Morgunblaðið - 30.07.2007, Qupperneq 22

22 MÁNUDAGUR 30. JÚLÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
INNAN vísindanna hefur
löngum verið fjallað um þróun og
þroska einstaklinga út frá áhrifum
erfða- og umhverfisþátta. Við upp-
haf síðustu aldar voru hugmyndir
almennt á þann veg að erfðir væru
ríkjandi áhrifaþáttur í þessum efn-
um og þroskaferli því nokkuð fyr-
irsjáanleg. Síðustu áratugi hafa
áhrif umhverfis þó hlotið aukna
viðurkenningu og í dag ganga
hugmyndir fræðimanna út á áhrif
erfða jafnt sem umhverfis. Við-
urkennt er að um samspil sé að
ræða á milli erfða- og umhverf-
isþátta og þroskamöguleikar hvers
og eins því mun sveigjanlegri en
áður var talið.
Þróunar- og þroskaferli ein-
staklinga tengjast náms- og færni-
getu þeirra og þar sem annars
staðar hefur umhverfið töluverð
áhrif. Þegar barn tileinkar sér
ákveðna færni, svo sem að lesa,
skrifa eða reikna, skiptir góð
þekking á undirstöðuatriðum
færninnar mestu máli. Mikilvægt
er að fyrstu skrefin í allri færni-
þjálfun byggist á einföldum atrið-
um sem miða að því að barnið nái
sjálfvirkni og öryggi í því sem það
tekst á við. Vert er að hafa þetta
að leiðarljósi þegar unnið er með
börn sem stíga sín fyrstu skref í
grunnskólanámi. Sú hætta er fyrir
hendi að þau börn sem ekki ná að
fylgja jafnöldrum sínum eftir í
upphafi nái ekki þeirri sjálfvirkni í
grundvallarfærniþáttum sem
nauðsynleg er á síðari náms-
stigum. Góð grunnþekking mynd-
ar því styrkar stoðir undir frekara
nám og auðveldar leiðina að til-
settum náms- og þroskamark-
miðum.
Mikilvægt er að öll börn fái eins
mikla einstaklingsmiðaða þjálfun
og mögulegt er strax frá fyrsta
skóladegi þar sem námsörð-
ugleikar stafa oft af ónógri þjálfun
eða röngum áherslum. Grunnatriði
verða að þjálfast nægjanlega sem
og greining þeirra færniþátta sem
reynast erfiðastir í hverju tilviki
fyrir sig. Vert er í því sambandi
að hafa í huga að ekki er hægt að
stytta sér leið í færninámi, hvort
sem um er að ræða lestur, stærð-
fræði eða aðra færni. Því er við
hæfi að gamla góða setningin „æf-
ingin skapar meistarann“ sé í há-
vegum höfð ef markviss færni-
þjálfun á að skila sér.
Undirliggjandi ástæður (hæfi-
leikar) geta þó í mörgum tilvikum
leitt til erfiðleika í færninámi.
Rannsóknir sýna að vandamál
tengd sjónkerfi, hljóðkerfisvitund
og vinnsluminni, geta hindrað eða
hægt á þróun á færni eins og
lestri, stærðfræði og hreyfigetu.
Mjög mikilvægt er að þeim börn-
um sé sýndur fullur skilningur og
umburðarlyndi og að þau fái þá
kennslu og þjálfun sem best hæfir
hverju sinni.
Afleiðingar vangetu á einhverju
færnisviði geta verið alvarlegar.
Börn sem standa frammi fyrir
slíkum erfiðleikum hafa oft skerta
sjálfsmynd, upplifa vanlíðan og
veigra sér jafnvel við að taka þátt
í félagslegum athöfnum, s.s. leikj-
um og almennri hreyfingu. Það að
börnin séu ekki virkir þátttak-
endur í slíku getur hamlað al-
mennri færni þeirra enn frekar og
hugsanlega aukast líkur á einelti
eða aðkasti í þeirra garð. Hjálp og
stuðningur í upphafi grunnskóla-
náms eru því lykilatriði sem stuðl-
að geta að vellíðan, bættri náms-
færni og sem bestum mögulegum
þroska allra barna.
Mikilvægt er að allir þeir sem
koma að uppeldi og námi barna
séu samstiga í þeim markmiðum
sem ætlast er til að náist og að
skynsemi sé þar höfð að leið-
arljósi. Þar er mest um vert að
þjálfun hafi skýr markmið og að
sú færni sem unnið er með sé
þjálfuð nægjanlega og á réttan
hátt. Öll börn eiga að hafa mögu-
leika á að tileinka sér sem besta
og mesta færni miðað við getu og
gegna fagaðilar sem og foreldrar
þar lykilhlutverki. Mismunandi er
hversu mikla möguleika börn hafa
á aðstoð við heimanám að loknum
skóladegi og þar gætu fagaðilar á
vegum grunnskólanna skipt sköp-
um. Einnig er vert að hafa það í
huga að þó að barn hafi náð af-
burðafærni svo sem í lestri og
stærðfræði, þýðir það ekki að
barnið búi sjálfkrafa yfir góðri
færni í annars konar færniþáttum.
Færni þess er bundin við lestur
og stærðfræði en gerir barnið
engu færara í skrift svo dæmi sé
tekið. Einnig þarf að horfa til þess
að börn tileinka sér færni á mis-
munandi hraða og þrátt fyrir að
lágmarks árangursviðmið séu þörf
ættu þau ekki að vera höfuðmark-
mið á fyrsta ári grunnskólanáms.
Sveigjanleiki að þörfum hvers og
eins gefur einstaklingnum færi á
að þroskast og þróast út frá eigin
forsendum og aðlagast umhverfi
sínu á jákvæðan hátt.
Færniþróun þroskar
það sem þjálfað er
Sigrún V. Heimisdóttir, Sjöfn
Evertsdóttir og, Hermundur
Sigmundsson skrifa um færni-
þjálfun barna
»Mikilvægt er að öllbörn fái eins mikla
einstaklingsmiðaða
þjálfun og mögulegt er
strax frá fyrsta skóla-
degi …
Sigrún
Heimisdóttir
Sigrún og Sjöfn eru með BA-próf í
sálfræði frá Háskólanum á Akureyri,
Hermundur er prófessor í sálfræði
við Háskólann á Akureyri.
Hermundur
Sigmundsson
Sjöfn
Evertsdóttir
LEITIN að sannleikanum hefir
verið viðfangsefni mannkynsins frá
örófi alda. Sú leit hefir bæði byggst á
trú og reynslu. Í heimi nútímavísinda
gætir áhrifa trúarinnar minna en áð-
ur var. Það hefir orðið gjörbreyting á
lífskjörum fólks og opnast margir
möguleikar á sviði vísinda, mennt-
unar og tækni. Mörg-
um kann að finnast að
tímabært sé nú orðið
að staldra við og íhuga
sinn gang. Það má
kannski segja sem svo,
að fulllangt sé gengið
að sitja bara og styðja á
takka eða láta róbóta
vinna fyrir sig. Er það
virkilega takmarkið og
draumurinn til betra,
hamingjusamara og
heilbrigðara lífs? Ekki
þarf að svara þessu
beint, samtíminn er
þegar farinn að svara
því með ýmsu móti.
Margvísleg líkams-
þjálfun og hollusta í
mataræði er nú miklu
meira á dagskrá en áð-
ur var. Er það eitthvað
sérstaklega áhugavert
markmið, að vera bara
áhorfandi að því sem er
að gerast heldur en að
taka raunverulegan þátt í því af lík-
ama og sál? Það fer nú að nálgast, að
fólk fórni öllum tíma sínum og fjár-
munum til að eignast enn dýrari tæki
og enn nýtískulegri muni, og það líð-
ur ekki á löngu þar til þeir úreldast
líka. Þetta er auðvitað mjög hag-
kvæmt fyrir markaðinn og auðhyggj-
una, sem nærist á þessu og heldur
kapítalismanum gangandi svo ég noti
nú gamaldags orð. Gróðahyggjan er
driffjöðrin í allri þeirri gegndarlausu
og að mörgu leyti óþörfu iðnfram-
leiðslu sem rekin er langt framyfir
nokkra nauðsyn. Það er auðvelt að
benda á það sem miður fer, en ekki
eins auðvelt að bæta úr því. Það eru
engin auðveld úrræði sem leysa þetta
í einum hvelli. Það þarf líklega gjör-
breytt sjónarmið til þess. Dýrka
minna Mammon og gera sér meira
annt um náunga sinn. Þetta er ekki
nýr boðskapur, en hann hefir bara
aldrei verið tekinn nógu alvarlega.
Það skyldi þó aldrei vera, að heil-
brigðasta hagkerfið búi innra með
okkur sjálfum, ef við fengjumst til að
breyta því okkur og öðrum til ham-
ingju og dýrðar. Við náum sennilega
aldrei góðum árangri nema hver og
einn taki í hnakkadrambið á sjálfum
sér og leiti djúpt í eigin barm að sínu
góða framlagi til lífsins. Þá sjáum við
fangelsin tæmast, stríðunum hætt og
óttinn við hryðjuverk hverfa. Millj-
arðamennirnir ástunda að seðja
hungraða og fá þá yl í brjóstið í stað
aurahyggju. Umferðin verður svo
sem best má verða, ungir og gamlir
blanda geði saman öllum til ánægju,
og hann Kári okkar gefur okkur
lengri lífsvonir. Það er
þess vert að minna á
þetta þó við höfum það
kannski ekki alveg á
borðinu. Stjórnin okkar
hefir náð frábæru
trausti, það ætti að auð-
velda henni að láta góðu
áformin rætast og bæja
hinum verri frá. Líklega
verður þetta ekki alveg
á næstu dögum svona,
enda eru orðin til alls
fyrst eins og segir í orð-
takinu. Eflaust þurfum
við samt eitthvað þessu
líkt til að rétta mönd-
ulhallann. Allavega
þurfum við góð mark-
mið til að vinna að, ann-
ars erum við í einhverri
óvissuferð, sem er ekki
víst að endi nógu vel.
Við þurfum að gera okk-
ur far um að öðlast
meira traust og hug-
arró. Þeim fjársjóði
megum við ekki týna. Að rækta betur
sinn innri mann og umhyggju fyrir
lífinu. Bera meira traust til mátt-
arvaldanna og leggja meiri alúð við
að svipast um í kring um okkur. Út í
náttúrunni er fegurðina að finna og
það hlýtur að vera traustvekjandi
fyrir okkur jarðarbörnin að skoða og
hugleiða öll þessi undur og stórmerki,
sem okkur hefir verið gefið að njóta.
Ef við ástundum gleði og þakklæti þá
auðveldar það hin nýju markmið og
aldrei líður manni betur en ef maður
fær tækifæri til að gleðja aðra. Við
þurfum líka að vera á verði í ýmsu, og
ekki síst gagnvart íslensku og er-
lendu auðvaldi, sem sækir nú fast að
okkur og vill helst kaupa upp allt það
sem hægt er að græða á. Erlendir
auðhringir ganga nú fram með mikilli
frekju og vilja kaupa upp auðlindir
landsins. Svo virðist sem ríkisstjórnin
standi máttvana gegn þessari
ágengni. Við þurfum ekki bara minn-
ismerki af Sigríði í Brattholti við
Gullfoss. Við þurfum það líka við Al-
þingishúsið á Austurvelli.
Hinn stóri sannleikur
Gunnþór Guðmundsson hvetur
fólk til að endurskoða lífsgildin
Gunnþór Guðmundsson
»Mörgumkann að
finnast að tíma-
bært sé nú orðið
að staldra við og
íhuga sinn gang.
Höfundur er fyrrverandi
bóndi og rithöfundur.
Oddviti sjálfstæðismanna og bæj-
arstjóri Kópavogs Gunnar Birgisson
er í sérstakri stöðu varðandi málefni
Kársness þessa dag-
ana. Á annan veginn er
hann svo gott sem alr-
áður í bæjarfélaginu og
sem slíkur ábyrgur
fyrir því skipulagsslysi
sem þar er verið að
reyna að troða upp á
bæjarbúa. Á hinn bóg-
inn er hann sem einn af
íbúum hverfisins, bú-
inn að lauma sér í hlut-
verk fórnarlambs og
leitar sem slíkur sam-
úðar bæjarbúa. Hann
gefur sig út fyrir að
vera á bandi íbúa og segir að sér ói við
umferð tæplega 19.000 bíla á dag um
Kársnesbraut svo eitthvað sé nefnt.
Gunnari sárnar verulega að ný-
stofnuð samtök bæjarbúa hafi farið af
stað með mótmæli og blaðaskrif gegn
fyrirhuguðum breytingum en ekkert
haft fyrir því að tala beint við hann.
Hann virðist ekki átta sig á að sam-
tökin urðu til eftir að ósáttir bæj-
arbúar voru árangurslaust búnir að
fara eftir þeim boðleiðum sem eðli-
legt er að farið sé eftir í málum sem
þessum. Hvaða mafíuhugsunarháttur
er það að ósáttir bæjarbúar fari á
hnjánum til bæjarstjóra eftir að hafa
fylgt settum boðleiðum og fengið nei
hjá öllum undirmönnum hans? Er
meiningin sú að fólk eigi
að standa í persónulegri
þakkarskuld við bæj-
arstjórann sem þá deilir
og drottnar eða hvert er
málið?
Ef valdþreyta og
hroki teldist til sjúk-
dóma er ljóst að Gunnar
yrði dæmdur öryrki. Þó
að orðspor hans hafi far-
ið víða verður að segjast
að honum er stórlega að
hraka og svo komið að
alvarlega þenkjandi
flokksfélagar hans í bæj-
arstjórn jafnt sem í landsmálum
hljóta að vera farnir að ókyrrast.
Nýlegt dæmið um krankleika bæj-
arstjórans rak á fjörur landsmanna í
seinni fréttatíma RÚV 18. júlí. Þar
svaraði Gunnar spurningum frétta-
manns varðandi áhyggjur íbúa vest-
urbæjar Kópavogs af yfirstandandi
stækkun landfyllingar við Kársnes.
Orðrétt er haft eftir Gunnari: „Ef
svæðinu yrði breytt í íbúðabyggð eins
og óánægðu íbúarnir legðu til, yrði
umferðin um Kársnesbraut enn meiri
en með fyrirhugaðri atvinnu-
starfsemi.“ Af þessum orðum mætti
ráða að þarna væri verið að huga að
hagsmunum almennra íbúa. Sann-
leikurinn er að óánægðir íbúarnir á
Kársnesi hafa ekki lagt þetta til.
Þeim voru gefnir tveir ömurlegir val-
kostir og hafa þeir bent á skárri kost-
inn þ.e. íbúðabyggð sem þolanlegri
kost. Þetta er svona svipað og að
bjóða einhverjum að fá að velja á milli
lærbrots eða handleggbrots. Gunnar
virðist hafa gleymt því að um er ræða
hugmyndir sem frá honum eru komn-
ar og fela í sér umtalsverða og var-
anlega skerðingu á lífsgæðum íbúa
vesturbæjar Kópavogs, sem margir
hverjir naga sig í handarbökin fyrir
að hafa veitt Gunnari og samflokks-
mönnum brautargengi í síðustu kosn-
ingum.
Um er að ræða umferð 5.000 at-
vinnubíla um Kársnesbraut á degi
hverjum með tilheyrandi mengun og
slysahættu. Stærstur hluti íbúa við
sunnanverða Kársnesbraut geldur
fyrir með hávaða fyrir ofan leyfileg
mörk sem er 65 db og er þá miðað við
að ekið sé um Kársnesbraut á leyfi-
legum hraða. Fórnin er að mati bæj-
arstjóra þess virði því hafnarsvæðið
mun skapa láglaunastörf fyrir 50-150
manns í vöruskemmum BYKO og er
ómögulegt að segja til um hvort þessi
störf falli bæjarbúum í skaut nema að
litlu leyti.
Heildaraukning umferðar um
Kársnesbraut mun nema 11.000 bíl-
um á dag og fer úr 8.000 í um 19.000
bíla. Kársnesbraut er þröng einbreið
gata og er vandséð að það sé hægt að
breikka götuna. Fyrir þá sem ekki
átta sig á þessu umferðarmagni er
rétt að setja tölurnar í samhengi. Um
Kleppsveg aka nú 20.000 bílar á dag
og um Hringveginn við Úlfarsfell ek-
ur sami fjöldi bíla. Um Reykjanes-
braut v. Hafnarfjörð aka 19.000 bílar
á dag og um Hringbraut 22.000 bílar.
Getur nokkrum heilvita manni dottið
það í hug árið 2007 að leiða slíka um-
ferð gegnum gróið rólegt íbúahverfi?
Í blaðaviðtali fyrir skemmstu þar
sem svifryk bar á góma átti Gunnar
snilldar innkomu en þar er haft orð-
rétt eftir honum: „Það eru hverfandi
áhrif af svifrykinu og það má minnka
með því að banna nagladekk og auka
notkun á strætisvögnum.“ Þarna er
eitt af stærri heilsufars- og meng-
unarvandamálum þéttbýlis afgreitt
án nokkurrar fyrirhafnar og það með
tveimur patentlausnum sem Gunnar
reyndar hefur ekkert vald yfir, þ.e.
lög um notkun nagladekkja og síðan
ferðamáti almennings. Þar fyrir utan
er gert lítið úr rannsóknum sérfræð-
inga.
Ég geng svo langt að fullyrða að
það sé svo gott sem eiróma andstaða
meðal íbúa vesturbæjar Kópavogs við
fyrirhugaðar framkvæmdir. Eftir að
hafa talað við hundruð bæjarbúa síð-
ustu vikur hef ég enn ekki rekist á
nokkurn mann sem er samþykkur
fyrirhugðum framkvæmdum.
Að tala um óánægðu bæjarbúana
sem minnihlutahóp sérvitringa lýsir
því best hroka þess siðblinda.
Ég skora á alla þá sem eru sam-
þykkir fyrirhuguðum breytingum á
Kársnesi að sýna Gunnari stuðning,
koma fram undir nafni og gera at-
hugasemd við þessa grein, en hún
verður birt á vefsíðu samtakanna
betri byggð á Kársnesi www.kars-
nes.is Ég skora síðan á hin 97 prósent
Kópavogsbúa að halda áfram að sýna
okkur stuðning.
Skipulagsslys á Kársnesi
Þórarinn H. Ævarsson er
óánægður með Gunnar Birg-
isson bæjarstjóra vegna fram-
kvæmdanna á Kársnesi
» Gunnar virðist hafagleymt því að um er
ræða hugmyndir sem
frá honum eru komnar
og fela í sér umtalsverða
og varanlega skerðingu
á lífsgæðum íbúa vest-
urbæjar Kópavogs …
Þórarinn H. Ævarsson
Höfundur er vonsvikinn sjálfstæð-
ismaður og íbúi á Kársnesbraut.