að skyld-
ugrein í grunnnámi.
Auk 4 eininga skyldunámskeiðs sem
kennt er á 2. námsári býðst nem-
endum að taka 3 framhaldsnámskeið
í meistaranámi á hverju ári. Um
kennslu í þessum námskeiðum sjá
innlendir sem erlendir Evrópurétt-
arsérfræðingar er hafa skipað sér í
fremstu röð, ritað fjölda fræðigreina,
flutt mýmarga fyrirlestra um rétt-
arsviðið, gegnt ábyrgðarstöðum
t.a.m. innan EFTA, framkvæmda-
stjórnar ESB og Evrópudómstólsins
og komið að mótun bandalagsréttar
með afgerandi hætti, s.s. með störf-
um sínum við uppbyggingu hins sam-
eiginlega innri markaðar Evrópu-
bandalagsins.
Evrópuréttarstofnun
Háskólans í Reykjavík
Vettvang rannsókna og fræðslu á
sviði Evrópuréttar er að finna innan
Evrópuréttarstofnunar Háskólans í
Reykjavík. Stofnunin heyrir undir
lagadeild HR og er eina
rannsóknarstofnunin
innan íslensks háskóla-
samfélags sem sérhæfir
sig í rannsóknum á Evr-
ópurétti. Hlutverk stofn-
unarinnar er m.a. að efla
rannsóknir og tengsl
rannsókna og kennslu á
sviði Evrópuréttar, veita
nemendum í meist-
aranámi rannsókn-
araðstöðu, stuðla að sam-
starfi við innlenda og
erlenda rannsóknaraðila,
sinna lögfræðilegum
þjónustuverkefnum, safna heim-
ildum og veita aðgang að þeim og
veita fræðslu og ráðgjöf um álitamál
á sviði Evrópuréttar. Til þess að
sinna þessu hlutverki sínu hefur
stofnunin m.a. staðið fyrir all-
mörgum ráðstefnum og fyrirlestrum.
Nægir þar að nefna erindi Franz
Fischler, meðlims framkvæmda-
stjórnar ESB, um sjávarútvegs-
stefnu Evrópusambandsins, sameig-
inlega ráðstefnu með Academy of
European Law um merkingu full-
veldis á 21. öldinni í ljósi íslenskra
viðhorfa, morgunverðarfund með dr.
Haluk Gunugur helsta sérfræðingi
Tyrkja í samskiptum Tyrkja og
ESB, námskeið Allister Sutton um
Evrópurétt frá sjónarhóli sérfræð-
ingsins.
Miðstöð Evrópuupplýsinga
(EDC)
Mikilvæg stoð við bæði starfsemi
Evrópuréttarstofnunarinnar og
rannsóknir og kennslu innan laga-
deildar HR er Miðstöð Evrópu-
upplýsinga (EDC). Stofnunin var
formlega opnuð þann 10. ágúst 2003
af áðurnefndum Franz Fischler.
Starfsemi stofnunarinnar er grund-
völluð á samningi milli Evrópurétt-
arstofnunar HR og Framkvæmda-
stjórnar ESB og er miðstöðin sú eina
sinnar tegundar hér á landi. Mið-
stöðin er hluti af neti upplýsinga-
miðstöðva sem starfræktar eru á
vegum ESB og hefur tvíþættu hlut-
verki að gegna, annars vegar að
styðja við og efla kennslu og rann-
sóknir á háskólastigi og hins vegar að
vera upplýsingaveita um Evrópurétt.
Miðstöðin þjónar nemendum hins ís-
lenska háskólasamfélags, fræði-
mönnum, stjórnvöldum, atvinnulífi
og öllum öðrum er til hennar leita.
Hlutverk nemenda HR
Nemendur lagadeildar HR njóta
ekki einungis góðs af þeirri vönduðu
umgjörð sem skólinn hefur byggt ut-
an um Evrópuréttinn sem fræði-
grein, heldur hafa þeir einnig mik-
ilvægu hlutverki að gegna í
rannsóknum á sviði Evrópuréttar
Fyrst og fremst í Evrópurétti
Davíð Ingi Jónsson fjallar um
Evrópuréttarkennslu við
lagadeild HR
Davíð Ingi Jónsson
FYRIR kosningar ræddu allir for-
ystumenn flokka í Reykjavík um
stefnumál. Ofarlega voru ýmsar að-
gerðir fyrir þessa hópa.
Allt góð málefni og
þörf, frá heimilishjálp,
heimahjúkrun, dagvist-
un, elliheimili, hjúkr-
unarheimili. Allt, eins
og Danir hafa orðað
það, eins og borð með
fjóra fætur. Ef einhver
borðlöppin er styttri en
hinar verður borðið
valt. Fyrir 40 árum
fundu Svíar út, að
umönnun lamaðs ein-
staklings í heimahúsi
24 tíma sólarhrings
kostaði 168 skr. á dag,
en vistun sama á bráðadeild sjúkra-
húss kostaði 400 skr. á dag. Líklega
er þetta tíu sinnum meira núna.
Hér er til mikils að vinna, í kostn-
aði og líka lífsgæðum fólks.
Enginn minntist á aðalbætur til
þessara hópa, þ.e. óskertan lífeyri.
Tekjutenging og skerðing áunnins
lífeyris er hrein óhæfa sem ekki tíðk-
ast á Norðurlöndunum, hvað þá
skerðing við tekjur maka. Farið nú
öll í þingmenn og krefjist leiðréttinga
og auðvitað líka á skattleysismörkum
og vísitölutengingu nú í júní.
Var það ekki 1975 sem íslenskar
konur gengu á Lækjartorg til að
berjast fyrir frelsi og sjálfstæði
kvenna? Hvað eru þingkonur (og
-karlar) að hugsa? Allt frá 1776
(Bandar.), 1779 (Frakkar), nú SÞ,
EU og við líka: Sömu laun fyrir sömu
vinnu, frelsi til athafna, leit að lífs-
gæðum og hamingju, án tillits til
kyns, litarháttar, trúar-
bragða o.s.frv.
2006 á kona (eða
karl) á örorku- eða elli-
lífeyri, sem á maka,
með einhverjar tekjur
að koma til hins sama
og biðja um pening?
Skeleggar greinar
Steinunnar Bjarman og
fleiri, sem lýsa þessu,
og greinargóðir leið-
arar í Morgunblaðinu
virðast ekki hrífa.
Spekin að allt vald spilli
og algert vald gjörspilli
stenst.
Þegar valdakerfið í Rússlandi og
austantjaldsríkjunum hrundi var
hrunið skjótt og algert. Við starfslok
1998 leitaði undirritaður ráða hjá
sérfræðingum við Riksförsäkrings-
verket og KPA (Kommunernas Pen-
sions Anstalt), í síma og bréfum, og
sama, ásamt persónulegum fundi hjá
Försäkringskassan, Gautaborg og
tveimur sérfræðingum við Skatt-
stofu Gautaborgar, þar af sá síðari
sérfræðingur í skatti fyrir „utlands-
svensk“ (ef við flyttum til Íslands) og
samningi milli Norðurlandanna fimm
gegn tvísköttun. Niðurstaðan var, að
ég mundi fá helming lífeyris í Svíþjóð
fyrir 20 ár í Svíþjóð. Skattur greidd-
ur í Svíþjóð, viss prósenta eftir því
hvort við værum í Svíþjóð eða er-
lendis og svo annan helming lífeyris
á Íslandi fyrir 20+ ár þar. En ef ég
vinn á Íslandi? Þú borgar skatt fyrir
það þar. Ef ég vinn í Noregi? Þú
borgar þar. Ef ég vinn í Svíþjóð? Þú
borgar skatt af því. En eftirlaunin,
hvað með þau? Breytast þau eitt-
hvað? Sérfræðingurinn: Það eina
sem gerist er að þú borgar skatt af
því, sem þú vinnur. Eftirlaunin
breytast ekkert. Þú átt þessa pen-
inga. Það hefur verið tekið af launum
þínum alla tíð, 10–11% og raunar
miklu meira. Þú færð aðeins eft-
irlaun fyrir hluta af þeim 10–11%
sem hafa verið tekin af þér. það sem
þér hefur verið reiknað sem eftirlaun
færð þú, eins og allir. Eina breyt-
ingin sem verður er ef vísitalan
breytist. Þau eru vísitölubundin.
Hér á Íslandi hef ég fengið greitt
úr Lífeyrissjóði lækna, en ekki einu
sinni spurt hjá TR, vegna eigin vinnu
til hausts 2004 og vinnu konu minnar
til maí 2005.
Hættið að stela af elli- og örorku
Ingvar Kjartansson
fjallar um skattlagningu
á elli- og örorkulífeyri ’Það væri nær að sparaeitthvað þessa fundi og
byrja að fara eftir þeim
samningum, sem gerðir
hafa verið.‘
Ingvar Kjartansson