Morgunblaðið - 22.11.2006, Qupperneq 12

12 MIÐVIKUDAGUR 22. NÓVEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
FUNDURINN, sem haldinn var á
Grand Hótel Reykjavík í gær, var
haldinn í ljósi skýrslu auðlindanefnd-
ar „Framtíðarsýn um verndun og
nýtingu auðlinda í jörðu og vatns-
afls“, sem kynnt var 11. október sl.
Framsögumenn voru Jónína Bjart-
marz umhverfisráðherra, Árni
Finnsson, formaður Náttúruvernd-
arsamtaka Íslands, og Víglundur
Þorsteinsson, stjórnarformaður BM
Vallár ehf. Síðan voru pallborðsum-
ræður sem Sveinn Hannesson, fram-
kvæmdastjóri SI, stjórnaði.
Helgi Magnússon, formaður SI,
setti fundinn og sagði skýrslu auð-
lindanefndar þannig að SI teldu fulla
ástæðu til að halda áfram þeirri um-
ræðu sem hófst með fyrri fundi SI um
náttúruvernd og nýtingu auðlinda
sem haldinn var 5. október sl. Helgi
taldi brýnt að fram færi málefnaleg
og yfirveguð umræða, ekki síst með
það að leiðarljósi hvort sátt um stefnu
í þessum málum gæti náðst.
Arðbær þjóðgarður
Jónína Bjartmarz umhverfisráð-
herra sagði spurninguna m.a. snúast
um hve mikið inngrip í náttúruna við
gætum sætt okkur við. Eins hvað af
íslenskri náttúru væri okkur heilagt
þegar kæmi að framkvæmdum sem
breyttu svipmóti landsins.
Hún ræddi um verndun landslags
og landslagsforma og sagði að í
strangasta skilningi væri ekkert
svæði á Íslandi sem kalla mætti al-
gjörlega ósnortið. Enn hefði ekkert
landsvæði verið friðlýst sem víðerni,
en áþreifanleg breyting yrði á því
með Vatnajökulsþjóðgarði. Hún taldi
Vatnajökulsþjóðgarð vera metnaðar-
fyllstu áform í náttúruvernd sem
fram hefðu komið hér á landi. Hann
yrði stærsti þjóðgarður í Evrópu og
drægi að fjölda innlendra og erlendra
ferðamanna. Jónína sagði Rögnvald
Guðmundsson ferðamálafræðing
telja að yrði farið að tillögum um upp-
byggingu Vatnajökulsþjóðgarðs
mundi hann hafa aukið gjaldeyris-
tekjur þjóðarinnar árið 2012 um 3–4
milljarða á ári.
Jónína sagði að nú væri unnið að
öðrum áfanga Rammaáætlunar um
nýtingu vatnsafls og jarðvarma. Í
fyrsta áfanga var virkjunarkostum
raðað í fimm flokka eftir hagkvæmni,
arðsemi og mikilvægi fyrir umhverfi
og náttúruvernd. Jónína sagðist vera
þeirrar skoðunar að allir þeir kostir
sem féllu undir flokk A og þeir kostir
í B-flokki, sem ekki væri ágreiningur
um, yrðu nýttir til orkuvinnslu. Aðrir
kostir, í flokkum C, D og E, yrðu
nýttir til náttúruverndar af einhverju
tagi.
Skipan nefndarinnar gagnrýnd
Árni Finnsson, formaður Náttúru-
verndarsamtaka Íslands, kvaðst ekki
viss um að sátt gæti náðst á grund-
velli skýrslu auðlindanefndar, en von-
andi næðist þó sátt um aðferð til að
ná sáttum eða einhvers konar sam-
búð sjónarmiða. Hann sagði náttúru-
vernd ekki vera andstæðu nýtingar
nátturuauðlinda heldur gæti náttúru-
vernd verið ágætist nýting á náttúru-
auðlindum.
Árni taldi ýmislegt gagnrýnivert
við skipan nefndarinnar. Þar hefðu
setið fulltrúar Alþingis, iðnaðarráðu-
neytisins og orkuiðnaðarins. Hvorki
hefði umhverfisráðuneyti né náttúru-
verndarsamtök átt þar fulltrúa. Þá
fékk nefndin aðeins fimm mánuði til
verksins og sagði Árni að sér væri
spurn hvort sátt hefði verið í sigtinu
þegar þannig var staðið að málum.
Árni kvaðst vilja að markaðsfors-
endur giltu um uppbyggingu orku-
iðnaðarins. Hann lagði til að lánsfé til
nýrra virkjana yrði ekki með ríkis-
ábyrgð heldur yrðu þær verkefna-
fjármagnaðar. Eins ætti álver ekki að
fá ríkisstyrki. Hann taldi einnig að
meta ætti verðmæti lands, sem orku-
fyrirtæki vildu leggja undir starfsemi
sína. Eins ættu orkufyrirtæki að
greiða fyrir afnot af því landi sem
færi undir virkjanir. Árni vill einnig
að beitt verði umhverfisvænni tækni
við framkvæmdir og hönnun virkj-
ana, t.d. með því að leggja háspennu-
línur í jörðu.
Stjórnvöld þurfa einnig að móta
loftslagsstefnu til framtíðar, a.m.k.
20–40 ár fram í tímann, með skýr
markmið um samdrátt í útstreymi
gróðurhúsalofttegunda. Eins verði
skuldbindingar Íslands gagnvart
Kyoto-bókuninni virtar til fulls. Ný
stóriðja greiði fyrir mengunarkvóta
og gerð verði áætlun um að leggja
slíkt gjald á eldri stóriðju einnig.
Hver kynslóð ber ábyrgð
Víglundur Þorsteinsson, stjórnar-
formaður BM Vallár ehf., sagði m.a. í
ræðu sinni að kynslóð hvers tíma
bæri ábyrgð á auðlindum þjóðarinnar
til sjálfbærrar nýtingar. Hann taldi
fremur um að ræða tillögur auðlinda-
nefndar en niðurstöður.
Víglundur sagði að ekki vantaði
frekari löggjöf til verndar nátt-
úrunni, um auðlindanýtingu eða um-
hverfismál. Fremur þyrfti að rýmka
heimildir laga um auðlindanýtingu.
Áhersla á rannsóknir
Í pallborðsumræðum sem tóku við
að loknum erindum kom meðal ann-
ars fram hjá Jónínu að hún teldi
koma til greina að flýta þeirri vinnu
sem fram undan er þannig að nýjar
reglur gætu tekið gildi fyrr.
Árni sagðist reikna með að orku-
fyrirtæki myndu halda áfram að
sækja um rannsóknarleyfi og að hann
teldi að hinar nýju reglur ættu að
taka gildi strax. Víglundur tók hins
vegar fram að hann sæi ekki að það
væri nein tímaþröng fyrir hendi í
þessum málum, heldur væri lykilat-
riði að leggja áherslu á rannsóknir og
nýja sýn í orkumálum.
Jónína sagði að í umræðum um
náttúruvernd og umhverfismál hér á
landi væri mikilvægt að þrengja um-
ræðuna ekki um of heldur yrði að
horfa víðar en eingöngu til tiltekinna
staða hér á landi. Til dæmis ætti að
horfa til framtíðarfólksþróunar hér á
landi og stöðunnar í alþjóðamálum.
„Draumalöndin eru mörg,“ sagði
Jónína og tók undir með Víglundi að
leggja þyrfti meira fé í rannsóknir.
Nokkur gagnrýni kom fram hjá
bæði Árna og Jónínu á störf nefnd-
arinnar. Sagði Árni það óásættanleg
vinnubrögð að hleypa ekki almenn-
ingi að störfum hennar og Jónína tók
fram að nefndin hefði farið út fyrir
verksvið sitt þar sem henni hefði ver-
ið falið að semja verndunaráætlun en
hefði samið nýtingaráætlun.
Víglundur tók fram að það væru
engar ástæður til að láta nýtingu
orku á Íslandi ekki lúta almennum
markaðslögmálum. Hann sagðist
vilja finna leið til þess að sameina tvö
markmið; annars vegar að losa Al-
þingi út úr ákvörðunum um auðlinda-
nýtingu og hins vegar að færa al-
menningi hagnað af auðlindarentu.
Sátt eða sundrung um virkjun
eða verndun náttúrunnar
Er sátt í sjónmáli? var
yfirskrift opins fram-
haldsfundar Samtaka
iðnaðarins (SI) um nátt-
úruvernd og nýtingu
náttúruauðlinda.
Fundurinn var haldinn í
framhaldi af auðlinda-
skýrslunni.
Morgunblaðið/ÞÖK
Rætt um náttúruvernd „Draumalöndin eru mörg,“ sagði Jónína Bjartmarz umhverfisráðherra á ráðstefnunni.
SAMSTARFSVERKEFNI Fjöl-
menntar og Geðhjálpar varðandi
menntun og starfsendurhæfingu
fyrir geðfatlaða er í uppnámi. Að
sögn Sveins Magnússonar, fram-
kvæmdastjóra Geðhjálpar, verður
sjálfhætt um áramót fáist ekki næg
fjárveiting til verkefnisins og er boð-
að til baráttufundar um málið á Hall-
veigarstöðum kl. 16 í dag.
Týndur hópur
Sveinn Magnússon rifjar upp að
menntamálaráðuneytið hafi í áratugi
rekið svokallaða fullorðinsfræðslu
fatlaðra, en frá og með 1. ágúst 2002
hafi sjálfseignarstofnunin Fjöl-
mennt tekið við og verið rekin af Ör-
yrkjabandalagi Íslands og Lands-
samtökunum Þroskahjálp sam-
kvæmt þjónustusamningi við
menntamálaráðuneytið til fimm ára.
Markmiðið hafi verið að sinna öllum
fötluðum en tilfellið hafi verið að
geðsjúkir hafi verið týndur hópur.
Ákveðið hafi verið að Geðhjálp ynni
að því að kynna geðsjúkum mögu-
leikana sem þeir hefðu. Samkvæmt
könnun sem Helgi Jósefsson hafi
gert meðal meðferðarstofnana fyrir
geðsjúka hafi 170 einstaklingar get-
að þegið þau
menntunartilboð
sem hafi verið í
gangi. Geðhjálp
hafi gert samning
við Fjölmennt og
í því sambandi
hafi Geðhjálp
boðið aðstöðu fyr-
ir námið í húsi
sínu við Túngötu
7, tækjabúnað og
aðgengi fólks að húsinu. Á fyrstu
önn, vorið 2003, hafi 85 manns út-
skrifast og 107 á haustönn. 2004 hafi
tölurnar verið 130 og 116, 93 og 84
árið 2005 og í ár 78 og 81. Sveinn
segir að fækkunin hafi verið vegna
þess að fjármagn hafi vantað og þar
standi hnífurinn í kúnni.
24 milljónir á ári
Kostnaður vegna verkefnisins fyr-
ir um 100 manns er um 24 milljónir
króna á ári. Starfsmenntaráð, Fjöl-
mennt, Geðhjálp og ýmsir velunn-
arar fjármögnuðu fyrsta starfsárið
en ríkissjóður hefur lagt 12 milljónir
í það á ári árin 2005 og 2006. Sveinn
Magnússon segir að í árslok 2004
hafi ríkisstjórnin falið menntamála-
ráðherra að tryggja þennan rekstur
en það hafi ekki gengið eftir. Námið
hafi sannað gildi sitt en ekki verði
haldið áfram að óbreyttu.
Nám fyrir geð-
fatlaða í uppnámi
Sveinn
Magnússon
Baráttufundur
vegna stöðunnar
Eftir Andra Karl
andri@mbl.is
VILHJÁLMUR Þ. Vilhjálmsson
borgarstjóri var harðlega gagnrýnd-
ur af borgarfulltrúum minnihlutans
þegar sala á hlut Reykjavíkurborgar
í Landsvirkjun var tekin fyrir á
borgarstjórnarfundi í gær. Samning-
urinn var samþykktur með átta at-
kvæðum meirihlutans gegn sjö at-
kvæðum.
Borgarstjóri skaut föstum skotum
í upphafsræðu sinni og sagði það
aldrei hafa staðið til af hálfu þáver-
andi meirihluta, á síðasta kjörtíma-
bili, að selja Landsvirkjun þrátt fyrir
yfirlýst markmið. Hann sagði þáver-
andi meirihluta hafa stundað „sýnd-
arviðræður“ og spurði hvers vegna
kostnaðarsömum viðræðum hefði
verið haldið úti í rúmt ár þegar aldrei
hefði verið vilji til að selja eignar-
hlutinn. „Það sem stendur upp úr í
málflutningi minnihlutans er þeirra
eigið getuleysi við að selja hlut borg-
arinnar,“ sagði Vilhjálmur sem síðar
mátti hafa sig allan við að svara
gagnrýni borgarfulltrúa minnihlut-
ans.
Að beiðni Árna Þórs Sigurðsson-
ar, borgarfulltrúa Vinstri grænna,
var ræðutími ótakmarkaður en slíkt
tíðkast nær einungis í afar umfangs-
miklum málum, s.s. fjárhagsáætlun-
um borgarinnar og aðalskipulagi. Af
þeim sökum stóðu umræður á sjöttu
klukkustund og gætti þá enn
óánægju með svör meirihlutans.
Meðal þess sem kom fram í um-
ræðunum og varð síðar tilefni að
frestunartillögu Vinstri grænna var
umsögn stjórnar Lífeyrissjóðs
starfsmanna Reykjavíkurborgar en
megnið af söluhagnaði borgarinnar á
hlut í Landsvirkjun mun renna til
sjóðsins í formi skuldabréfa.
Reglubreytingar þörf
Í umsögninni segir m.a. að álita-
mál sé hvort lífeyrissjóðum sé heim-
ilt að taka við skuldabréfum sem
ekki hafa verið skráð á skipulegan
markað, eins og meginmarkmið líf-
eyrissjóðalaga kveður á um. Bentu
bæði Steinunn Valdís Óskarsdóttir,
borgarfulltrúi Samfylkingarinnar,
og Árni Þór Sigurðsson, borgar-
fulltrúi VG, á að fullkomin óvissa
væri um hvort sjóðnum væri heimilt
að taka við bréfunum án breytinga á
reglugerðum – en engar breytingar
hafa verið gerðar.
Vilhjálmur svaraði því til að ef
þessi mál væru ekki komin í lag um
áramót, þegar samningurinn tæki
gildi, gæti ekki orðið af honum, alla
vega í bili. Hann sagði hins vegar að
fyrir lægi heiðursmannasamkomu-
lag um að reglum yrði breytt. „Það
segir sig alveg sjálft að breyting
verður gerð á reglugerðum þannig
að það gangi eftir sem búið er að
skrifa undir.“ Tillögu Árna Þórs var
vísað frá.
Kynnti sér ekki lykilgögn
Allir borgarfulltrúar minnihlutans
sem stigu í pontu sögðu Vilhjálm
hafa samið af sér í þessu máli og
lýstu málsmeðferðinni sem ámælis-
verðri. Dagur B. Eggertsson, borg-
arfulltrúi Samfylkingar, var m.a. af-
ar ósáttur við að samningurinn hefði
ekki verið kynntur borgarráði og
borgarfulltrúum fyrr en eftir að búið
var að skrifa undir.
„Hinn 8. september sl. átti [ég]
viðræður við borgarstjóra og niður-
stöður þeirra urðu að það yrðu
haldnir óformlegir fundir á milli
meirihluta og minnihluta um þetta
mál, þar sem ég myndi kalla til þá
sem helst höfðu komið að því af okk-
ar hálfu, þegar línur færu að skýrast.
Þessi fundur hefur ennþá ekki verið
haldinn.“ Dagur sagði eins með ólík-
indum að borgarstjóri hefði ekki
kynnt sér öll efnisatriði málsins og
lykilgögn. Vilhjálmur vændi Dag um
rangfærslur og dylgjur og sagði
samningana hafa verið vel undir-
búna. Verðmatið væri traust og
vandað hefði verið til verks og í málið
rýnt af færustu sérfræðingum.
Málsmeðferð meirihlutans
harðlega gagnrýnd