Morgunblaðið - 24.06.2006, Blaðsíða 32

32 LAUGARDAGUR 24. JÚNÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
BRÉF TIL BLAÐSINS
Morgunblaðið Kringlunni 1 103 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
JAFNRÉTTISBARÁTTAN snerist upphaflega um það
að kynferði ætti ekki að skipta máli – að konur ættu ekki
að þurfa að þola misrétti fyrir það að vera kvenkyns og að
líta ætti til einstaklingsins sjálfs en ekki kynferðis hans.
Eftir að lagalegu misrétti var loks hrundið hefur jafnrétt-
isbaráttan breyst. Nú snýst jafnréttisbaráttan um að
tryggja að staðalmyndir fortíðarinnar muni ekki koma í
staðinn fyrir lagalegt misrétti. Þessi barátta er mikilvæg
og það er lofsvert starf sem baráttumenn fyrir jafnfrétti
hafa unnið við að benda á hversu skammt á veg jafnrétti er
komið. Sem betur fer hefur nú verið tryggt hér á landi að
allir séu jafnréttháir fyrir lögunum. Þar með er hins vegar
ekki öll sagan sögð því í mörgum starfsstéttum virðist sem
konum sækist verr en körlum að hljóta viðurkenningu og
frama. Til þess að jafnrétti ríki í raun er nauðsynlegt að
hugarfar jafnréttis ríki alls staðar í samfélaginu. Sú bar-
átta verður þó tæpast háð nema með fræðslu og samstöðu
þeirra sem láta sig jafnréttismál varða.
Það ber hins vegar að vara við þeim hugmyndum, sem
gjarnan skjóta upp kollinum, að leiðin til að tryggja jafn-
rétti í reynd sé sú að hverfa aftur til lagalegs ójafnréttis.
Birtingarmynd þessarar tilhneigingar kom fram á ráð-
stefnu á Bifröst í byrjun júní. Í fréttum frá ráðstefnunni
kom fram að samþykkt hefði verið ályktun um það að setja
ætti lög sem skylduðu skráð fyrirtæki í Kauphöllinni til
þess að hafa að minnsta kosti fjörutíu prósent af stjórnum
fyrirtækjanna skipuð kvenfólki. Var þess getið að þær
konur sem sóttu ráðstefnuna hefðu samþykkt ályktunina
með dynjandi lófataki. Það er áhyggjuefni að hópur á borð
við þennan leggi til að misrétti verði bundið í lög. Í raun
ætti jafnréttissinnum, konum jafnt sem körlum, að hrjósa
hugur við því að tillögur um slíkt séu ræddar af alvöru.
Fyrir utan þá staðreynd að hugmyndir Bifrastarkvenn-
anna brjóta augljóslega í bága við jafnréttisákvæði stjórn-
arskrárinnar verður ekki heldur framhjá því litið að hug-
myndin er niðurlægjandi fyrir konur. Við viljum hvorki
gjalda fyrir kynferði okkar okkar né njóta sérstakra lög-
bundinna forréttinda vegna þess. Þrátt fyrir að eigendur
fyrirtækja hafi hingað til valið fleiri karlmenn en konur í
stjórnir þýðir það ekki að eðlilegt sé að leiðrétta það með
lögum. Slík aðgerð væri yfirlætisfull í garð kvenna því
með henni væri gefið í skyn að konum væri ókleift að
keppa á jafnréttisgrundvelli um ábyrgðarstöður í við-
skiptalífinu.
Ef fyrirtækjum verður gert skylt að velja í stjórnir sín-
ar á grundvelli kynferðis mun það vissulega leiða til þess
að hlutföll kvenna og karla verða jafnari. Hins vegar er
verulega líklegt að þær konur, sem munu sitja í stjórnum í
skjóli laganna, verði ekki fullgildir þátttakendur í þeim.
Það er ekki hlutverk ríkisins að hlutast til um það hverjir
sitja í stjórnum fyrirtækja á frjálsum markaði. Setning
laga sem fela í sér tiltekið hlutfall stjórnarmeðlima í fyr-
irtækjum felur í sér frelsisskerðingu fyrir fyrirtæki og fé-
lög.
Mjög fáar konur sitja nú í stjórnum hlutafélaga. Það er
ekki viðunandi ástand. Við sem ritum undir þessa grein
höfum þó þá trú á markaðinum og kynsystrum okkar að til
þess að breyta þessum hlutföllum þurfi konur aðeins að
halda áfram að hasla sér völl og sýna getu sína. Varla líður
á löngu þar til eigendur fyrirtækja sjá tækifærin sem fel-
ast í því að nýta sér þessa hæfileika. Konur þurfa enga
meðgjöf í viðskiptalífinu. Við erum tilbúnar.
Drífa Kristín Sigurðardóttir, lögfræðingur
Ingunn Guðbrandsdóttir, MA-nemi í mannauðsstjórnun
Ásdís Rósa Þórðardóttir, sameindalíffræðingur
Berglind Hallgrímsdóttir, verkfræði
Sigríður Dögg Guðmundsdóttir, nemi í stjórnmálafræði
Þórhildur Birgisdóttir, MA-nemi í alþjóðasamskiptum
Guðrún Pálína Ólafsdóttir, viðskiptafræðingur
Unnur Brá Konráðsdóttir, lögfræðingur
Stefanía Sigurðardóttir, framhaldsskólanemi
Fanney Rós Þorsteinsdóttir, lögmaður
Ingunn H. Hauksdóttir, endurskoðandi
Hrefna Lind Ásgeirsdóttir, nemi í
hugbúnaðarverkfræði
Ingibjörg Guðlaug Jónsdóttir, nemi í stjórnmálafræði
Ásta Sóllilja Sigurbjörnsdóttir, lögmaður
Sigrún Helga Jóhannsdóttir, lögmaður
Rúna Malmquist, viðskiptafræðingur
Sesselja Dagbjört Gunnarsdóttir, nemi í viðskiptafræði
Ásta Lára Jónsdóttir, nemi í stjórnmálafræði
Katrín H. Hallgrímsdóttir, lögmaður
Helga Kristín Auðunsdóttir, viðskiptalögfræðingur
Bryndís Harðardóttir, hagfræðinemi
Heiðdís Halla Bjarnadóttir, nemi
Jarþrúður Ásmundsdóttir, viðskiptafræði
Ásta Sigríður Fjeldsted, nemi í verkfræði
Erla Ósk Ásgeirsdóttir, stjórnmálafræðingur
Diljá Mist Einarsdóttir, nemi
Inga Hrefna Sveinbjarnardóttir, laga- og
stjórnmálafræðinemi
Soffía Kristín Þórðardóttir, verkefnastjóri,
pennar á vefritinu www.deiglan.com.
Við erum tilbúnar
Morgunblaðið/Sverrir
KLUKKAN er sex að morgni og ég
er búin að bylta mér síðasta klukku-
tímann. Ég get ekki sofið vegna
hugsana sem þjóta á eldingarhraða í
gegnum hugann og spurning hvað
þær stoppa þar lengi þar sem ég er
með „partzheimer“ eins og svo
margir á mínum aldri grínast með
að sé ástæðan fyrir því að þeir muni
ekki hlutina.
Mamma mín
elskuleg er hins
vegar með alvöru
alzheimer og man
stundum ekki
hvort hún er búin
að borða eða
ekki. Hún er á
hjúkrunarheimili
þar sem stúlkur á
öllum aldri snú-
ast í kringum hana og reyna að gera
henni allt til hæfis, en það getur ver-
ið svolítið erfitt stundum. Við, henn-
ar nánustu, getum ekki alltaf gert
henni til hæfis heldur, en þarna er
sjúkdómurinn að leika bæði hana og
okkur grátt þar sem óskin sem hún
ber fram er kannski ekki alveg það
sem hún er að meina. Mamma varð
fyrir því óláni að detta og lærbrotna
um daginn. Það er reyndar ekki óal-
gengt að það komi fyrir eldra fólk
með lúin bein og lúinn skrokk, fólk
sem er búið að slíta sér út fyrir aðra
í gegnum tíðina. Mamma fór á
sjúkrahús í aðgerð og stoppaði þar í
tvo sólarhringa. Já bara tvo sólar-
hringa. Það er nefnilega ekki pláss
fyrir gamalt fólk á sjúkrahúsum. En
þetta er vitleysa, það er fullt af
gömlu fólki á sjúkrahúsunum sem á
ekki í önnur hús að venda og er ekki
jafn heppið og mamma að vera búið
að fá pláss á hjúkrunarheimili.
Hvað segir þetta okkur? Jú hjúkr-
unarheimilin fá fólkið sitt heim af
sjúkrahúsunum mun lasnara en áð-
ur og það kallar á meiri faglærðan
mannskap, segir reikningsdæmið
mér. Ég er sjálf hjúkrunarfræð-
ingur á hjúkrunarheimili og hef haft
mikla gleði af að annast fullorðið
fólk og vera í samskiptum við það.
Sagan sem þau eiga er stórkostleg,
þau eru búin að ganga út úr torfkof-
unum inn í nútímann með öllum
þeim breytingum sem orðið hafa á
tiltölulega stuttum tíma. Við megum
ekki fá samviskubit yfir því að gefa
okkur tíma til að hlusta og spjalla
eða bara gefa nærveru. Sú stund
gefur okkur tíma til að meta líðan
fólks og mæta þörfum þess. Beinar
spurningar eins og „hvernig líður
þér“, „ertu með verki“ o.s.frv. skila
ekki alltaf réttu mati þar sem þessi
kynslóð er ekki vön að kvarta. Ég
fæ oft að heyra: „Mamma þín segist
ekki vera með verki,“ en ég þarf að-
eins að líta á hana til að vita annað.
Hún mamma mín hafði nefnilega
mikla þjónustulund og gaf sér tíma
til að hlusta. Hún stjanaði við gesti
og gangandi, bakaði fyrir heilu
spilahópana og það var sko fussað ef
ein bakarísjólakaka flaut með. Nei
heimabakað skyldi það vera. Maður
skyldi ætla að hún væri búin að
leggja vel inn og yrði borin á gullstól
hvar sem hún kæmi.
En hér kemur að erfiðasta hlut-
anum. Það eru allir að gera sitt
besta, en það er bara ekki nóg. Hve-
nær ætlum við að hætta að vera
svona skinnsár og taka allt sem per-
sónulega árás, benda hvert á annað,
og þá á ég sérstaklega við stjórn-
málamenn, og kenna hinum um?
Allt er barn síns tíma. Það var bylt-
ing þegar hjúkrunarheimilin voru
byggð og nú þurfum við aðra bylt-
ingu til að betrumbæta það sem fyr-
ir er.
Nú er lag, kosningar nýafstaðnar,
og við eigum að taka höndum saman
og láta verkin tala. Þetta er ekki
vandamál, það er sjálfsagður hlutur
að eldra fólk geti gengið að úrræði
vísu þegar það hugsar sér til hreyf-
ings hvort sem það er að komast í
þjónustuíbúð eða á hjúkrunarheim-
ili. Ég hef staðið sjálfa mig að því
hálfpartinn að biðjast afsökunar á
því að eiga aldraða aðstandendur
sem þurfa aðstoð, sem þeir eiga
reyndar erfitt með að þiggja vegna
stolts, en: Ekki lengur! Ég vil að
aldraðir geti verið stoltir af sér,
skipt um heimili með reisn og sagt:
„Jæja gott fólk, hér er ég, hvað haf-
ið þið upp á að bjóða?“ Þetta þarf að
gerast núna.
AÐALBJÖRG
ÞORVARÐARDÓTTIR,
hjúkrunarfræðingur,
Skógarseli 31, 109 Reykjavík
Þetta þarf að gerast núna
Frá Aðalbjörgu Þorvarðardóttur
Aðalbjörg
Þorvarðardóttir
Í MORGUNBLAÐINU 8.3. sl.
mótmælti þýskættuð kona, Maja
Loebell, sem jafnframt er framhalds-
skólakennari, skoð-
unum Ólafs Proppé,
rektors Kennarahá-
skóla Íslands, þess efn-
is að stytta mætti eða
ætti nám til stúdents-
prófs á Íslandi. Henni
fórust m.a. svo orð:
„Ég hika ekki við að
fullyrða að tvítugur Ís-
lendingur er miklu
þroskaðri og sjálfstæð-
ari en jafnaldri hans í
Þýskalandi og því bet-
ur undir það búinn að
takast á við sjálfstætt
nám í háskóla.“ Og enn
fremur: „Íslenskir
stúdentar standa ein-
faldlega betur að vígi
varðandi persónulegan
þroska og námsund-
irbúning en aðrir af því
að þeir fá árin til tví-
tugs til þess að þrosk-
ast og læra í raun „fyr-
ir lífið“ með þátttöku í
raunverulegu atvinnu-
lífi á sumrin og skólanámi á vet-
urna.“
Í Morgunblaðinu 20.6. sl. varar
annar framhaldsskólakennari, Árni
Hermannsson, skólasystur sína og
ágætan rektor Háskóla Íslands við
því, að nái fyrirætlanir mennta-
málaráðherra um breytingar á fram-
haldsskólastiginu fram að ganga sé
borin von, að Háskóli Íslands nái inn
fyrir raðir 100 bestu háskóla í heimi –
og: „Nái þessar tillögur fram að
ganga held ég, satt að segja, kæri há-
skólarektor, að þú verðir aðallega að
standa í ströngu við það að missa
ekki HÍ á næstu árum úr hópi 525
bestu háskóla í heimi.“
Hver er svo mín skoðun á þessum
málum? – Eftir að hafa kennt (og
leiðbeint) læknanemum og tann-
læknanemum í meira en 30 ár, hjúkr-
unarfræðinemum og lyfjafræðinem-
um í ein 10 ár svo og nemendum í
greinum, sem áður töldust til tækni-
greina, undrast ég hve þetta fólk stóð
sig að jafnaði vel og „brilleraði“ oftar
en ekki, þegar það kom í erlenda há-
skóla í besta flokki. Ég hef til sam-
anburðar sjálfur verið danskur stúd-
ent í þrjú ár, unnið rannsóknavinnu
meðal útvalinna stúdenta í fyrsta
flokks háskóla í Banda-
ríkjunum, leitt banda-
ríska stúdenta í námi og
rannsóknum og nú síð-
ast hér á landi 2001–
2002. Þegar ég reyni
með þessa reynslu að
baki að meta stöðuna af
sanngirni verð ég að
viðurkenna, að ég tek í
aðalatriðum undir skoð-
anir áðurnefndrar
þýskrar konu í fram-
haldsskólastétt. Sett á
oddinn er mín reynsla
því nánast sú, að ís-
lenskir stúdentar séu
jafnbetri en þeir erlend-
ir stúdentar, sem ég hef
kynnst! Mér finnst enn
fremur öll rök hníga að
því, að það sé rétt hjá
frú Loebell, að mun-
urinn milli íslenskra og
erlendra stúdenta muni
liggja í undirbúningi
undir nám í háskóla
fremur en betri mennt-
un íslenskra framhaldsskólakennara
eða háskólakennara eða meiri vits-
munum íslenskra nemenda svo að
dæmi séu tekin. Ég hlýt því að taka
undir þá brýningu Árna Her-
mannssonar til rektors Háskóla Ís-
lands, að þegar verði tekið til hönd-
um við að varna mögulegri hnignun á
ágæti háskólamenntunar frá þeirri
stöðu, sem nú er.
Að þessu slepptu er raunar vand-
séð, hvernig menntamálaráðherra
hugsar sér að geta framkvæmt
stefnu sína óbrenglaða: Mikill meiri-
hluti kennara, nemenda og skóla-
stjórnenda er á móti kerfisbreyting-
unni, enda þótt þeir hinir sömu eigi
aðrir að framkvæma breytinguna, en
hinir að þola hana. Að óreyndu lofar
þetta sannarlega ekki góðu um til-
ætlaðan árangur og gæti því orðið
rétt ein kostnaðarsöm stjórnsýsluleg
hringavitleysa!
Að styrkja
stoðir háskóla
Þorkell Jóhannesson skrifar
um menntamál
Þorkell Jóhannesson
’… er raunarvandséð, hvernig
menntamálaráð-
herra hugsar sér
að geta fram-
kvæmt stefnu
sína óbrenglaða‘
Höfundur er prófessor úr embætti.
ÚRSLITIN í borgarstjórn-
arkosningunum reyndust ótvíræð-
ur sigur Frjálslynda flokksins og
Vinstri grænna. Sjálfstæðisflokk-
urinn hlaut næstverstu úrslit í
manna minnum. Vantraust veitt
Framsóknarflokknum.
Mikilvægustu úrslitin voru samt
þau, að stjórnarandstaðan í borg-
inni – minnihlutinn – sl. fjögur ár
hlaut meirihluta atkvæða og borg-
arfulltrúa, en stjórnendur van-
traust.
Fyrir því var það, að sigurveg-
urunum bar að axla ábyrgð og fara
að vilja kjósenda. Ella að sýna
fram á með óyggjandi rökum að
þeir gætu ekki unnið saman vegna
málefnaágreinings.
Um þá lýðræðislegu skyldu
hirtu Valhallarmenn ekki; smíðuðu
sér hækju úr handbendi formanns
Framsóknar, og voru raunar löngu
búnir að tálga hana til. Var enda
mál til komið að skipti um hlut-
verk, þar sem Framsókn hafði ver-
ið færleikur Sjálfstæðisflokksins
þar til Oddsson tyllti sér á Arn-
arhól.
Undirritaður játar að hann varp
öndinni léttar. Ágreiningur flokk-
anna í landsmálum er óbrúanlegur
eins og sakir standa, og flokks-
menn Frjálslynda flokksins þess
vegna fullir andúðar, sem bitnað
hefði á allri samvinnu. Enda verð-
ur eftirleikurinn auðveldari í al-
þingiskosningunum að ári. Það er
óhjákvæmilegt að landsmenn velti
þá af sér þeirri óstjórn, sem
greinilega hefir misst öll tök á mál-
um.
Gamall kunningi, fyrrum fram-
sóknarmaður, hringdi í grein-
arhöfund mánuði fyrir kosningar
og mælti á þessa leið: ,,Það fór illa
fyrir húskarli Halldórs í kappreið-
unum fyrir borgarstjórnarkosn-
ingarnar. Hann veðjaði öllu á
Lönguskerja-Skjónu, en hann var
ekki fyrr kominn á bak en hún datt
undir honum dauð. Hann er enn að
reyna að koma henni í lóg, en eng-
inn vill kaupa af sjálfdauðu.“
Þar skjöplaðist þeim gamla:
Valhallarmenn eru seztir að mer-
armötunni og hvoma henni í sig,
en gegnt öndvegi situr sjálfur
knapinn. Eða eins og segir í vís-
unni:
,,Kannar þar Íhalds kynni
krásir jetur og másar.“
Kokkurinn í ketveizlunni heitir
Kjartan, en mötuna keypti kirkju-
smiðurinn á Reyni.
Sverrir Hermannsson
Lönguskerja-Skjóna
Höfundur er fv. formaður
Frjálslynda flokksins.