Morgunblaðið - 23.07.2007, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 23. JÚLÍ 2007 29
✝ John SwanholmMagnusson
fæddist 1. janúar
1929. Hann lést á
sjúkrahúsi í
Montclair, New Jer-
sey í Bandaríkj-
unum 21. ágúst
2006. Foreldrar
hans voru Margrét
Guðmundsdóttir, f.
29.2. 1896 í Hrísey,
og Gunnar Swan-
holm Magnússon, f.
29.5. 1894 á Skipa-
lóni í Eyjafirði.
John átti yngri bróður, George,
en hann fæddist 20.10. 1932 og
lést 26.8. 1971 í Bandaríkjunum.
John kvæntist 17.6. 1954 Eddu
Svövu Stefánsdóttur, f. 2.10. 1933.
Jersey og nokkrum árum seinna
eða árið 1960 lauk hann M.Sc.-
prófi í sömu grein og frá sama
skóla. John var um tíma í sjóhern-
um og á tundurspilli sem átti
heimahöfn í Kóreu meðan á því
stríði stóð. Hann starfaði um tíma
hjá sjóher Bandaríkjanna í Kefla-
vík sem verkfræðingur og síðar
sem slíkur hjá amerískum fyr-
irtækjum sem sinntu umsvifum
hersins eða til ársins 1959 þegar
þau hjónin fluttu til Upper
Montclair í New Jersey. Mest af
starfsævi sinni starfaði John hjá
varnarmálaráðuneyti Bandaríkj-
anna sem verkfræðingur við
framleiðslueftirlit og sam-
ingagerð við birgja hersins. John
lét af störfum 1984 og eftir það
ferðuðust þau hjónin víða, bæði til
Evrópu, Asíu og síðustu árin áttu
þau öðru hvoru samastað í litlu
sumarhúsi sem þau festu kaup á í
Siglufirði.
Minningarathöfn um John fer
fram í Fossvogskapellu í dag kl.
15.00.
Foreldrar Eddu voru
Stefán Björnsson
stýrimaður, f. 12.5.
1904, og Kristín
María Kristinsdóttir,
f. 9.5. 1905. Synir
Johns og Eddu eru:
John S. Magnusson,
jr., f. 26.8. 1956,
flugstjóri hjá Nort-
hwest Airlines í Min-
neapolis, maki Jana
Magnusson, og Stef-
an G. Magnusson, f.
19.2. 1960, yfirmað-
ur áhættustýringar
hjá Cantor Fitzgerald í New
York, maki Ellen Morris.
John lauk B.Sc.-prófi í véla-
verkfræði árið 1952 frá Stevens
Institute of Technology í New
Það er mér bæði ljúft og skylt að
fara nokkrum orðum um vin okkar
John S. Magnusson þegar hann er
fallinn frá, en í dag verður hann bor-
inn til grafar. Kynni okkar hjóna af
John og Eddu eiginkonu hans hófust
í kringum 1978 þegar undirritaður
hóf nám við Stevens Institute of
Technology í Hoboken, New Jersey.
Þá starfaði eiginkona mín hjá Scand-
inavian Tourist Board í New York.
Edda, kona Johns, heimsótti þá
skrifstofu öðru hvoru og þegar hún
frétti af því að við værum að koma
okkur fyrir í Hoboken eða nágrenni,
þá var það Edda sem að frumkvæði
sínu kannaði íbúðir fyrir okkur og
vildi fyrir alla muni fá okkur sem
næst sér í Upper Montclair, New
Jersey. Af hagkvæmnisástæðum
röðuðust atvik þó þannig að við sett-
umst að á stúdentagörðum við há-
skólann. Frá þessum tíma hafa
kynni okkar verið mjög náin og heið-
urshjónin John og Edda viljað allt
fyrir okkur og börnin okkar gera.
John var afar vandaður maður og
það var sjaldan, ef það var nokkurn
tímann, sem ég sá hann skipta skapi.
Öll hans verk voru unnin af yfirveg-
un og skipulagi. Hann var einstak-
lega barngóður og hafði lag á því að
vinna hluti með þolinmæði og af yf-
irvegun. Aðdáunarvert var oft að
fylgjast með því hvernig börn löð-
uðust að John og minnist sonur okk-
ar þeirra tíma þegar hann fékk að
,,hjálpa“ John í hinum ýmsu við-
gerðum. Ein er sú dyggð sem prýðir
allt skynsamt fólk og það er að
hlusta og það gerði John í miklum
mæli. Hann hafði ekki þörf á því að
vera sífellt að segja öðrum fyrir eða
koma skoðun sinni á framfæri. Það
verður kannski ekki sagt að John
hafi unnið mjög hratt þau verkefni
sem hann tók sér fyrir hendur, held-
ur voru þau unnin af yfirvegun og
með nálgun verkfræðingsins. Síðari
árin þegar aldurinn færðist yfir var
John duglegur við lestur ýmissa
tækniblaða frekar en að sinna við-
gerðum.
Það verður ekki annað sagt en að
John hafi verið rólegur einstakling-
ur og kannski svolítið hlédrægur.
Hann var þó mikil félagsvera og fé-
lagi í hinum ýmsu samtökum, s.s. í
Frímúrarareglunni, Sons of Norway
og American Legion. Sótti John
ýmsa fundi og samkomur sem þessi
félög stóðu fyrir. John átti það oft til
í mannfagnaði og samræðum að
koma með hnyttilegar athugasemd-
ir sem oftast rötuðu beint í mark.
Var þetta oft merki um að John var
vel lesinn í hinum ýmsu fræðum.
Edda, eiginkona Johns, var og er
mikil félagsmanneskja og má segja
að John hafi í mörg ár (sennilega
áratugi) sinnt nokkurs konar starfi
aðstoðarmanns Eddu eiginkonu
sinnar því hún var ákaflega virk í
starfi Íslendingafélagsins í New
York og einnig í American Scand-
inavian Society og í öðrum klúbbum.
Þar sem Edda tók sér mikið fyrir
hendur í þessu félagsstarfi, þá var
ljóst að hún hafði þörf fyrir öflugan
stuðning og þar stóð John sig með
mikilli prýði.
Við hjónin og börn okkar sem
nutu þeirrar gæfu að kynnast þess-
um heiðursmanni, viljum á þessum
tímamótum votta Eddu, börnum
þeirra og aðstandendum innilega
samúð.
Þórður S. Óskarsson.
John Swanholm
Magnusson
✝ Þorvaldurfæddist á
Stokkseyri í Árnes-
sýslu 20. sept-
ember 1918 . Hann
lést á Landspít-
alanum 12. júlí síð-
astliðinn. For-
eldrar hans voru
Sæmundur Bene-
diktsson, sjómaður
og verkamaður í
Baldurshaga á
Stokkseyri og síðar
í Vestmannaeyjum,
f. í Vestra-Íragerði
í Stokkseyrarhreppi 6.12. 1879,
d. 5.9. 1955, og Ástríður Helga-
dóttir húsmóðir, f. á Tóftum í
Stokkseyrarhreppi 28.8. 1883, d.
30.11. 1970. Systkini Þorvalds
sem náðu fullorðinsaldri eru:
Benedikt Elías, f. 7.10. 1907, d.
3.10. 2005, Guðrún, f. 19.2. 1909,
d. 24.4. 1993, Anna, f. 21.2. 1909,
d. 26.3. 1998, Ástmundur, f.
23.10. 1910, d. 28.7. 1985, Helgi,
f. 17.7. 1920, d. 18.2. 2004, og
Ástbjartur, f. 7.2. 1926. Tvö
systkini, Ágúst og Þorgerður,
dóu í frumbernsku.
Þorvaldur kvæntist 6. nóv-
ember 1948 Jakobínu Jónsdóttur
kennara, f. í Flatey á Breiðafirði
Vestmannaeyja. Síðan nam hann
við Kennaraskólann í Reykjavík
og lauk þaðan prófi 1942. Sem
unglingur vann hann ýmis störf,
m.a. í vegavinnu. Eftir að til
Eyja kom gerðist hann háseti á
bátum á vetrarvertíðum og einn-
ig á síldveiðum fyrir Norður-
landi á sumrum. Hann hóf
kennslustörf 1942 við Barnaskól-
ann í Vestmannaeyjum og var
þar til ársins 1965. Hann var
stundakennari við Iðnskólann
frá 1942 og skólastjóri 1959-
1965, bæjarfulltrúi 1946-1950 og
í skólanefnd Barnaskólans og
Gagnfræðaskólans og bygging-
arnefnd þess síðarnefnda 1946-
1950. Þorvaldur var fræðslu-
ráðsmaður 1950-1954 og frá
1958, og í stjórn deildar Nor-
ræna félagsins þar frá 1957.
Hann fluttist með fjölskyldu sína
til Reykjavíkur 1965 og starfaði
við Langholtsskólann 1965-1987.
Þorvaldur skrifaði margar
greinar í blöð og tímarit, svo
sem Heima er best og Andvara.
Rit eftir hann eru: Grænlandsför
mín (D. B. Putnam), þýðing
1945, Hún amma mín það sagði
mér, sem hann tók saman og bjó
til prentunar 1948, Bernskunnar
strönd 1973, Bjartir dagar 1976,
Sandkorn við sæ, ljóð 1988, Und-
ir hausthimni, ljóð 1995, og
Blóm á berangri, ljóð 2000.
Útför Þorvalds verður gerð
frá Háteigskirkju í Reykjavík í
dag og hefst athöfnin klukkan
15.
4. nóvember 1919.
Foreldrar hennar
voru hjónin Jón
Jónsson, trésmiður í
Flatey, f. í Lundi í
Þverárhlíð í Mýra-
sýslu 9.10. 1877, d.
20.12. 1959, og Rósa
Oddsdóttir, f. í Eski-
holti í Borgarhreppi
í Mýrasýslu 5.10.
1890, d. 15.4. 1977.
Börn Þorvalds og
Jakobínu eru fædd í
Vestmannaeyjum,
en nú búsett í
Reykjavík: 1) Jón tæknifræð-
ingur, f. 30.7. 1949, kvæntur
Guðbjörgu Jónsdóttur, f. 11.11.
1950, þau eiga fjögur börn, Ástr-
íði, Jón Ragnar, Kristínu Þóru
og Þorvald, og eitt barnabarn. 2)
Baldur Þór verkfræðingur, f.
6.6. 1951. 3) Katrín kennari, f.
11.8. 1952. Hún á fimm börn, Jó-
hönnu Júlíu, Margréti Rósu og
Þorvald Jakob Jochumsbörn, svo
og Hildigunni og Gunnhildi
Helgu Steinþórsdætur, og þrjú
barnabörn. 4) Ingibjörg Rósa
matvælafræðingur, f. 15.7. 1963.
Þorvaldur gekk í Barnaskóla
Stokkseyrar. Árið 1935 fluttist
hann með foreldrum sínum til
Allt er hér angan þrungið,
ilmblæ í lofti ég finn.
Hvarvetna er sætlega sungið,
sólfagur morgunninn.
Ljómar nú dýrlegur dagur,
dimman horfin á braut.
Vænkast veraldar hagur,
vikin burt kuldans þraut.
Þannig yrkir Þorvaldur Sæ-
mundsson í nýlegu áður óbirtu ljóði.
Hann kvaddi á fallegum sólbjörtum
degi eftir langa og farsæla ævi.
Miklar þjóðfélagsbreytingar hafa
orðið frá því hann sleit barnsskóm
sínum austur í Flóa. Þrátt fyrir lítil
efni og harða lífsbaráttu forfeðranna
kynslóð eftir kynslóð lifði rík þörf
fyrir fróðleik og fegurð. Veganestið
úr foreldrahúsum var haldgott. Frá-
sagnarhefð og dálæti á ljóðum fylgdi
Þorvaldi alla tíð og kunni hann
ógrynni ljóða og kvæða. Mikið dá-
læti hafði hann á Jónasi Hallgríms-
syni, Einari Benediktssyni, Davíð
Stefánssyni, Tómasi Guðmundssyni
og mætti lengi áfram telja. Af yngri
skáldum mat hann mest Hannes
Pétursson. Einnig kunni hann góð
deili á ævi tónskálda og skálda, jafnt
innlendra sem erlendra, sem hann
þá jafnvel þýddi ljóð eftir. Hann las
mikið alla ævi og átti safn vandaðra
bóka. Hann hafði alveg fram að síð-
asta degi óvenjulega gott minni og
var hægt að leita til hans um marg-
vísleg málefni þannig að engu
skeikaði. Auk ljóðlistar og sögu
landsins almennt var hann einstak-
lega vel að sér um listir, menningu
og sögu Evrópu. Hafði hann mikla
ánægju af ferðum þangað til gam-
alla sögufrægra staða meðan heilsa
hans leyfði. Ekki má gleyma áhuga
hans á Íslendingasögunum. Hann
vitnaði í þær og var firna vel heima í
tilsvörum, sögusviði og persónum
þeirra. Hann hafði ákveðnar skoð-
anir á ýmsum atburðum og kenn-
ingum til dæmis í Njálu og fór jafn-
vel út í blaðaskrif til að koma sínum
sjónarmiðum á framfæri. Hann
fylgdist einnig ætíð vel með mál-
efnum líðandi stundar. Ævistarf
Þorvalds var kennsla. Þar kom sér
vel minni hans, þekking á íslenskri
tungu, vandvirkni og nákvæmni í
vinnubrögðum. Framan af starfs-
ævi var heimilið mannmargt og í
mörg horn að líta en þegar um
hægðist sat Þorvaldur við skriftir
og gaf hann þá út nokkrar bækur.
Árið 1977 hlaut hann viðurkenningu
Reykjavíkurborgar fyrir barnabók-
ina Bjartir dagar. Einnig gaf hann
út ljóðabækur. Ljóð hans eru sprott-
in úr jarðvegi átthaganna sunnan-
lands. Hann rifjar upp atburði og ör-
lög frá æskudögum. Lýsir hann þar
fegurð gróðurs og fjalla og angan
hafsins auk þess sem hugurinn leitar
til fjarlægra stranda.
Í tæplega sextíu ár hefur eigin-
kona Þorvalds, Jakobína Jónsdóttir,
staðið við hlið manns síns og stutt
hann með hlýju sinni og ljúf-
mennsku. Að leiðarlokum sendi ég
innilegar samúðarkveðjur til henn-
ar, barna þeirra, bróður hans Ást-
bjarts og ættingja allra. Annað ný-
legt ljóð Þorvalds heitir Eftir liðinn
dag:
Bjartur var morgunn,
bjartari dagur,
langur og himinheiður.
Kvöldsett er orðið,
kemur senn nóttin
með djúpan, draumlausan svefn.
Ljúf er hvíldin
eftir liðinn dag
í faðmi fósturjarðar.
Líknsöm er moldin,
meinin hún hylur,
öllum býr eilífa ró.
Ég kveð með söknuði og þakklæti
fyrir allt. Guð blessi minningu Þor-
valds Sæmundssonar.
Guðbjörg Jónsdóttir
Það er okkur ljúft og skylt að
minnast Þorvaldar sem var aðal-
kennari okkar árin 1955–1960 í
Barnaskólann í Vestmannaeyjum.
Þorvaldur var vandaður maður og
mikið prúðmenni, hægur í fasi og
seinreittur til reiði þó að æði oft hafi
eflaust reynt á þolinmæði hans með
hátt á þriðja tug barna í bekk. Hann
var hávaxinn, grannur og yfirveg-
aður, virðulegur kennari sem mætti
alltaf í jakkafötum, trúr sínu starfi
og festa hans og heilindi var okkur
ljós. Hann brýndi fyrir okkur að fara
vel með skólabækurnar og við mun-
um stílabækurnar í þráðbeinum
stöflum á kennaraborðinu. Falleg
rithönd hans líktist letrinu í for-
skriftarbókunum sem við lærðum að
skrifa eftir. Hann stýrði okkur með
festu kennarans og einn daginn þeg-
ar hann þurfti óvænt að bregða sér
frá sem annars aldrei gerðist, geng-
umst við upp í því trausti sem hann
sýndi okkur. Við skynjuðum mikil-
vægi erindis hans og það hefði mátt
heyra saumnál detta þennan hálf-
tíma sem hann var í burtu. Þess eft-
irminnilegri er sá fáheyrði atburður
þegar Þorvaldur reiddist okkur svo
að hann sló kennaraprikinu í borðið
með þeim afleiðingum að það hrökk í
tvennt og svo strunsaði hann út úr
stofunni.
Þorvaldur kunni að slá á létta
strengi og í frjálsum tímum hvatti
hann okkur til að koma með uppá-
haldsbækur okkar og lesa fyrir
bekkinn. Sjálfur las hann einnig fyr-
ir okkur valdar sögur. Hann tók þátt
í því með okkur nemendunum að
undirbúa leiksýningu fyrir litlu jólin.
Hann leikstýrði og ásamt öðrum
kennurum málaði hann leiktjöld og
undirbjó sýningu sem enn er í minn-
um höfð.
Það er komið að leiðarlokum. Í
hugum okkar er þakklæti til Þor-
valdar fyrir þá uppfræðslu sem hann
veitti okkur og hefur reynst okkur
gott veganesti í lífinu.
Gunnhildur Hrólfsdóttir
og Katrín Gunnarsdóttir.
Fyrir hálfri öld varð ég þeirrar
gæfu aðnjótandi að sitja á skólabekk
í Barnaskóla Vestmannaeyja í sam-
fleytt sex vetur. Á þeim bæ var hver
kennarinn öðrum betri en ég held að
sá bezti hafi verið Þorvaldur Sæ-
mundsson. Að vísu get ég ekki sann-
að þessa fullyrðingu því að ég hef lít-
inn sem engan samanburð. Þor-
valdur var nefnilega aðalkennarinn
minn öll þessi ár og það var helzt í
kristinfræði og teikningu sem aðrir
lærifeður fengu tækifæri til að hafa
áhrif á menntun mína – með slæleg-
um árangri reyndar en það var ekki
þeim að kenna. Þorvaldur náði þeim
mun meiri árangri enda höfðuðu
fögin sem hann kenndi betur til mín,
einkum íslenzka, saga og reikning-
ur.
Þorvaldur var hæglátur og ljúfur í
fasi og ég minnist þess ekki að hann
hafi nokkurn tímann skipt skapi
nema einu sinn er ég sá hann reiðast
í frímínútum við strák í öðrum bekk
sem honum fannst vera helzti ókurt-
eis. Líklega voru engin agavandamál
í bekknum okkar, að minnsta kosti
ekki í minningunni, og á milli okkar
Þorvalds skapaðist fljótlega notalegt
samband og ákveðið trúnaðartraust
sem entist öll barnaskólaárin.
Þorvaldur var frábær kennari og
honum tókst að ljúka upp fyrir okk-
ur áður ókunnum heimum íslenzkr-
ar sögu og bókmennta. Við lásum Ís-
landssögu Jónasar frá Hriflu sem
var nú svona og svona undir tönn, en
Þorvaldur fór langt út fyrir efnið og
gæddi það lífi með ótal sögum sem
ekki voru í bókunum. Sem dæmi má
nefna frásagnir af Dithmar Blefken
og baráttu Arngríms lærða og Guð-
brands Hólabiskups við kauða og
aðra keimlíka skríbenta í útlöndum.
Ekki vafðist heldur fyrir Þorvaldi að
varpa ljóma á stærðfræðina eða mál-
fræði og stafsetningu – og honum til
heiðurs skrifa ég þessi minningarorð
með eins mörgum zetum og ég get.
Og sem dæmi um lipurð hans má
nefna að honum tókst að fá mig til að
læra heilt kvæði utanbókar, nokkuð
sem engum hefur tekizt fyrr eða síð-
ar. Ég var afleitur í utanbókarlær-
dómi og Þorvaldur hafði samúð með
mér og leyfði mér að glíma við „Ís-
land, farsældafrón“ meðan flest hin
börnin þurftu að læra „Gunnars-
hólma“ sem er heldur lengri.
Í skólanum var kennd svonefnd
átthagafræði. Í tengslum við hana
gerðum við vinnubók, lausblaða í
bláum heftum. Til að minnast 50 ára
afmælis Landssíma Íslands árið
1956 lét Þorvaldur okkur teikna loft-
net uppi á Klifi og rafsegulbylgjur
milli lands og Eyja. Sú stund líður
mér aldrei úr minni, þegar hann út-
listaði fyrir okkur að það væri ekki
hljóðið sem bærist frá Reykjavík til
Vestmannaeyja, heldur væri hljóð-
inu fyrst breytt í rafmagn og svo í
útvarpsbylgjur sem bærust um loft-
in blá til okkar í Eyjum þar sem
þeim væri breytt til baka í raf-
straum og svo í hljóð sem við skynj-
uðum. Ég sat og hlustaði agndofa.
Þetta get ég aldrei skilið, hugsaði
ég. Seinna lærði ég heilmikið um
rafmagn – ekki sízt vegna þessarar
kennslustundar – og náði að skilja
leyndardóminn, ef á annað borð er
unnt að skilja rafmagn!
Þorvaldur gaf mér ómetanlegt
andlegt nesti fyrir lífsvegferðina.
Fyrir það stend ég í ævarandi þakk-
arskuld við hann.
Gísli Már Gíslason.
Þorvaldur
Sæmundsson