Fréttablaðið - 04.04.2009, Blaðsíða 28

28 4. apríl 2009 LAUGARDAGUR
Þ
að er miðvikudagur í
Fjölbrautaskóla Vestur-
lands og systkinin standa
fyrir framan samnem-
endur sína og segja þeim
sögu sína. Þau draga
fram myndir úr flóttamannabúðunum
og segja að þessar myndir og þeirra
orð, sem túlkur þýðir fyrir bekkinn,
geti ekki skýrt þann hrylling sem þau
bjuggu við í búðunum. Mustafa segir
að henni dygði ekki heilt ár til að lýsa
aðstæðunum. Þau eru ekki að færa í
stílinn því að mati Flóttamannastofn-
unar Sameinuðu þjóðanna þykja búð-
irnar bjóða upp á hvað verstu aðstæð-
urnar fyrir flóttamenn í heiminum.
Tími þeirra í búðunum var ekki langur
miðað við hve lengi margir þurfa að
dvelja þar, en sumir hafa verið þar í
þrjú ár. Enginn velur sér að dvelja á
svona stað, en þegar aðstæður í heima-
högum eru orðnir eins og þeir voru í
Bagdad, á fólk engra annarra kosta
völ.
Fatlað og veikt systkini
Mustafa var ellefu ára þegar lífið
breyttist á einni nóttu í Bagdad. Mahal
bróðir hennar var ári eldri. Þau eru
Palestínumenn, afkomendur þeirra Pal-
estínumanna sem flúðu Ísrael í átökun-
um árið 1948. Og í Bagdad bjuggu þau í
hverfi sem nær aðeins Palestínumenn
bjuggu í, með föður sínum og móður og
tveimur öðrum systkinum og lífið var
gott og öruggt að þeirra sögn. Faðir
þeirra vann sem viðgerðarmaður hjá
fyrirtæki sem gerði við stærri heim-
ilistæki, svo sem ísskápa, frystikistur
og slíkt. Bróðir þeirra er þroskaheftur
og systir þeirra hefur átt við veikindi
að stríða í gegnum ævina þannig að
hún þarf að vera undir stöðugu læknis-
eftirliti. Það varð því mikið áfall fyrir
fjölskylduna þegar faðir þeirra, fyrir-
vinnan, var drepinn.
Palestínumenn ofsóttir
Við setjumst niður eftir tímann og túlk-
ur hjálpar til. Þau eru farin að skilja
heilmikið í íslenskunni en það er erfið-
ara að tala hana. Þeim finnst tungu-
málið erfitt en vilja leggja sig öll fram
við að læra það, segja þau. Við byrjum
í Bagdad. „Ofsóknirnar byrjuðu strax
eftir að innrásin var gerð. Okkur var
oft hótað og margir voru reknir af
heimilum sínum. Ef Íraki kemst að því
í dag að þú ert Palestínumaður, áttu á
hættu að vera myrtur.“ Palestínumenn
eru ofsóttir í Bagdad af ástæðum sem
rekja má til stuðnings Saddams við
Palestínumenn. Hann studdi málstað
þeirra og ýmsir hópar í samfélaginu
töldu sig því eiga eitthvað sökótt við
Palestínumenn, héldu þá hafa notið sér-
réttinda. Staðreyndin var hins vegar
sú að Palestínumenn nutu ekki fullra
réttinda í Írak, fengu aldrei varan legt
dvalarleyfi og engan möguleika á að
sækja um ríkisborgararétt.
Myrtur í vinnunni
Árið 2003 er talið að um 40.000 Pal-
estínumenn hafi verið í Írak. Nú séu
kannski um 10.000 eftir. Ýmist hafa
þeir verið myrtir eða reknir á brott frá
heimilum sínum. Flóttamannabúðirnar
í Al Waleed urðu til þegar fólk reyndi
að flýja yfir landamæri Íraks til Sýr-
lands. Landamærunum var lokað og
fólk komst heldur ekki til baka þaðan
sem það var að flýja. Mustafa og Mahal
urðu að flýja eftir að faðir þeirra var
myrtur. Nokkrum dögum fyrir morðið
hafði hann verið handtekinn, en írask-
ir lögreglumenn áreittu Palestínumenn
daglega. Honum var sleppt, beðinn
afsökunar á handtökunni og fjölskyld-
an hélt að þeim væri óhætt. „Hann var
að klára vinnudaginn og var að loka
fyrirtækinu, átti bara eftir að gera við
einn ísskáp. Ég var í heimsókn hjá vini
mínum þarna við hliðina á þegar við
heyrðum skothvell. Ég kom að honum
liggjandi í götunni,“ segir Mahal.
Besti vinurinn skotinn
Þetta var ekki í eina skiptið sem Mahal
upplifði að einhver svona náinn honum
var drepinn. Hann var á gangi heim
úr skólanum með bestu vinum sínum
þegar skothríð hófst í hverfinu þeirra.
Einn besti vinur hans, sem átti að fara
að gifta sig daginn eftir, var myrtur.
Að lokum fór svo að fjölskyldunni var
ekki lengur vært í borginni. Þau yrðu
að komast burt. „Við höfðum sótt um að
komast burt og einn daginn komu nöfn-
in okkar upp á lista yfir fólk sem mögu-
lega gat komist til Íslands. Við urðum
að flytjast í Al Waleed-flóttamanna-
búðirnar frá Bagdad vegna þess.“
Mustafa reynir að útskýra hvernig Al
Waleed-búðirnar eru. „Ímyndið ykkur
stað þar sem ekkert er. Bara eyðimörk.
Hvert sem þú lítur er eyðimörk. Það er
ekkert, ekki eitt tré til að skýla sér bak
við. Bara tjöld. Og hitinn er kannski
48 gráður. Í þessum búðum hefur fólk
dvalið í jafnvel þrjú ár.“
Vatnsleysi erfiðast
Í búðunum var ekki alltaf vatn. Vatns-
skorturinn var svo mikill suma daga
að fólk kom sér í mikla lífshættu þegar
það fór út á veg til að betla vatn, þrátt
fyrir að vita að kannski yrði það drep-
ið. Mustafa segir að vatnsskortur-
inn hafi verið erfiðastur. Einnig var
hreinlætisaðstaða engin og daunn frá
rusli sem enginn gat hirt um. Malah
segir salernisaðstöðuna hafa verið
hrikalega, skítuga og ógeðslega og
konur hafi verið feimnar við að nota
hana því karlmenn og konur hafi átt
að nota sömu aðstöðu. Margir í búðun-
um voru veikir að þeirra sögn. Læknis-
hjálp þurfti að sækja í 150 kílómetra
fjarlægð og mjög hættulegt að ferðast
þangað. Fólk dró það því í lengstu lög
því ef rútan var stöðvuð á leiðinni og
íraska lögreglan komst að því að við-
komandi var Palestínumaður, var hætt
á að viðkomandi yrði drepinn.
Sandstormar og snákar
Í eyðimörkinni geisuðu miklir sand-
stormar, á nokkurra daga fresti. Rokið
sem við þekkjum hér á landi er víst eins
og væg gola miðað við hvernig blásið
gat í eyðimörkinni. Þegar stormurinn
var yfirstaðinn voru tjöldin oft fokin út
í veður og vind. „Við höfðum ekkert til
að skýla okkur á bak við. Við kviðum
oftast nóttinni. Myndi koma stormur
eða kannski einhver dýr úr eyðimörk-
inni, snákar eða annað slíkt? Margt var
að hræðast þarna, líka nærveru banda-
rískra og íraskra hermanna. Maður var
aldrei öruggur.“ Aðgerðaleysið var að
Skilaboð frá þeim sem eftir eru
Systkinin Mustafa Jamal Saeed og Mahal Jamal Saeed lifðu ofurvenjulegu lífi í Bagdad til ársins 2003 þegar ráðist var inn í
Írak. Eftir það og þar til þau komu til Íslands síðastliðið haust hafa þau lifað það að sjá föður sinn myrtan og besti vinur Mahals
var skotinn til bana þegar þeir voru á gangi heim úr skólanum. Júlía Margrét Alexandersdóttir hitti systkinin sem voru heppin.
Þau komust burt úr flóttamannabúðunum Al Waleed sem þykja bjóða upp á hvað verstar aðstæður í heiminum.
ERU HRIFIN AF NÁTTÚRU ÍSLANDS Systkinin Mustafa Jamal Saeed og Mahal Jamal Saeed hafa eytt síðustu árum við erfiðar aðstæður í Írak. Þau hlakka til að eiga framtíð
á Íslandi. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
BÚSTAÐUR FJÖLSKYLDUNNAR Fyrir miðju má sjá tjaldið sem fjölskylda systkinanna hafðist við í.
Tjöldin fuku á nokkurra daga fresti í sandstormum.
þeirra sögn afar erfitt enda lítið sem
ekkert að hafa fyrir stafni. „Það er erf-
itt að geta ekkert gert nema hanga og
það er líka mjög erfitt fyrir fólk sem
þarna bíður og bíður og veit ekki hvort
það á framtíð. Við erum heppin að hafa
komið hingað en við viljum færa skila-
boð frá fólkinu sem er þarna eftir. Það
er að deyja í eyðimörkinni.“
Íslenskunámið í fyrsta sæti
Mustafa og Malah segjast hafa nú
dvalið á Akranesi síðan í september
með móður sinni og systkinum og þau
eru hrifnust af náttúrunni hér, fjöll-
unum og öllu sem þau segja afar ólíkt
því sem þau þekkja. Íslenskan er erfið
en þau vonast til að geta lært ensku og
íslensku betur. Kuldanum er erfiðast
að venjast. Þau eru brosmild þegar þau
tala um það sem fram undan er. „Fyrst
og fremst núna erum við að hugsa um
íslenskunámið. Við þurfum að læra
hana vel. Og við hlökkum til að eiga
framtíð á Íslandi. Við sjáum það fyrir
okkur að geta átt mjög gott líf hérna.“
Ofsóknirnar
byrjuðu
strax eftir að
innrásin var
gerð. Okkur
var oft hótað
og margir
voru reknir
af heimilum
sínum. Ef
Íraki kemst
að því í dag
að þú ert
Palestínu-
maður áttu
á hættu að
vera myrtur.
FRAMHALD Á SÍÐU 32
EFTIR STORMINN Sandstormar feykja bústöðum flóttamannanna til á nokkurra daga fresti.