Morgunblaðið - 14.06.2007, Blaðsíða 31

Mikill meirihluti bruna af völdum heits neysluvatns verður á baðher-
bergjum heimila.
AUÐLINDIR okk-
ar Íslendinga eru tak-
markaðar og minni en
flestra vestrænna
þjóða. Við eigum þó
ríkuleg fiskimið, fall-
vötn og jarðvarma.
Mikið er deilt um nýt-
ingu fiskimiða og
virkjun fallvatna.
Jarðvarminn er hins vegar nokk-
uð sem við höfum umfram aðrar
þjóðir og vísindamenn okkar hafa
náð undraverðum árangri til að nýta
þessa náttúruauðlind til virkjana og
varmaveitna til hýbýla okkar. Það er
því engin furða að við stærum okkur
af heita vatninu okkar, sem kemur
beint úr iðrum jarðar. Heita vatnið
er gæfa okkar Íslendinga og við er-
um svo heilluð af því að við leiðum
óbeislaðan jarðvarmann beint inn á
heimili okkar til almennrar notkunar
og höfum gert lengi.
Þjóðarvitundin segir okkur að
heita vatnið sé af hinu góða.
Við höfum ekki kippt okkur upp
við það þótt hitinn sé mikill í krön-
unum, við bara kælum það með
kalda vatninu. Þetta er satt og rétt,
en það er önnur og dekkri hlið á
heita vatninu, sem við starfsfólk á
brunadeild LSH (Landspítala – há-
skólasjúkrahúsi) verðum vör við um
það bil þrjátíu sinnum á ári.
Heita vatnið getur brennt sem
eldur og valdið hörmulegum slysum.
Þótt fullfrískt fólk geti oftast forðað
sér undan brennheitri vatnsbunu þá
er það staðreynd að 70° heitt vatn
veldur hlutþykktarbruna (II° bruna)
á einni sekúndu í snertingu við húð.
Á brunadeild LSH fáum við til með-
ferðar 5-6 alvarleg brunaslys á ári
hverju vegna bruna af völdum
neysluvatns. Sumir þessara ein-
staklinga berjast fyrir lífi sínu mán-
uðum saman, en aðrir láta lífið fyrir
þjóðargulli okkar, heita vatninu.
Þessar staðreyndir hafa farið hljótt í
gegnum árin, en við starfsfólk LSH
sem fáumst við bruna fyllumst reiði í
hvert skipti sem við tökum á móti
fórnarlambi heitavatnsbruna, því við
vitum að hægt er að fyrirbyggja öll
þessi slys. Árum saman höfum við
staðið agndofa frammi fyrir þessari
staðreynd án þess að vita hvert ætti
að snúa sér til að fyrirbyggja bruna
af þessu tagi. Ljóst er að það tekst
ekki að útrýma þessum slysum
nema með samstilltu átaki allrar
þjóðarinnar og vitundarvakningu
um þá miklu vá, sem heita vatnið
getur verið.
Náðst hefur góð samstaða milli
Orkuveitu Reykjavíkur, Sjóvár-
forvarnahúss og LSH um að stemma
stigu við þessari ógn og því hefur
forvarnaverkefninu Stillum hitann
hóflega verið hleypt af stokkunum.
Það þekkist ekki í hinum vestræna
heimi að vatni yfir 60° sé veitt inn á
neyslulagnir.
Lagnamenn hér heima hafa yfir
að ráða tækjabúnaði sem gerir okk-
ur kleift að stilla hitanum í hóf, 55-
60°C við inntök heita vatnsins í hvert
hús, og síðan eru fáanleg blönd-
unartæki með hitastillum, sem
varna alfarið brunum í baðher-
bergjum og eldhúsum. Kostnaður er
óverulegur miðað við ávinninginn.
Auk þess má benda á að aðeins þarf
einn varmaskipti í hvert hús.
Helstu áhættuhópar skv. rann-
sókn okkar á LSH eru börn yngri er
fjögurra ára, flogaveikisjúklingar,
fatlaðir og gamalt fólk. Ég beini
þeim tilmælum til allra þeirra sem
reka húsnæði sem ætlað er til vist-
unar eldra fólks, fatlaðra líkamlega
eða andlega að láta fagmenn yfirfara
inntök og töppunarstaði í húsnæði
sínu, þannig að íbúar þessa hús-
næðis geti nýtt neysluvatnið
áhyggjulaust. Við hin, sem eigum
ættingja, afa og ömmur eða börn og
barnabörn, þurfum að ganga á kran-
ana og kanna ástandið á heita vatn-
inu á heimilum okkar sjálfra og okk-
ar nánustu.
Við erum öll ábyrg
þegar að því kemur að
ná niður hita á neyslu-
vatni, þannig að ekki
geti hlotist slys af.
Starfsfólk LSH sem
sinnir meðferð bruna-
sjúklinga mun gleðjast
heilshugar ef árangur
næst með samstilltu
átaki okkar allra. Við
vitum sem er að jafnvel
þótt við björgum lífi
brunasjúklinga þá verð-
ur líf viðkomandi aldrei
samt þar sem mannlegur máttur fær
ekki að fullu lagfært þær eft-
irstöðvar, sem slíkum áverka fylgja.
Að lokum vil ég þakka starfsfólki
LSH sem meðhöndlar brunasjúk-
linga fórnfúst og krefjandi starf,
sem hefur skilað árangri á heims-
mælikvarða. Sýnum ábyrgð og út-
rýmum þessum vágesti af heimilum
okkar allra.
Óbeislaður jarðvarmi
Jens Kjartansson
skrifar um dökkar
hliðar hitaveitu-
vatnsins
»Heita vatnið geturbrennt sem eldur og
valdið hörmulegum
slysum.
Jens Kjartansson
Höfundur er yfirlæknir á lýtalækn-
ingadeild LSH Fossvogi.
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 14. JÚNÍ 2007 31