Morgunblaðið - 06.06.2007, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 6. JÚNÍ 2007 35
eina villu í nýútkominni ljóðabók eft-
ir Elías sjálfan. Hún var í ljóði sem
var þó ekki einu sinni skrifað með
nútímastafsetningu, en í því var vill-
an einmitt fólgin. En bókin heitir nú
líka Speglun. Þótt Elías væri manna
snjallastur að kljást við þetta
hrekkjótta kvikindi, prentvillupúk-
ann, gat nú annað eins og þetta
gerst. Líka þegar púki þessi stað-
hæfði eitt sinn á forsíðu Þjóðviljans
að Dagsbrún væri verkakvenna-
félag!
Fyrir snarræði tókst okkur að
forða blaði og flokki frá þessari
hneisu rétt áður en blaðið fór í prent-
un og það var þá sem Elías bar
brigður á kynhneigð prentvillupúk-
ans!
Þegar við hittumst í hinsta sinni í
nóvember síðast liðnum rifjaði Elías
upp þennan „merkilega“ fund minn
með nokkurri velþóknun því að hann
færði mér eintak bókarinnar og árit-
aði það um leið með þessum orðum:
„Með beztu kveðju, þótt seint sé.
Þinn vinur Elías Mar“. Síðan leið-
rétti hann villuna með tákni sem ein-
ungis vanir prófarkalesarar þekkja
og nota og líklega var þetta í síðasta
skiptið sem hann leiðrétti texta með
þessum hætti. Þetta var, skal ég
segja ykkur, eins og að fá í hendur
prófskírteini eftir langt og strembið
nám!
Elías fór ekki í jarðarfarir og hann
ætlaði sér aldrei í jarðarför:
„… nema þegar ég verð sjálfur í að-
alhlutverki!“, eins og hann sagði mér
einu sinni. Í dag er hann mættur í
„aðalhlutverkið“ og er kveðjustund-
in blandin söknuði og þakklæti fyrir
áralöng og gefandi kynni. Aðstand-
endum Elíasar, ekki síst henni And-
reu sem saknar nú vinar í stað, votta
ég mína dýpstu samúð.
Óskar H. Albertsson.
Elías Mar var einn þeirra er ég
bar gæfu til að kynnast þegar ég
fluttist til Reykjavíkur, fyrir margt
löngu.
Ófáir sunnudagsmorgnar hófust
með símahjali er lauk með því að
stokkið var af stað og stefnan tekin á
Borgina – og hvítvínið. Okkur fór svo
dæmalaust vel að sitja í Gyllta saln-
um og una „við ýmislegt sem enginn
þurfti um nokkuð að vita“, eins og
Megas kvað um annan stað og aðra
stundu, af allt öðru tilefni.
Hjalið við Elías hefur reynst nota-
drjúgt á vegferðinni um lífið, vegferð
sem oftar en ekki hefur beinst gegn
heilagri vanþekkingu, fordild og for-
dómum.
Fyrir þremur árum varð Elías átt-
ræður. Efnt var fagnaðar sem kom
þessari elsku algjörlega í opna
skjöldu. Við það tækifæri flutti ég
Elíasi ljóð sem verða kveðjuorð mín
til þessa góða félaga og vinar:
sérðu
sérðu hvernig þeir horfa
nú eru þeir öfundsjúkir
útí þig!
sunnudagur
á borginni í den
hvítvínsglas í fínlegri hönd
sígó í hinni
munnstykki á endanum
skelmisglott á vör
stríðnisglampi í augum
sérðu
sérðu
hvernig þeir horfa
á mig!
Birna Þórðardóttir.
Elías Mar var nútímamaður í
orðsins fyllstu merkingu. Þegar ég
kynntist honum á prófarkalesstofu
Þjóðviljans í Síðumúlanum árið 1983,
þótti mér sannast sagna ótrúlegt að
á milli okkar væru nær fjórir áratug-
ir, ég þá rúmlega tvítug og hann
tæplega sextugur. Kynnin við Elías
áttu eftir að breyta lífi okkar beggja
og ég get fullyrt til hins betra. Aldir
fyrri tíma blunduðu sterklega í hon-
um, eins og sönnum nútímamanni
sæmir, og voru fáir menn jafn fróðir
og skemmtilegir í frásögnum, hvort
sem um var að ræða sögur af sérvitr-
ingum eða hvunndagsfólki, tónverk-
um og tónskáldum, frímúrurum eða
utangarðsmönnum, og síðast en ekki
síst sögur af gömlum húsum í
Reykjavík. Sem ungur og efnilegur
rithöfundur var Elías meiri nútíma-
maður en flestir kollegar hans, svo
mikill að hann átti eftir að reynast
vel á undan sinni samtíð. Oft minnti
hann mig á munaðarlausan dreng úr
sögu eftir Charles Dickens, sem
þrátt fyrir móðurmissi á fyrsta ári og
föður sem kaus að eiga engan þátt í
uppeldi sonar síns, tókst að komast
vel til manns, útskrifast úr kennara-
skólanum og rétt rúmlega tvítugur
að skrifa eina merkustu skáldsögu
samtímans, Vögguvísu. Þetta tókst
Elíasi fyrst og fremst fyrir tilstilli
elskulegrar ömmu sinnar, sem ól
drenginn upp einsömul og fátæk án
allrar sjálfsvorkunnsemi. Elías varð
óræður hluti af fjölskyldu okkar
Andreu þegar hann kom sem gestur
á Öldugrandann á aðfangadegi jóla
1983. Sá siður hélst alla tíð síðan. Og
nú er hann farinn. Elías (sól) Mar
(haf), bjartur og djúpur, náttúru-
barn og andans maður. Hann trúði
því að dýr væru skynug og átti um
margt sameiginlegt með hugmynd-
um drúída og indíána um lífið og til-
veruna. Kýr voru í sérlegu uppáhaldi
sem og rjúpan, sem var að hans mati
helgur fugl sem ætti að friða og lagði
hann sér aldrei þetta „lambakjöt fá-
tæka mannsins“ til munns. Elías var
andlega sinnaður maður sem þurfti á
helgisiðum og vissri formfestu að
halda. Við hlustuðum oft saman á
trúarlega tónlist og sálumessur og
ég man hvað það gladdi hann þegar
ég gaf honum plötu með verkum Hil-
degard von Bingen frá elleftu öld.
Hvernig gat staðið á þessari „þögn“
sem ríkti um verk þessarar merki-
legu konu? Fram og aftur ræddum
við um kosti og annmarka feðraveld-
isins og vorum sammála um að þar
sem er skortur á kvenréttindum, þar
er einnig skortur á dýra- og nátt-
úruvernd. Nútímamaður er ávallt
fylgjandi kvenréttindum! Undir lok-
in orkaði hans langi og mjói skrokk-
ur ekki gönguna frá Birkimel útí
Hólavallakirkjugarð, að leiði móður
sinnar og ömmu sem þar hvíla undir
trénu sem Elías gróðursetti ásamt
Áka Jarli fyrir rúmum áratug. Fimm
árum áður, á göngu um þennan sama
garð, spurði Áki mig við leiði sem við
stöldruðum við: „Hver er gróður-
settur hérna, mamma?“ Og í dag
„gróðursetjum“ við þig Elías minn,
við hlið sárt saknaðrar móður þinn-
ar, Elísabetar Benediksdóttur og
ástríkrar ömmu, Guðrúnar Jónsdótt-
ur. Hvíl í friði Keli minn, göfugi ljós-
beri og tryggi vinur. Takk fyrir
ómetanlegar stundir. Sjáumst
örugglega aftur í því næsta.
Þín
Lára.
Á menntaskólaárum fór maður að
sækja kaffihús. Það var í fyrstu
Hressingarskálinn og Gildaskálinn
en þó einkum Adlon í Aðalstræti sem
Jökull Jakobsson nefndi Orminn
langa í fyrstu skáldsögu sinni,
Tæmdum bikar. Innst í horninu
hægra megin sat stundum langur og
tággrannur maður með mjótt andlit.
Þetta var Elías Mar rithöfundur þá
innan við þrítugt. Hann hafði nýlega
gefið út Vögguvísu og Ljóð á trylltri
öld. Við sáum hann líka á götu og
stundum leiddust þau hann og Char-
lotta. Seinna leiddi hann okkur þann
fríða pilt Guðberg Bergsson fyrir
sjónir. Elías átti til að orða hlutina
svona: To be bi-, or not to be bi-, that
is the question.
Skáldþenkjandi menn í okkar hópi
voru spenntir fyrir skáldinu og tóku
að setjast við borðið hjá honum. Þar
var Þorvarður spámaður Helgason
og lærisveinar. Þar voru Ingvi Matt-
hías og Kristján Árnasynir og Jök-
ull. Sumir voru hálffeimnir við hann í
fyrstu. Síðar barst leikurinn upp á
Laugaveg 11 og þar urðu mun fleiri
sessunautar því brátt kom í ljós að
varla gat alþýðlegri eða öllu óbrotn-
ari mann en einmitt hann Elías.
Hann átti eftir að verða hinn einlæg-
asti kunningi.
Eitt sinn á þessum skólaárum
slæddist ég í partí heim til Elíasar á
Lindargötu. Þar var þröngt setinn
bekkur og ég lenti milli Ingva Matt-
híasar og Elíasar. Ingvi hvíslaði í
eyra mér að taka á kné Elíasi. Tal-
hlýðinn einsog fyrri daginn lét ég að
orðum hans. Þá leit Elías á mig
stórum augum og mælti: Ég skal
segja þér það Árni að það getur verið
að einstaka kvenmaður geti orðið
skotinn í þér, en áreiðanlega aldrei
nokkur karlmaður.
Munnmælasögu með vísnaívafi
heyrði ég frá Hafnarárum Elíasar og
ætti ekki að glatast. Samtíma honum
átti að hafa verið þar hagyrðingur að
nafni Jósep Thorlacius og var víst að
venja sig af áfengi. Því orti Elías til
hans þessa slitru:
Anta- jafnan etur -bus
er hann Pega- ríður -sus.
Spíri- því ei teygar -tus
Thorla- kappinn snjall -cius.
Mér var kennt að Jósep þessi, sem
fáir virðast nú kannast við nema af
spurn, hefði svarað fyrir sig með eft-
irfarandi erindi, en sumir nefna til
aðra höfunda og jafnvel að þetta hafi
alls ekki gerst í Kaupmannahöfn.
Svona getur hinni munnlegu geymd
stundum verið varið. Hvað sem því
líður mátti syngja vísuna undir sama
lagi og Björt mey og hrein og Elías
hafði gaman af að heyra það gert:
Danskt brennivín drekkur sem svín
dyggðin er gengin. Svo far!
Elías Mar á kvennafar
ætlar – ef Drottinn lofar.
Aldrei fékkst nein skýring á því af
hverju Elías hætti að skrifa skáld-
sögur aðeins hálffertugur. Það hefðu
einhverjir aðrir mátt gera frekar en
hann. Ég vissi til að Magnús Kjart-
ansson var stundum að pota í hann
eftir að hann varð prófarkalesari á
Þjóðviljanum og hvetja hann til að
skrifa þótt ekki væri nema eitthvað
smávegis á hverjum degi til að halda
sér í þjálfun. En Elías gerði ekki
annað en hrista höfuðið á sínum
langa hálsi.
Árni Björnsson.
 Fleiri minningargreinar um Elías
Mar bíða birtingar og munu birtast í
blaðinu á næstu dögum.
✝
Ástkær móðir mín, tengdamóðir og stjúpmóðir,
HERDÍS SIGURÐARDÓTTIR
LYNGDAL,
lést þann 29. maí.
Útförin fer fram fimmtudaginn 7. júní,
frá Bústaðakirkju kl. 11 árdegis.
Svala Thorlacius, Gylfi Thorlacius,
Magnús Eiríksson,
Hulda Stefánsdóttir Yodice, John Yodice.
✝
Faðir okkar og tengdafaðir,
MARINÓ ÁRNASON
skipstjóri,
dvalarheimilinu Höfða,
Akranesi,
lést laugardaginn 2. júní.
Útförin fer fram frá Akraneskirkju mánudaginn
11. júní kl. 14.00.
Þórir Marinósson, Erla Ingólfsdóttir,
Atli Marinósson,
Árni Marinósson, Halla Friðbertsdóttir,
Valgerður Marinósdóttir, Guðmundur Sigurðsson.
✝
Ástkær faðir okkar, tengdafaðir, afi og langafi,
HALLDÓR ÁGÚST GUNNÞÓRSSON,
Glaðheimum 20,
Reykjavík,
sem lést miðvikudaginn 23. maí, verður jarð-
sunginn frá Fossvogskapellu föstudaginn 8. júní
kl. 15.00.
Gunnþór Halldórsson, Lára Gunnarsdóttir,
Charlotta Halldórsdóttir, Valur Andrésson,
Hilmar Halldórsson,
barnabörn og barnabarnabarn.
✝
Ástkær eiginkona mín, móðir okkar, tengdamóðir,
amma og langamma,
GUÐMUNDA GUÐMUNDSDÓTTIR
frá Bakka, Siglufirði,
Lóulandi 9,
Garði,
lést á Hjúkrunarheimilinu Víðihlíð, Grindavík, föstu-
daginn 1. júní.
Útförin fer fram frá safnaðarheimilinu Sandgerði, föstudaginn 8. júní
kl. 14.00.
Blóm og kransar eru vinsamlegast afþakkaðir en þeim sem vildu minnast
Guðmundu er bent á Hjúkrunarheimilið í Víðihlíð, Grindavík.
Björn Þórðarson,
Þórður Björnsson, Signý Jóhannesdóttir,
María Björnsdóttir, Birgir Kristinsson,
Sigríður Björnsdóttir, Ólafur Örn Haraldsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
✝
Ástkær móðir okkar, tengdamóðir, amma, lang-
amma og langalangamma,
HULDA VIGFÚSDÓTTIR,
Ásbyrgi á Hauganesi,
verður jarðsungin frá Stærri-Árskógskirkju laugar-
daginn 9. júní kl. 14.00.
Hanna Guðrún Jóhannesdóttir, Þór Hjaltason,
Hafsteinn J. Reykjalín, Á. Inga Haraldsdóttir,
Vigfús R. Jóhannesson, Svanhildur Árnadóttir,
Elísabet Jóhannesdóttir, Þorsteinn Skaftason,
Ragnar Reykjalín Jóhannesson, Helga D. Haraldsdóttir,
Elvar Reykjalín Jóhannesson, Guðlaug Carlsdóttir,
og fósturdóttir.
Hulda J. Hafsteinsdóttir, Guðmundur Ingvason,
barnabörn, barnabarnabörn og
barnabarnabarnabörn.
✝
Ástkær eiginmaður minn, faðir okkar, tengdafaðir,
afi og langafi,
JÓN ANTON SKÚLASON
fv. póst- og símamálastjóri,
Ægisíðu 60,
lést mánudaginn 4. júní.
Inga Gröndal,
Skúli Jónsson, Sigríður Björg Einarsdóttir,
Helga Jónsdóttir, Stefán Sigurðsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
Morgunblaðið birtir minningar-
greinar alla útgáfudagana.
Skil | Greinarnar skal senda í gegn-
um vefsíðu Morgunblaðsins: mbl.is –
smella á reitinn Senda efni til Morg-
unblaðsins – þá birtist valkosturinn
Minningargreinar ásamt frekari
upplýsingum.
Skilafrestur | Ef birta á minning-
argrein á útfarardegi verður hún að
berast fyrir hádegi tveimur virkum
dögum fyrr (á föstudegi ef útför er á
mánudegi eða þriðjudegi). Ef útför
hefur farið fram eða grein berst ekki
innan hins tiltekna skilafrests er
ekki unnt að lofa ákveðnum birting-
ardegi. Þar sem pláss er takmarkað
getur birting dregist, enda þótt
grein berist áður en skilafrestur
rennur út.
Lengd | Minningargreinar séu ekki
lengri en 3.000 slög (stafir með bil-
um - mælt í Tools/Word Count).
Ekki er unnt að senda lengri grein.
Hægt er að senda örstutta kveðju,
HINSTU KVEÐJU, 5-15 línur, og
votta þeim sem kvaddur er virðingu
sína án þess að það sé gert með
langri grein. Ekki er unnt að tengja
viðhengi við síðuna.
Undirskrift | Minningargreinahöf-
undar eru beðnir að hafa skírnar-
nöfn sín en ekki stuttnefni undir
greinunum.
Minningargreinar