Morgunblaðið - 01.11.2006, Blaðsíða 26

26 MIÐVIKUDAGUR 1. NÓVEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
ÞAÐ kemur iðulega fram í al-
þjóðlegum samanburði að Norð-
urlöndin eru í fararbroddi á ýms-
um sviðum og að samkeppnisstaða
landanna er afar sterk. Samstarf
ríkjanna miðar að því
að viðhalda og treysta
þessa stöðu með sam-
starfi um verkefni
sem stuðla að
framþróun á sem
flestum sviðum.
Landbúnaðarráð-
herrar Norðurlanda
hafa átt gott og far-
sælt samstarf um
langt árabil og staðið
að fjölmörgum verk-
efnum til að treysta
hag matvælafram-
leiðslu og stuðla að
fjölbreytileika henn-
ar. Á fundi ráðherranna síðastliðið
sumar var samþykkt að efla sam-
starfið enn frekar með nýrri sam-
starfsáætlun sem gengur undir
heitinu ,,Nýr norrænn matur“.
Samstarfstarfsáætluninni er
ætlað að varpa ljósi á þá fjöl-
breyttu möguleika til verðmæta-
sköpunar sem felast í mat-
vælaframleiðslu Norðurlanda.
Tilgangurinn er að auka samstarf
landanna í matvælaframleiðslu og
matreiðslu og jafnframt að tengja
þetta verkefnum á sviði ferðaþjón-
ustu, heilbrigðis, byggðaþróunar
og viðskipta. Matvæli gegna fjöl-
þættu hlutverki í efnahagslífinu
sem ekki hefur verið metið að
verðleikum og ýmsir möguleikar á
þessu sviði hafa enn ekki verið
nýttir.
Verkefnið ,,Nýr norrænn mat-
ur“ er til þess fallið að virkja ein-
staklinga, samtök og fyrirtæki í
löndunum til samstarfs um hin
margþættu og ólíku verkefni sem
tengjast matvælum. Reynsla okk-
ar af norrænu starfi segir okkar
að það skilar áþreifanlegum ár-
angri. Þegar ólíkir aðilar með
ólíka reynslu taka saman höndum
yfir landamærin, mótast oft og
iðulega nýjar hugmyndir sem geta
stuðlað að framförum.
Samstarfsáætlun
um ,,nýjan norrænan
mat“ á rætur að rekja
til þess, að innan Evr-
ópu er sívaxandi
áhersla lögð á að
draga fram svæðis-
og staðbundin sér-
kenni matvæla og
vaxandi hópur fólks
hefur mikinn áhuga á
að kynnast og upplifa
matvæli sem tengjast
tilteknum svæðum. Þá
er vaxandi eftirspurn
eftir gæðamatvælum
og matvælum sem búa yfir sér-
stökum hreinleika og eiginleikum
sem talin eru hafa jákvæð áhrif á
heilsufar. Hvað allt þetta varðar
hafa Norðurlöndin styrka stöðu í
alþjóðlegu samhengi og þessa sér-
stöðu má nýta til að skapa við-
skiptatækifæri.
Talið er að mörg byggðalög sem
eiga undir högg að sækja gætu
nýtt þennan styrkleika sér til
framdráttar.
Þó Norðurlöndin hafi ólíka for-
sendur til matvælaframleiðslu
hafa matreiðslumenn á Norð-
urlöndum í vaxandi mæli verið að
draga fram atriði sem einkenna
svæðið sem heild. Það er hlutverk
samstarfsáætlunar að draga enn
betur fram þessi einkenni og
styrkja ímynd þeirra sem hráefnis
sem einkennist af hreinleika,
bragðgæðum og hollustu. Hver
veit nema þegar fram líða stundir
verði ,,Norræna eldhúsið jafn vel
þekkt og ,,Miðjarðarhafs eldhús-
ið“.
Með samstarfinu vill Norræna
ráðherranefndin skapa betri fjár-
hagslegar forsendur fyrir sam-
starfi um matvæli með því að veita
styrki til verkefna sem talin eru
geta stuðlað að þessu. Jafnframt
er fyrirhugað að stofna til tengsla
milli aðila í löndunum sem eru að
fást við svipuð viðfangsefni á
þessu sviði, þannig að þeir geti
sótt hugmyndir og stuðning til að
efla sitt starf. Samstarfsáætlun á
einnig að stuðla að norrænum
rannsóknum á sérkennum og eig-
inleikum norrænna matvæla.
Verkefnið á að draga betur
fram það sem sérstakt er og ein-
stakt við norræn matvæli, það sem
skapar fjölbreytilega og upplifun
og styrkir ferðaþjónustuna.
Samstarfsáætluninni verður
formlega hleypt af stokkunum á
þingi Norðurlandaráðs í Kaup-
mannahöfn þann 1. nóvember og
hún nær til þriggja ára. Skipuð
verður sérstök verkefnisstjórn og
verkefninu hefur verið tryggt fjár-
hagslegt brautargengi. Jafnframt
verða skipaðir ,,sendiherrar fyrir
nýjan norrænan mat“, sem fá það
hlutverk að stuðla að framgangi
verkefnisins. Fulltrúar Íslands í
þeim hópi verða þeir Baldvin
Jónsson og Siggi Hall. Samstarfs-
áætlunin verður kynnt sérstaklega
á fundi í Reykjavík þann 10. nóv-
ember n.k.
Norræn matvæli
í nýju ljósi
Guðni Ágústsson fjallar
um norræn matvæli
»Með samstarfinuvill Norræna
ráðherranefndin skapa
betri fjárhagslegar
forsendur fyrir
samstarfi um matvæli
með því að veita
styrki til verkefna
sem talin eru geta
stuðlað að þessu.
Guðni
Ágústsson
Höfundur er landbúnaðarráðherra
og situr í Norrænu ráðherranefndinni
um matvæli.
RITSTJÓRI Morgunblaðsins
hefur undanfarna daga og sein-
ast í síðasta Reykjavíkurbréfi
látið eins og hann gæti haft í
hótunum við herstöðvaandstæð-
inga og sósíalista með því að
rifja upp fornar væringar ef þeir
létu ekki af því að krefjast þess
að hin svokölluðu hlerunarmál
yrðu upplýst. Rétt eins og við
ættum að vera eitthvað hræddir
við slíka upprifjun.
Ég get að vísu ekki talað fyrir
aðra en segi bara fyrir mína
parta: Komdu ef þú þorir. Auð-
vitað að því tilskyldu að fyllsta
jafnræðis verði gætt. Að ég fái
jafnmikið rúm í blaðinu um þessi
tilteknu efni og ritstjórinn.
Ég frábið mér líka að láta að
hræra saman í einn graut sem
einskonar rússaþjónkun baráttu
verkafólks fyrir lífskjörum sín-
um, andstöðu við erlenda hersetu
vegna þjóðvitundar, hugsjónum
sósíalista um réttlátara samfélag
– og þeim örfáu einstaklingum
sem höfðu svo leynileg og inn-
múruð fjárhagstengsl við
Moskvu að jafnvel framkvæmda-
stjóri Sósíalistaflokksins vissi
ekki af þeim. Loks dugir ekki að
ástunda þess háttar tímaflakk að
blanda til að mynda saman
fjórða og áttunda áratug 20. ald-
ar eins og þeir væru sama tíma-
svið.
Að þessu uppfylltu mundi ég
hlakka til slíkra orðaskipta.
Árni Björnsson
Komdu ef þú þorir
Höfundur er doktor í
menningarsögu.
VIRÐING fyrir einstaklingnum,
ungum sem öldnum, er inntak
sjálfstæðisstefnunnar.
Ég er stoltur boðberi
þeirrar góðu stefnu
og gef kost á mér í 4.
sæti í prófkjöri Sjálf-
stæðisflokksins í Suð-
vesturkjördæmi sem
fram fer þann 11.
nóvember.
Málefni eldri borg-
ara hafa verið fyr-
irferðamikil í um-
ræðunni síðustu
misseri og er mikil
hvatning í þjóðfélag-
inu til þess að haldið
verði áfram að bæta
kjör þeirra í hópi
aldraðra sem minnst
hafa úr að spila. Rík-
isstjórnin og Lands-
samband eldri borg-
ara undirrituðu
mikilvægt sam-
komulag í byrjun
sumars þar sem fjöl-
mörg baráttumál
samtakanna voru ým-
ist leyst eða komið í
góðan farveg. Því ber
að fagna. Enn eru
fjölmörg verkefni fyr-
ir höndum á þessu
sviði bæði í búsetumálum eldri
borgara og hvað varðar ýmsar
tekjutengingar innan almanna-
tryggingakerfisins.
Það vill oft gleymast í umræðu
um málefni eldri borgara að þeir
eru ekki bara hópur fólks á sama
aldursskeiði, heldur samansafn
ólíkra einstaklinga með mismun-
andi kröfur og áhugamál. Eldri
borgarar eru ekki afmarkaður
einsleitur hópur. Allt eins og með-
al ungs fólks eru þarfir eldri borg-
ara mismunandi, óskir þeirra,
reynsla og starfsorka. Öldrun
hefst nefnilega ekki þegar ein-
hverju tilbúnu aldursmarki er náð.
Þökk sé betri heilsu og auknum
lífsgæðum hefur meðalaldur
hækkað jafnt og þétt og ný „kyn-
slóð“ eldri borgara, ef svo mætti
kalla, hefur orðið til.
Ég get tekið sem dæmi föður
minn sem er 75 ára gamall. Hann
er kraftmikill einstaklingur sem
gengur á fjöll, spilar golf og hjólar
bæjarhlutanna á milli. Hann gætir
fjögurra ára sonar míns hvenær
sem eftir því er leitað og bregður
sér til útlanda þegar tækifæri
gefst. Hann er þó fyrir löngu orð-
inn „gamalmenni“ í skilningi lag-
anna. Heilsan er hins vegar sem
betur fer í góðu lagi þannig að
manni dettur síst af öllu orðið
gamalmenni þegar maður hittir
hann.
Af hverju þessi litla dæmisaga.
Jú, úrræði í málefnum
eldri borgara verða að
taka mið af sögum
sem þessum. Faðir
minn er einfaldlega
ekki gamall þó hann
sé „gamalmenni“. Í
skólamálum er talað
um einstaklingsmiðað
nám – ég tel að við
eigum að taka upp
einstaklingsmiðaða
þjónustu í öldr-
unarmálum. Þannig
komum við sjálfstæð-
isstefnunni betur inn í
þann málaflokk.
Við eigum að stuðla
að auknum valkostum.
Við eigum að tryggja
það að eldri borgari
sem kýs að búa heima
fái þá heimaþjónustu
sem hann þarfnast.
Það er ekki endilega
hjúkrun sem hann
þarf á að halda,
kannski kæmi þessum
einstaklingi betur að
fá félagsskap nokkra
eftirmiðdaga í viku
eða að einhver kæmi
að þrífa heimilið.
Hvað sem það er vil ég að hann
geti valið það sem honum hentar.
Við verðum ennfremur að tryggja
að hjón sem lifað hafa saman
langa ævi verði ekki aðskilin í ell-
inni vegna þess að þau voru sett í
sitt hvorn „kassann“, með sitt
hvort úrræðið.
Í eldri borgurum býr ónýtt auð-
lind reynslu, þekkingar og dugn-
aðar. Við megum ekki draga fólk í
dilka einungis eftir aldri heldur
eigum við að hugsa hvernig við
getum best nýtt kraft þann sem í
þessum einstaklingum býr. Við
þurfum nýja hugsun, nýja nálgun.
Við þurfum að leyfa einkaaðilum
að spreyta sig í þessum geira í
miklu meira mæli en nú er gert,
einkum hvað varðar búsetuúrræði.
Við þurfum að tryggja að sveigj-
anleg starfslok verði raunhæfur
valkostur með því að draga úr eða
afnema vinnu letjandi tekjuteng-
ingar eftirlauna. Það er okkur öll-
um í hag að virkja þann kraft sem
í eldri borgurum er.
Sjálfstæðisstefnan
í öldrunarmálum
Ragnheiður Elín Árnadóttir
fjallar um málefni
eldri borgara
Ragnheiður
Elín Árnadóttir
» Í skóla-málum er
talað um ein-
staklingsmiðað
nám – ég tel að
við eigum að
taka upp ein-
staklingsmiðaða
þjónustu í öldr-
unarmálum.
Höfundur er aðstoðarmaður
forsætisráðherra og býður sig fram
í 4. sæti í prófkjöri Sjálfstæðis-
flokksins í Suðvesturkjördæmi.
UNGLINGARNIR í fé-
lagsmiðstöðvum ÍTR bjóða Reyk-
víkingum í heimsókn í dag!
Í dag, miðvikudag-
inn 1. nóvember,
standa félagsmið-
stöðvar ÍTR fyrir fé-
lagsmiðstöðvadeg-
inum í Reykjavík.
Dagurinn er sam-
starfsverkefni þeirra
18 félagsmiðstöðva
sem starfa í Reykja-
vík og verða allar fé-
lagsmiðstöðvarnar
opnar fyrir gesti og
gangandi frá kl. 17 til
21 og boðið verður
upp á fjölbreytta dag-
skrá.
Markmið fé-
lagsmiðstöðvadagsins
er að gefa áhugasöm-
um tilefni til að heim-
sækja félagsmiðstöð-
ina í sínu hverfi og
kynnast því sem þar
fer fram. Hverf-
isbúum gefst því kær-
komið tækifæri til að
kynnast af eigin raun
unglingunum í hverfinu og þeim
viðfangsefnum sem þeir fást við
með stuðningi frístundaráðgjafa í
félagsmiðstöðinni.
Dagskrá félagsmiðstöðvadagsins
verður breytileg milli félagsmið-
stöðva. Undirbúningur í hverri fé-
lagsmiðstöð hefur hvílt á ungling-
aráðum og unglingunum sjálfum
ásamt frístundaráðgjöfum.
Megináhersla dagskrárinnar
mun þó alls staðar vera á framlag
og sköpunargleði unglinganna
sjálfra. Samvera foreldra og
barna er mikilvæg, ís-
lenskar rannsóknir
sýna að þeir ungling-
ar sem verja í það
minnsta klukkustund
á dag með fjöl-
skyldum sínum eru
síður líklegir til að
hefja neyslu fíkni-
efna.
Stuðningur og
hvatning fullorðinna
við tómstundir barna
og unglinga skiptir
miklu máli og því er
dagurinn kjörið tæki-
færi fyrir þá sem hafa
áhuga á að kynna sér
starfið að kíkja inn,
jafnt forvitna ung-
linga, foreldra, ömm-
ur, afa og systkini og
eiga skemmtilega
samverustund með
unglingum í fé-
lagsmiðstöðvum ÍTR.
Allar nánari upp-
lýsingar um dagskrá
félagsmiðstöðvadagsins er að
finna á heimasíðum félagsmið-
stöðvanna www.itr.is
Vertu velkomin!
Komdu í heimsókn,
nú er tækifæri!
Soffía Pálsdóttir fjallar um
starfsemi félagsmiðstöðva
Soffía
Pálsdóttir
» Stuðningurog hvatning
fullorðinna við
tómstundir
barna og ung-
linga skiptir
miklu máli.
Höfundur er skrifstofustjóri
tómstundamála hjá ÍTR.
vaxtaauki!
10%
Fréttir
í tölvupósti