Morgunblaðið - 29.05.2006, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 29. MAÍ 2006 17
DAGLEGT LÍF Í MAÍ
FJÁRFESTU
Í GÓÐRI HEILSU
„Gríðarlega mikilvægt er að halda
meltingunni í jafnvægi, ef meltingin starfar
rétt þá er hægt að leiðrétta marga kvilla
sem hrjá marga í vestrænu þjóðfélagi.
Kvillar eins og höfuðverkur, þreyta,
útbrot, leiði, ofnæmi og óþol geta verið
merki um slæma meltingu.
Íhugaðu mataræðið þitt og lífsstíl,
það er ein besta fjárfesting lífs þíns !“
Dr. Gillian McKeith.
Næringarduftið hennar Gillian er
súperfæða, troðfullt af öllum helstu
næringarefnum, ensímríkt og frábært
fyrir meltinguna og orkuúthaldið.
Gillian duftið fæst í apótekum,
heilsubúðum, Hagkaup, Fjarðarkaup
og Melabúðinni.
Yamaha píanó.
Yamaha píanó og flyglar
með og án SILENT búnaðar.
Veldu gæði – veldu Yamaha!
Samick píanó.
Mest seldu píanó á Íslandi!
Fáanleg í svörtu, hnotu og mahoný.
Verð frá 357.000 kr.
Goodway píanó.
Fáanleg í svörtu, hnotu og mahoný.
Verð frá 238.000 kr.
15 mán. Vaxtalausar greiðslur.
Estonia flyglar.
Handsmíðuð gæðahljóðfæri.
Steinway & Sons
Fyrir þá sem vilja aðeins það besta.
Til sýnis í verslun okkar.
H L J Ó Ð F Æ R A H Ú S I Ð
Suðurlandsbraut 32 • 108 Reykjavík • 591 5350
SÉRHVER manneskja býr yfir ein-
hverjum kostum sem gera hana að
þeim mannauð sem samfélagið
byggist á og vill nýta. Hins vegar
hafa vísindamenn, í æ ríkari mæli,
sýnt fram á að í samstarfi fólks að
tilteknu málefni verði til afl sem
kallað er félagsauður. Ekki liggur
ljóst fyrir hver kom fyrstur fram
með hugtakið en Bandaríkjamað-
urinn Róbert Putnam hefur sagt að
félagsauður sé þau verðmæti sem
verða til þegar samfélög eða hópar
byggja á trausti, ákveðnum gildum
og tengslaneti með gagnkvæma
hagsmuni að leiðarljósi. Fé-
lagsauður byggist á þátttöku fólks í
ýmiss konar formlegum eða óform-
legum félagasamtökum eins og
íþróttafélögum, kórum, vinahópum,
foreldrasamstarfi og stjórn-
málaflokkum. Félagsauður í þjóð-
félögum er metinn eftir því trausti
sem íbúar bera til stofnana sam-
félagsins og hversu virkir þeir eru í
samfélaginu. Erfitt er að mæla fé-
lagsauð en flest bendir til þess að
hann hafi áhrif á velferð, hagsæld
og heilbrigði einstaklinga og sam-
félaga.
Tengslanetum skipt í tvennt
Í áhugaverðri samantekt eftir vís-
indamenn frá Svíþjóð og Bandaríkj-
unum eru tengsl félagsauðs og heil-
brigði skoðuð og hvort jöfnuður í
þjóðfélögum skipti máli. Niðurstaða
þeirra var að það væru tengsl milli
félagsauðs og heilsufars þjóða, eink-
um þó í löndum þar sem efnahags-
legum gæðum er misskipt.
Fyrrnefndur Putnam hefur ritað
bók sem hann nefndi Bowling alone
þar sem hann kemst að þeirri nið-
urstöðu að einstaklingshyggjan sé
að aukast og að fólk í Bandaríkj-
unum taki í æ minna mæli þátt í
ýmiskonar félagsstarfi og það dragi
úr félagsauðnum þar í landi.
Þess ber þó að geta að tengslanet
hópa eru missterk og er þeim gróf-
lega skipt í tvennt. Annars vegar
lokaða hópa með sterk tengsl og síð-
an hópa þar sem tengslin eru ekki
eins mikil og menn koma og fara að
vild. Í fyrrnefndu hópunum ríkja
mjög ákveðin gildi og siðir sem hafa
mótandi áhrif á hegðun og viðhorf
einstaklinganna sem tilheyra þeim.
Þau gildi geta haft jákvæð áhrif á
heilsu og velferð en geta líka verið
neikvæð eins og til dæmis í glæpa-
gengjum eða minnihlutahópum sem
einangra sig frá samfélaginu.
Á ráðstefnu sem haldin var um
félagsauð hér á landi ekki alls fyrir
löngu kom fram að þátttaka for-
eldra í foreldrastarfi grunnskóla
hefur jákvæð áhrif á alla nemendur
skólans. Einnig þá nemendur hvers
foreldrar voru ekki virkir í foreldra-
starfinu. Fjölmargar rannsóknir í
heilbrigðisvísindum hafa sýnt fram
á að fólk sem er félagslynt býr við
betri heilsu og nær sér fyrr af veik-
indum. Stuðningur fjölskyldu og fé-
laga er líka afar mikilvægur þegar
fólk er að leitast við að taka upp
heilsusamlegri lífshætti, s.s. við að
hætta að reykja. Flest bendir þann-
ig til að manninum sé eðlislægt og
nauðsynlegt að eiga samskipti við
annað fólk, þau þurfa þó að vera
uppbyggileg og fela í sér umhyggju
fyrir velferð náungans.

HOLLRÁÐ UM HEILSUNA | Landlæknisembættið
Félagslyndi hef-
ur áhrif á heilsu
Morgunblaðið/Ómar
Flest bendir þannig til að manninum sé eðlislægt og nauðsynlegt að eiga
samskipti við annað fólk. Þau þurfa þó að vera uppbyggileg og fela í sér
umhyggju fyrir velferð náungans.
Anna Björg Aradóttir, yfirhjúkrunar-
fræðingur Landlæknisembættinu.
MUNUR er á læknismeðferð karla og kvenna
með endaþarmskrabbamein, konum í óhag, að
því er sænsk rannsókn leiðir í ljós. Í Svenska
Dagbladet kemur fram að fimmta hver kona
með endaþarmskrabbamein fær ekki nauðsyn-
lega geislameðferð sem hún á rétt á. Rann-
sóknin var gerð við Karolinska sjúkrahúsið í
Stokkhólmi og tók til 12 þúsund krabbameins-
sjúklinga sem gengust undir aðgerð vegna
endaþarmskrabbameins á árunum 1995-2002.
Fleiri karlar en konur greinast með endaþarms-
krabbamein, þ.e. þeir eru 60% sjúklinganna.
Þekkt er að geislameðferð fyrir aðgerð
minnkar hættu á myndun nýrra æxla um helm-
ing. Frá miðjum tíunda áratugnum hefur tíðkast
að veita þessum krabbameinssjúklingum í Sví-
þjóð geislameðferð sem hluta af annarri með-
ferð. Þrátt fyrir það fá 20% færri konur en karl-
ar þessa samansettu meðferð. Niðurstöðurnar
komu aðstandendum rannsóknarinnar á óvart
og þeir hafa ekki fundið neina skýringu á mun-
inum á meðferð karla og kvenna eins og t.d. ald-
ur eða stærð æxlis. Að mati Önnu Martling, for-
svarsmanns rannsóknarinnar, liggur skýringin
e.t.v. í einhvers konar ómeðvituðu vali
læknanna.

HEILSA | Endaþarmskrabbamein
Karlar fengu
betri meðferð
SVEFNLEYSI getur leitt til fitusöfnunar hjá miðaldra kon-
um, að því er bandarísk rannsókn bendir til. Í frétt Svenska
Dagbladet er greint frá rannsókn á 68 þúsund bandarískum
hjúkrunarfræðingum.
Svefnleysi er vaxandi lýðheilsuvandamál, sérstaklega
meðal kvenna, og hefur vandinn tilhneigingu til að aukast
með aldrinum. Áður hefur komið í ljós að svefnleysi eykur
hættu á sykursýki og háum blóðþrýstingi og þessi rannsókn
er talin leiða í ljós að svefnleysið hafi einnig áhrif á efna-
skiptin í líkamanum og orkubrennslu.
Sanjay Patel, læknir og prófessor við Case Western Re-
serve-háskólann í Cleveland, stýrði rannsókninni og segir að
brennsla hjá þeim sem sofa lítið geti verið minni í hvíld.
Rannsóknin leiddi í ljós að konur sem sofa aðeins fimm tíma
á nóttu eru 32% líklegri til að bæta á sig kílóum og 15% lík-
legri til að verða of feitar ef svefnleysið er viðvarandi, miðað
við konur sem sofa sjö tíma. Rannsóknin var gerð á sextán
árum og fór fram með spurningalistum sem konurnar svör-
uðu annað hvert ár. Sænskur svefnsérfræðingur við Karol-
inska segir við SvD að þessar niðurstöður geti vel staðist.
Að auki geti haft áhrif hvenær sólarhringsins borðað er.
Ef borðað er á nóttunni eykst hætta á þyngdaraukningu og
þar sem rannsóknin var gerð á hjúkrunarfræðingum sem oft
vinna vaktavinnu gæti það átt sinn þátt í niðurstöðunum.

HEILSA
Svefnleysi og
fitusöfnun hjá
miðaldra konum