Morgunblaðið - 28.08.2006, Blaðsíða 18

Morgunblaðið - 28.08.2006, Blaðsíða 18
Nú þegar skólarnir erubyrjaðir er um að geraað koma reglu á svefn-tíma unglingsins. Morgunþreyta unglinga stafar ekki endilega af leti heldur er hún yfirleitt hegðunarmynstri þeirra að kenna, þ.e. þeir fara seint að sofa og eiga erfitt með að vakna. Það eru til leiðir til að laga svefn- venjur unglingsins segir á vefsíðu Mayosjúkrastofnunarinnar í Bandaríkjunum. Það hafa allir lík- amsklukku sem hefur áhrif á lík- amshitann, svefnhringinn og hórmónana og kallast það dæg- ursveifla. Hormónasveiflurnar Fyrir kynþroskaskeið stjórnar þessi dægursveifla því að flest börn fara að sofa á eðlilegum tíma á kvöldin. En hormónasveiflur kynþroskaskeiðsins breyta líkams- klukkunni og seinka tímanum sem unglingurinn fer að finna fyrir syfju um tvær klukkustundir. Hegðun unglinga eins og að vaka lengi við lærdóm eða hanga með vinum fram á kvöld getur ruglað líkamsklukkuna enn meira. Unglingar þurfa um níu klukku- tíma svefn á nóttu til að viðhalda eðlilegri orku yfir daginn en að- eins um 15% af þeim fá það mik- inn svefn reglulega. Komið hefur í ljós að stór hluti unglinga sefur aðeins um sex klukkustundir á nóttu og jafnvel minna á skóladögum. Hlutastörf, heimavinna, félagslíf, íþróttir og vinir er oft tekið fram yfir svefn. Svefnleysi getur haft alvarlegar afleiðingar; auk þess að valda pirr- ingi og skapsveiflum á ungling- urinn erfiðara með að einbeita sér og læra. Hleypa ljósi inn Að reyna að ná upp svefni um helgar hjálpar ekki mikið þegar upp er staðið og í raun getur það ruglað líkamsklukkuna enn meira. Margir unglingar fara að drekka kaffi eða reykja þegar þeir finna til þreytu á daginn til að fá þá örv- un sem því fylgir en það getur gert þeim ennþá erfiðara fyrir að sofna á kvöldin. Í þessari stöðu borgar sig ekki að senda ungling- inn snemma í rúmið því hann mun bara liggja þar vakandi í langan tíma. Best er að reyna að end- urstilla líkamsklukkuna hjá þeim. Það má til dæmis gera með björtu ljósi í svefnherbergið á morgnana. Ljósið mun hjálpa líkamanum að átta sig á að það sé kominn tími til að vakna. Dempað ljós eða myrkur á svefntíma sendir líkamanum þau skilaboð að hann eigi að fara að sofa. Vara sem inniheldur svefn- hormónið melatónín hjálpar sum- um að stilla líkamsklukku sína og svo er hægt að beita svokallaðri tímastillingarmeðferð. Þá er svefn- tíma unglingsins alltaf frestað um einhvern tíma á hverju kvöldi þar til hann hefur leiðrétt sig og ung- lingurinn fer orðið sjálfviljugur snemma í bólið. Tekið er fyrir lúra um miðjan daginn. Tölvuleikir og netnotkun Sem betur fer þurfa flestir ung- lingar litla hjálp við að leiðrétta svefntímann svo þeir fái rétt magn af svefni. Foreldrar gætu þurft að forgangsraða áhugamálum ung- lingsins og banna háværa tónlist, tölvuleiki og netnotkun fyrir svefntíma. Í sumum tilvikum getur það verið eitthvað annað en óregla á klukkunni sem veldur þessari þreytu hjá unglingnum, t.d. kæfi- svefn, fótaóróleiki, skyndisvefn- mók og þunglyndi. Flestir unglingar sofa of lítið Morgunblaðið/Jim Smart Morgunsvæfir Oft getur verið erfitt að fá unglingana framúr. |mánudagur|28. 8. 2006| mbl.is Þau Bjarni Sigurðsson og Þuríður Aradóttir hafa komiðsér vel fyrir í Fljótshlíðinni þar sem þau rækta íslenskalandnámshana og efnileg hross. Hanarnir eru ýmistseldir á fæti eða svæfðir og stoppaðir upp, en þeir eru eftirsóttir um þessar mundir og þykja hið mesta stofustáss. Karlmennskan liggur í stélfjöðrunum Bjarni segir að hanar hafi heilmikinn persónuleika. „Sumir eru svakalega grimmir og ráðast á fólk ef þeir koma því við en aðra vantar allan baráttuvilja. Gogg- unarröðin er alveg klár, sá frekasti ræður og ef þeir slást þá reyna þeir að kroppa stélfjaðrirnar hver af öðrum, því þar liggur karlmennska þeirra.“ Njáluferðir á hestbaki Þau Bjarni og Þuríður reka líka hestaleigu og bjóða upp á Njáluferðir á hestbaki og fá til sín fyr- irlesara sem sumir fullyrða að Gunnar á Hlíð- arenda hafi verið framsóknarmaður en Val- garður grái sjálfstæðismaður. » 22 Morgunblaðið/Sverrir Sæla Bjarni Sigurðsson og Þuríður Aradóttir una sér vel á mölinni. Hestar, hanar og hundar daglegtlíf Það þarf að byrja snemma að kenna hvolpi hvernig hann á að haga sér þegar hann er aleinn heima. » 20 gæludýr Nú er farið að hanna sérstök húsgögn fyrir hunda, eins og til dæmis þægilega sófa í ýmsum litum. » 20 hönnun heilsa Allir ættu að venja sig á að borða hollan morgunverð. » 21

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.