Morgunblaðið - 06.06.2007, Blaðsíða 18

18 MIÐVIKUDAGUR 6. JÚNÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
PALESTÍNUMENN og friðar-
hreyfingar í Ísrael efndu til mót-
mæla á Vesturbakkanum og í Tel
Aviv í gær í tilefni af því að 40 ár
eru liðin frá sex daga stríðinu milli
Ísraels og Arabaríkja. Lögreglan
kom í veg fyrir palestínska ráð-
stefnu sem halda átti í Jerúsalem í
tilefni af afmælinu.
Reuters
Hernámi Ísraela mótmælt í Hebron.
Stríðs minnst
LÖGREGLAN í Nairobi, höfuðborg
Kenýa, varð 21 manni að bana í
skotbardaga við vopnaða fylgis-
menn sértrúarhóps sem nefnist
Munkiki.
Lögreglan sagði að „bófahópur“
hefði veitt henni mótspyrnu þegar
hún hefði reynt að endurheimta
vopn sem stolið hefði verið í skot-
árás sem kostaði þrjá lögreglu-
menn lífið á mánudag.
Munkiki-hópurinn hefur verið
sakaður um viðamikla fjárkúg-
unarstarfsemi og er sagður tengj-
ast hátt settum embættismönnum.
Sértrúarhópurinn segir að fylgis-
menn hans séu um milljón. Hópur-
inn var bannaður árið 2002.
Mannskæð árás
á sértrúarhóp
AUSTURRÍKI varð í gær fyrsta
Evrópuríkið sem veitir 16 ára
gömlum atkvæðisrétt í kosningum.
Núverandi kanslari, Alfred Gusen-
bauer, hét því í kosningabaráttunni
í fyrra að færa kosningaaldur úr 18
í 16 ár. Liðsmenn Frelsisflokksins,
FPÖ, voru einir um að greiða at-
kvæði gegn tillögunni á þingi.
Sextán ára kjósa
BRESKA stjórnin samþykkti í gær
heimild til að endurnýta grafir sem
eru meira en 100 ára gamlar vegna
þrengsla í kirkjugörðum landsins.
Verður leyft að grafa aðra kistu
fyrir ofan þá gömlu sem verður
færð neðar í moldina.
Endurnýta grafir
ÞJÓÐSÖNGUR Spánar er með öllu
orðlaus. Nú hefur leiðtogi spænsku
stjórnarandstöðunnar lagt til að
ljóð verði fundið við 18. aldar mars-
inn, en margir telja hægara sagt en
gert að finna texta sem geðjast
jafnt Böskum sem Katalónum.
Ljóð óskast
LEWIS Libby,
fyrrverandi
skrifstofustjóri
varaforseta
Bandaríkjanna,
Dick Cheneys,
var í gær dæmd-
ur í 30 mánaða
fangelsi fyrir
meinsæri og til-
raunir til að
hindra framgang réttvísinnar.
Libby var ákærður í tengslum við
vitnisburð hans í máli Valerie
Plame, starfsmanns leyniþjónust-
unnar CIA. Háttsettir menn í Hvíta
húsinu voru taldir hafa hefnt sín á
eiginmanni hennar, Joseph Wilson,
með því að leka nafni hennar í fjöl-
miðla. Wilson hafði gagnrýnt stefnu
Bandaríkjastjórnar í málum Íraks.
Libby dæmdur
í fangelsi
Lewis Libby
FRÉTTASKÝRING
Eftir Davíð Loga Sigurðsson
david@mbl.is
ÞEIR eru ekkert voðalega margir lengur sem
halda uppi vörnum fyrir rekstur fangabúðanna í
Guantanamo, þegar frá hafa verið skildir embætt-
ismenn Bandaríkjastjórnar. Menn segja búðirnar
blett á orðspori Bandaríkjanna, vitnisburð um við-
leitni til að fara á svig við reglur réttarríkisins, til-
raun til að svipta menn mannréttindum. Allt í
þágu stríðs gegn hryðjuverkum, sem þó er háð í
nafni frelsis og lýðræðis.
Ekki er til bóta, að Bandaríkjastjórn hefur
ítrekað lent í erfiðleikum fyrir dómstólum með all-
an málarekstur sinn varðandi fangana í Guant-
anamo, nú síðast í fyrradag þegar dómarar fyrir
herdómstólnum sem Bandaríkjastjórn setti á
laggirnar með lagasetningu í fyrra vísuðu málum
tveggja fanga frá.
Fréttaskýrendur eru sammála um að tíðindi
mánudagsins séu meiriháttar áfall fyrir Banda-
ríkjastjórn – sem vistað hefur suma fanganna í
Guantanamo í fimm ár en hefur ekki enn tekist að
klára full „réttarhöld“ á grundvelli lagasetningar
sem sett hefur verið í þeim tilgangi. Einn maður
hefur að vísu fengið dóm, Ástralinn David Hicks,
sem játaði á sig minni háttar brot, var í mars á
þessu ári dæmdur til að afplána níu mánuði í fang-
elsi og svo sendur til afplánunar í Ástralíu.
Í fyrra úrskurðaði Hæstiréttur Bandaríkjanna
að George W. Bush Bandaríkjaforseti hefði farið
út fyrir valdsvið sitt og brotið ákvæði Genfar-sátt-
málans þegar hann heimilaði sérstakan herdóm-
stól fyrir meinta hryðjuverkamenn. Í kjölfarið
náðu Bandaríkjaþing og Bush hins vegar sam-
komulagi um lagasetningu sem gerði stjórnvöld-
um kleift að hefja aftur undirbúning að því, að
réttað yrði yfir föngum í Guantanamo fyrir sér-
stökum herdómstól.
Úrskurðir dómara í málum tveggja fanga, Kan-
adamannsins Omars Khadr, og Jemen-búans Sa-
lims Ahmed Hamdan, eru hins vegar vísbending
um að lagasetningin í fyrra hafi ekki verið nógu
vönduð. Dómararnir segja að í nýrri löggjöf sé
kveðið á um að aðeins „ólöglegir erlendir stríðs-
menn“ (e. unlawful enemy combatants) verði sótt-
ir til saka fyrir herdómstólunum. Samkvæmt
skjölum Bandaríkjahers hafi þeir Khadr og
Hamdan hins vegar aldrei verið skilgreindir með
þessum tiltekna hætti, heldur aðeins sem „erlend-
ir stríðsmenn“. Hér vantar því skilgreininguna
sem öllu skiptir.
„Það er ekki glæpur að hafa verið erlendur
stríðsmaður,“ hafði New York Times eftir Arlen
Specter, áhrifamesta þingmanni Repúblikana-
flokksins í dómsmálanefnd öldungadeildar Banda-
ríkjaþings. Vísar hann til þess að löglegir erlendir
stríðsmenn teljist í reynd hafa verið hermenn í
búningi, sem börðust fyrir tiltekna ríkisstjórn.
Sem slíkir hefðu þeir sömu réttindi og venjulegir
stríðsmenn, ólíkt ólöglegum erlendum stríðs-
mönnum (eða svo segir löggjöfin sem samin var í
fyrra) eins og þeim sem tilheyra al-Qaeda-hryðju-
verkasamtökunum eða talibanahreyfingunni í
Afganistan.
Úrskurðir dómaranna í fyrradag þýða ekki að
mönnunum tveimur verði sleppt, eða öðrum þeim
sem eins háttar um. Saksóknarar Bandaríkjahers
segja að undirliggjandi í öllum málarekstrinum sé
sá útgangspunktur að um „ólöglega“ stríðsmenn
sé að ræða; þeir geti því hafið málatilbúnað sinn að
nýju þegar búið verði að bæta orðinu „ólöglegir“ í
skrár fanganna tveggja.
Ljóst er hins vegar að úrskurðirnir þýða að enn
frekari töf verður á því, að herdómstólarnir umtöl-
uðu fari að fella úrskurði í málum fanga sem vist-
aðir hafa verið í Guantanamo í fimm ár án dóms og
laga. „Grundvallarvandamálið er að það var ekki
vandað til verka þegar þessi löggjöf var samin,“
hafði AP-fréttastofan eftir Madeline Morris,
lagaprófessor við Duke-háskóla.
Enn einn áfellisdómurinn
Í HNOTSKURN
»Omar Khadr var aðeins fimmtán áraþegar hann var handsamaður á vígvell-
inum í Afganistan 2002, grunaður um að
hafa drepið bandarískan hermann.
»Salim Ahmed Hamdan var einnig hand-samaður í Afganistan 2002. Hann mun
hafa verið bílstjóri Osama bin Laden. Það
var úrskurður Hæstaréttar í máli Hamdans
í fyrra sem varð til þess að Bandaríkja-
stjórn samdi ný lög um herdómstólana í
Guantanamo.
Morgunblaðið/Davíð Logi
Fangar Um 380 menn eru nú í Guantanamo en
hafa alls verið um 770 frá því búðirnar opnuðu.
Dómarar við bandarískan herdómstól vísa frá málum tveggja manna í
fangabúðunum í Guantanamo-herstöðinni umdeildu á Kúbu
Eftir Boga Þór Arason
bogi@mbl.is
ETA, aðskilnaðarhreyfing Baska,
kvaðst í gær ætla að binda enda á
„varanlegt vopnahlé“ sem hún lýsti
yfir fyrir fimmtán mánuðum. Óttast
er að hreyfingin sé að undirbúa
stórfellda árás.
Forsætisráðherra Spánar, José
Luis Rodríguez Zapatero, sagði
ákvörðun ETA „mistök“ og hvatti
hreyfinguna til að beita ekki ofbeldi.
ETA lýsti vopnahléinu yfir í mars
á síðasta ári og Zapatero gaf til
kynna þremur mánuðum síðar að
hann myndi hefja friðarviðræður við
hreyfinguna. Stjórn Sósíalista-
flokksins leit hins vegar svo á að
ETA hefði rofið vopnahléið með
sprengjutilræði sem kostaði tvo
menn lífið á Barajas-flugvelli í
Madríd 30. desember. ETA hélt því
hins vegar fram eftir tilræðið að
vopnahléið væri enn í gildi og hreyf-
ingin hefði ekki ætlað að valda
manntjóni.
Zapatero kennt um
Í yfirlýsingu ETA í gær kenndi
hreyfingin Zapatero um þá ákvörð-
un hennar að binda enda á vopna-
hléið. Hreyfingin kvartaði yfir því
að spænska lögreglan hefði haldið
áfram að handtaka liðsmenn ETA
þrátt fyrir vopnahléið og spænska
stjórnin hefði ekki heimilað Batas-
una, stjórnmálaflokki ETA, að taka
þátt í sveitarstjórnakosningum sem
fram fóru 27. maí. Batasuna hefur
verið bannað að starfa sem stjórn-
málaflokkur frá árinu 2003.
Spænska dagblaðið El País sagði í
gær að lögreglan teldi að ETA væri
að skipuleggja árás og hefði í
hyggju að láta til skarar skríða á
næstunni. „Líklegast er að ETA
grípi til stórfelldrar árásar, án þess
að valda manntjóni, til að sýna hvers
hún er megnug og að hreyfingin
auki ógnunar- og fjárkúgunarstarf-
semi sína,“ hafði blaðið eftir lögregl-
unni.
ETA hefur reynt að kúga fé af
baskneskum fyrirtækjum og sent
þeim bréf þar sem krafist er „fjár-
hagslegrar aðstoðar“ að andvirði
allt að 150.000 evra (12,6 milljóna
króna) í þágu „frelsisbaráttu
Baska“, að sögn spænska dagblaðs-
ins El Mundo á sunnudaginn var.
Líklegt þykir að ákvörðun ETA
styrki stöðu spænska Þjóðarflokks-
ins sem hefur sakað stjórn Sósíal-
istaflokksins um linkind gagnvart
ETA og svik við spænsku þjóðina.
Leiðtogi Þjóðarflokksins, Mariano
Rajoy, hvatti í gær ríkisstjórnina til
að „útskýra“ stefnu sína nú þegar
ljóst væri að vopnahléi ETA væri
lokið.
Zapatero sagði þegar hann varð
forsætisráðherra Spánar í apríl
2004 að eitt af forgangsverkefnum
sínum væri að leysa deiluna um
Baskahéruðin.
Talið að ETA
undirbúi árás
Í HNOTSKURN
» Nokkrum spænskum rík-isstjórnum hefur mistekist
að leiða deiluna um Baskahér-
uðin til lykta og binda enda á
fjögurra áratuga vopnaða bar-
áttu ETA, aðskilnaðarhreyf-
ingar Baska.
» Hreyfingin lýsti yfirvopnahléi árið 1989 og aft-
ur 1998 en hóf fljótlega árásir
að nýju í bæði skiptin áður en
hún lýsti yfir „varanlegu
vopnahléi“ fyrir fimmtán
mánuðum.
)*
 

#+  
,
*+
  #  ! 
*-#

+ 
.
 


#+    
 #

  ,#

/
0
%&'  '()*+,-'('..%/0+-1 2')*'
1
2*.-J 9 2 , +* - $9* ,
 + &
1 
!2! ,,J <>
,  -;=<B 9 $. +
 J, , - - 
)")


 
K& $ L
*J ,:340566 #

% M.&:3*789 

N&:3*: N2
 :4*; N 
J,:4*< %/,



>
 

 =! 
*
* 
   


       


9 &
*
J,-* -
 9
.- .C  # ,
:7;7""6 + 7$  ,
:75>"7  $,& - ,
:7?<" J -, * - B
 O  
B7  9)& 9&
:7>4")J,- ,9
, 
 - "6 BJ ;>> ,  B(C
 ,,
 ,-3, J,-* -
:7>;"7  9 $. - -"6 9)& 9&
:7>5"6C(.C,
 ,, 
$
9)& 9& $>J , 
:7>?")J,- -"6 @; , 9 $.  J,9C +
 ,9
 
:77;"*.C  &, , $
H )  P B
 , +
J -, B, 9 $. - -"6
:77>+"6 3 7 
#
:777*8 "*.C $ J

,"6
90""6 7 ,
#
.M& 
3444"7
 & $, -, B
" 
B  9
 
344<"$ $$& ,
  "6 , $. ($ ,,9)& 9&-,$&$.C
3446"23  J -, BQ  B
  -"6 ,J
 ,   -+
 , , $
 7$  
 &
344;"R$* -  -J  
 .-.C &
3445*

""6 3 7 
 $

#
3445*#
# #
"6
  9,
9 9 $. - -"6 - $+

9)& 9&Q  9  
  
,  M"6
344?*;08 ""6 7 ,

# .M9&$
)& 9&