Morgunblaðið - 29.05.2006, Blaðsíða 26

Í ÍSLENSKU stjórnarskránni er
vikið að lýðræði án þess að það sé
skilgreint nánar. Í nútímasamfélagi
fer ákvörðunartaka og meðferð
valds einkum gegnum stjórn-
málaflokkana sem stjórna á hverjum
tíma. En undarlegt má heita, að
hvergi er í stjórnarskránni vikið að
stjórnmálaflokkum né hvernig þeir
eigi að starfa. Þeir þurfa hvorki að
upplýsa alþjóð um fjármál sín né
tengsl við þá ákvörðunaraðila sem í
raun móta samfélagið einna mest.
Þessir aðilar, fjármálaöflin og verk-
takar, eiga mestan þátt í að skapa
það samfélag sem við búum við. En
er það alltaf í þágu fólksins í land-
inu?
Þessa tegund lýðræðis mætti
gjarna nefna verktakalýðræði. Við
getum ekki annað séð en að heilu
sveitarfélöguum sé stjórnað af verk-
tökum, einum og jafnvel fleirum. Og
í sumum sveitarfélögum eru það oft
verktakarnir sem hafa síðasta orðið
við mikilvæga ákvarðanatöku.
Fyrir allnokkrum árum sagði bæj-
arstjóri í bæ nokkrum af sér vegna
þess að verktaki nokkur kom með
hugmynd inn á fund hjá Sjálfstæð-
ismönnum sem stjórnuðu viðkom-
andi bæjarfélagi um byggingu stór-
hýsis sem gjörsamlega kollvarpaði
nýsamþykktum fjárhagsáætlunum
sveitarfélagsins! „Annað hvort stýri
ég þessu sveitarfélagi eða einhver
byggingabraskari úti í bæ,“ átti við-
komandi bæjarstjórti að hafa sagt,
þekktur fyrir faglega vandvirkni og
varkárni í sínum störfum. Þar við
sat, bæjarstjóranum var bent á, að
viðkomandi verktaki væri einn helsti
stuðningsmaður og greiðandi í kosn-
ingasjóð flokksins og það væri sjálf-
sögð kurteysi að virða það! Sagt er,
að fjárhagsvanda þessa sveitarfé-
lags megi rekja til þessa vandræða-
gangs enda urðu ýms önnur nauð-
synlegri verkefni sveitarfélagsins að
bíða betri tíma og er jafnvel enn í
dag ekki séð fyrir endann á þeim
vanda.
Hér erum við komin ansi nálægt
þeim varhugaverðu freistingum sem
einkenna mjög íslensk stjórnmál:
Verktakar geta í skjóli yfirburða
sinna tekið heilu sveitarfélögin og
jafnvel landstjórnina í nokkurs kon-
ar gíslingu. Þeir hafa yfir að ráða yf-
irburða þekkingu á sviði verklegra
framkvæmda og hafa fyrst og
fremst í huga að nýta vélar sínar og
tæki ásamt starfsmönnum sínum
sem best til þess að hámarka ágóða
Verktakalýðræði
Frá Guðjóni Jenssyni: af starfsemi sinni. Þeir kaupa jafnvel
upp heilu jarðirnar, fá arkitekta og
til þess menntaða fræðinga til að út-
lista nánar hugmyndir sínar sem
þeir leggja fyrir sveitarfélögin.
Dæmi er einnig um, að verktakinn
sjálfur sitji í stól bæjarfélagsins og
„semji nánast við sjálfan sig“. Í raun
eru til í stjórnarfarsrétti ákveðnar
vanhæfisreglur sem eiga að taka á
þessu en í okkar litla vanþróaða
samfélagi er tiltölulega auðvelt að
fara í kringum þessar einföldu regl-
ur. Þarna geta kjósendur ekki átt
sömu möguleika á að verjast þessari
miklu byggingagleði. Öll fjármál
sveitarfélagsins eru meira og minna
njörvuð niður um margra ára skeið í
fullkomnu samræmi við þarfir verk-
takans.
Efla þarf lýðræðið á Íslandi og
koma í veg fyrir minnsta möguleika
á spillingu. Setja þarf skýrar reglur
um skipulag og fjármál flokkanna.
Efla þarf vettvang skoðanaskipta,
opna möguleika borgaranna til að
bera fram fyrirspurnir og taka þátt í
skoðanaskiptum sem varða sam-
félagið. Allt þetta á að vera öllum op-
ið að lesa og kynna sér.
Koma þarf í veg fyrir að verktaka-
lýðræðið á Íslandi verði enn sterk-
ara en orðið er. Mistökin verða því
dýrari sem framkvæmdin er um-
deildari og vafasamari. Valdið í nú-
tímasamfélagi á að grundvallast
fyrst og fremst af borgurum og í
þágu þeirra hvort sem þeir eru ungir
eða eldri, konur eða karlar, efna-
meiri eða fátækir, trúaðir eða heiðn-
ir.
GUÐJÓN JENSSON,
Arnartanga 43, 270 Mosfellsbæ,
esja@heimsnet.is.
26 MÁNUDAGUR 29. MAÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
BRÉF TIL BLAÐSINS
Morgunblaðið Kringlunni 1 103 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
FRÁ aldaöðli hafa bændur við Þing-
vallavatn lagt net sín í vatnið og
veitt Þingvallableikjuna og urriðann
til matar á heimilum sínum, jafn-
framt til sölu í nágrenni við sig um
Suðurland, Reykjavík og nágrenni.
Egill Guðmundsson, bóndi að Króki
í Grafningi, hefur lagt af búskap á
jörð sinni fyrir nokkrum árum, en
hefur nýtt veiðirétt sinn og hefur
aðstöðu við Hagavík.
Hann er 85 ára gamall, heilsu-
hraustur og heldur uppi merki gam-
alla veiðibænda við Þingvallavatn,
ásamt nokkrum öðrum við vatnið.
Hann drýgir ellilaunin sín með veið-
inni og er ávallt einsamall, það
verður eftirtektarvert hve lengi
hann endist við
þennan erfiða
veiðiskap á vatn-
inu.
Egill leggur
net sín eftir því
hvar bleikjan
heldur sig, stund-
um er hún djúpt
úti og fer hann
þá á litlum báti
sínum í ýmsum veðrum og leggur
þar. Nú undanfarið hefur hann lagt
nærri Hagavík og hefur netunum
verið stolið. Hann fylgir fast þeirri
reglu að merkja net sín með duflum
eins og lögboðið er, en það greiðir
götu veiðiþjófanna við að finna net-
in. Þetta hefur gerst áður að bæði
þessi bóndi og aðrir við vatnið hafi
verið rændir netum eða silungi úr
þeim. Stundum er grunur um hver
er gerandi í slíkum óhæfuverkum,
en í tilvikum eins og núna með hinn
aldna Króksbónda er engan veginn
ljóst hver er að verki. Það er þó
ljóst að þetta er gert á hraðbátum
og komið seint að kvöldi eða mjög
snemma morguns til að stela net-
unum. Það er beiðni til fólks við
Þingvallavatn að veita stuðning
þessum aldna veiðibónda. Takið eft-
ir hverjir fara af stað á hraðbát yfir
vatnið um miðja nótt, eldsnemma
morguns eða mjög seint að kvöldi.
Sumir hafa eðlileg erindi til veiða,
aðrir ekki.
GYLFI GUÐJÓNSSON,
ökukennari og fv. lögreglumaður.
Netaþjófnaður í Þingvallavatni
Frá Gylfa Guðjónssyni:
Gylfi Guðjónsson
Á FJÓRÐA áratug seinustu aldar
voru rannsökuð möguleg flugvall-
arstæði í nágrenni Reykjavíkur. Einn
af þeim stöðum sem til greina komu
var hraunið fyrir sunnan Hafn-
arfjörð. Á viðreisnarárunum var talað
um að flytja flugreksturinn úr Vatns-
mýrinni þangað suður eftir. Fyrir
nokkrum dögum var ég á göngu
þarna í hrauninu og gekk þá fram á
þennan fína flugvöll. Við nánari at-
hugun kom í ljós að þetta var spyrnu-
braut Kvartmíluklúbbsins sett niður
eftir vindrós með stefnu SA–NV. Á
landakortum er þetta merkt sem
flugvöllur. Brautin er 1000 m löng og
12 m breið og þarf því ekki að breikka
mikið til að verða nothæfur flugvöllur
fyrir innanlandsflug. Komið hefir
fram að kostnaður við flugvallargerð
á Lönguskerjum geti orðið 20 millj-
arðar og helmingur af því á Hólms-
heiði.
Nú vil ég vita hvernig nokkrir ung-
lingar geta í frístundum búið til heil-
an flugvöll. Árið 1988 fórst flugvél í
aðflugi að Reykjavík (á Njarðargötu),
þá var gerð skýrsla um öryggismál
flugvallarins. Eitt af því sem átti að
gera var að flytja allt æfingaflug suð-
ur í hraun (Óbrynnishólabruna).
Ennþá er æfingaflugið á Reykjavík-
urflugvelli 15 árum eftir að skýrslan
kom út. Er ekki hægt að leigja þessa
braut af Kvartmíluklúbbnum undir
æfingaflugið? Einhverja leigu mætti
greiða fyrirfram svo kvartmílumenn-
irnir geti breikkað brautina.
GESTUR GUNNARSSON,
tæknifræðingur.
Hafnarfjarðarflugvöllur
Frá Gesti Gunnarssyni:
FÖSTUDAGINN 19. maí birtist
grein í Fréttablaðinu eftir Guðrúnu
Ásmundsdóttur leikkonu í sambandi
við gömlu húsin á Laugaveginum.
Þar hvatti hún ungt fólk til að gera
eitthvað í málunum. Þegar mamma
mín var ung var hún ein af þeim eld-
hugum sem börðust fyrir varðveit-
ingu gamalla húsa í Grjótaþorpinu og
gamla miðbænum sem flestir í dag
eru mjög fegnir að hafi verið gert.
Maður heyrir allavega nógu mikið
talað um Fjalarköttinn og hversu
mikil synd það sé að hann hafi verið
rifinn til að trúa því að fólk sé al-
mennt ánægt með þau hús sem voru
varðveitt og gerð upp. Ég er allavega
alin upp við það að það sé mikilvægt
að varðveita þessi gömlu hús.
Mér finnst mjög mikill sjarmi yfir
miðbænum með öll sín marg-
breytilegu hús og finnst mjög gaman
eins og svo mörgum öðrum Íslend-
ingum að labba niður Laugaveginn
eða keyra „rúntinn“. Ég býst við því
að EF þessi hús verða rifin og byggð
nokkur „Morgunblaðshús“ á Lauga-
veginum í staðinn, eins og það sem
stendur við Ingólfstorg, þá muni
smám saman draga úr þeim vinsæld-
um. Sjarminn myndi ekki vera sá
sami. Stemningin myndi hverfa. Það
held ég allavega og þykir mjög miður.
Ég heyri eldra fólk oft kvarta yfir
því hversu lítill baráttuhugur sé í
ungu fólki í dag og að allir hugsi bara
um sjálfan sig og hvernig best sé að
verða ríkur. Það trúi enginn lengur á
málstaði eða hafi áhuga á samfélag-
inu né því sem í því sé að gerast. Ég
vil ekki meina að það sé rétt. Einu
sinni var mér sagt frá því að í París
væri alltaf heil síða í dagblaðinu fyrir
tilkynningar um það hvar væri verið
að mótmæla þann daginn. Mér var
sagt að Frakkar væru mjög öflugir í
mótmælum og að þar væri líka hlust-
að á fólk og lögum breytt ef nógu
mikil andstæða væri meðal þjóð-
arinnar. Þannig hefur þetta ekki ver-
ið hér á landi, fólk hefur mótmælt en
það hefur engu breytt. Svo í fram-
haldi af því deyr baráttuandinn og
maður heyrir tautað: Æ ég nenni
þessu ekki, það breytir engu hvort eð
er!
Það gaf mér smávon um að þetta
væri að breytast þegar ég heyrði að
menntamálaráðherra hefði frestað
samræmdu stúdentsprófunum eftir
mótmæli menntskælinga og kennara
þeirra. Það gaf mér von um að
kannski þyrfti ég ekki að sjá Morg-
unblaðshús rísa í staðinn fyrir Prikið.
Að stjórnmálamennirnir séu kannski
farnir að hlusta á almenning.
Kannski. Vonandi.
Varðveitum Laugaveginn. Útlend-
inga langar ekkert að koma til Ís-
lands til að sjá „mini“ New York. Þá
langar að sjá Ísland. Reykjavík eins
og hún byggðist. Af því hún er falleg
og skemmtileg borg með sinn sjarma
sem hverfur ef við pössum ekki upp á
að varðveita hann.
ÍSGERÐUR
GUNNARSDÓTTIR,
leikari.
Ekki skemma Laugaveginn
Frá Ísgerði Gunnarsdóttur:
VIÐ GETUM öll
verið sammála um að
tölvur hafa valdið
byltingu í þjóðfélag-
inu og flest okkar eru
minnt á það á hverj-
um degi. Það sem fáir
leiða þó hugann að er
hvað liggur að baki
þessari þróun og
hvert hún stefnir. Í huga flestra eru
tölvunarfræðingar fyrst og fremst
forritarar sem forrita það sem þeim
er sagt að forrita; ef þeir eru heppn-
ir fá þeir að gera þarfagreiningu á
væntanlegum hugbúnaði og sjá um
prófanir á afurðunum til að tryggja
gæði þeirra. Vissulega eru þessir
þættir verksviðs tölvunarfræðinnar
mikilvægir. Hins vegar er þessi tak-
markaða lýsing langt frá því að gefa
rétta mynd af starfi tölvunarfræð-
ings eða yfirleitt á þeim möguleikum
sem fagsviðið býður upp á.
Tölvunarfræði er
ekki bara forritun
Við viljum að það sé öllum ljóst að
tölvunarfræðingur er ekki bara for-
ritari. Tölvunarfræðingur er miklu
frekar fagaðili sem er sérþjálfaður í
að leysa vandamál með aðstoð tölva.
Oft, en langt frá því alltaf, er hug-
búnaður lokaafurð þeirra verkefna
sem tölvunarfræðingar taka að sér.
Forritun er undirstaða tölv-
unarfræðinnar, það sameiginlega
tjáningarform sem við notum til að
tjá lausnir okkar í og sá efniviður
sem við byggjum afurðir okkar úr.
Hins vegar er álíka fráleitt að líta á
þessa afurð sem „bara forrit“ eins og
að líta á bíl sem „bara blikkdós“, hús
sem „bara steinsteypukassa“ eða
fallegt ljóð eða skáldsögu sem „bara
röð af orðum“.
Tölvunarfræðingurinn er hönn-
uðurinn að því sköpunarverki sem
birtist í formi forrits. Við starf sitt
þarf hann alltaf að hafa í huga
hvernig tölvur vinna, hvað þær geta
og ekki síst hvað þær geta ekki.
Einnig þarf hann að vita hvernig
notandinn leysir verkefni og vill
nýta forritið til þess. Tölvunarfræði-
nám er þess vegna byggt upp sem
blanda af greinum sem veita nægi-
lega þjálfun til að fást við slíka hönn-
un.
Á síðari árum hefur það færst
mjög í vöxt, sem hönnunaraðferð, að
búa til líkön af hugbúnaði áður en
hann er endanlega útfærður sem
forrit. Þessi líkön eru í eðli sínu mjög
mismunandi allt eftir því hvers kon-
ar vandamál verið er að leysa hverju
sinni og oft krefst sama heild-
arlausnin margra mismunandi lík-
ana. Sem dæmi um þetta má nefna
hugbúnað sem felur í sér allt í senn
flóknar reikningsaðgerðir, leit og
meðhöndlun gagna í gagnagrunni,
samskipti um netið og skal á sama
tíma vera aðgengilegur fyrir not-
endur með ákveðinn bakgrunn.
Þessi hugbúnaður gæti haft gagn af
fjórum mismunandi líkönum, allt
eftir því hvert af þessum atriðum
verið er að fjalla um.
Það er því ljóst að góður tölv-
unarfræðingur þarf að vera vel þjálf-
aður í faginu en ekki síður að vera
hugmyndaríkur og tilbúinn að leita
sér fyrirmynda annars staðar ef á
þarf að halda.
Tölvunarfræði er
þverfagleg grein
Þau verkefni eða þau vandamál
sem tölvunarfræðingurinn stendur
frammi fyrir að leysa eiga uppruna
sinn á ýmsum sviðum þjóðfélagsins.
Tölvunarfræði er því í eðli sínu mjög
þverfagleg grein.
Þó svo að það sé auðvitað sjálf-
gefið að góður tölvunarfræðingur sé
vel þjálfaður í greininni sjálfri, reyn-
ast honum hæfileikar til að vinna
með og skiptast á skoðunum við fólk
úr öðrum faggreinum ekki síður
mikilvægir.
Hönnun og hugmyndaflug
Tölvunarfræði hentar þeim sem
hafa áhuga á að takast á við vanda-
mál og finna lausnir sem hægt er að
nýta með aðstoð tölvunnar. Greinin
byggist á hönnun og hugmyndaflugi
sem byggist á góðum fræðilegum
grunni. Tölvunarfræðingar eiga kost
á mjög fjölbreytilegum störfum sem
ættu að henta jafnt konum sem körl-
um, sérstaklega þegar litið er til
þess hversu mörgum öðrum sviðum
tölvunarfræðin tengist. Sem dæmi
um störf tölvunarfræðings má nefna
störf við alla þætti hugbún-
aðargerðar, s.s. greiningu og lausnir
á flóknum vandamálum, hönnun,
forritun og prófanir, eða önnur fjöl-
breytileg störf eins og stjórnun, ráð-
gjöf, rannsóknir og kennslu. Jafn-
framt nýtist tölvunarfræðin í
síauknum mæli við vísindarann-
sóknir ýmiss konar og er nú orðin
ómissandi á flestum þeim vís-
indasviðum sem fást til dæmis við
stór gagnasöfn, flókin kerfi og sam-
skiptakerfi.
Gífurleg eftirspurn er
eftir útskriftarnemum HR
Mjög mikil eftirspurn er eftir tölv-
unarfræðingum á atvinnumarkaði.
Samkvæmt nýlegri könnun sem
framkvæmd var af tölvunarfræði-
sviði við Háskólann í Reykjavík þá
hafa 80% væntanlegra útskrift-
arnema fengið fleiri en eitt atvinnu-
tilboð, og sumir allt upp í fimm at-
vinnutilboð.
Við viljum hvetja alla sem hafa
áhuga á tækni, vísindum og upplýs-
ingafræðum að kynna sér tölv-
unarfræðina – hún nýtist á svo
margan hátt og er þrælskemmtileg!
Tölvunarfræðingar
eftirsóttir
Anna Ingólfsdóttir
og Ásrún Matthías-
dóttir fjalla um
tölvunarfræðinám
Anna Ingólfsdóttir
’Við viljum hvetja allasem hafa áhuga á tækni,
vísindum og upplýsinga-
fræðum til að kynna sér
tölvunarfræðina – hún
nýtist á svo margan hátt
og er þrælskemmtileg!‘
Anna er doktor og dósent og Ásrún
lektor við Háskólann í Reykjavík.
Ásrún Matthíasdóttir