Morgunblaðið - 27.09.2007, Page 16

16 FIMMTUDAGUR 27. SEPTEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
Í NÝRRI ævi-
sögu er því haldið
fram að barna-
bókahöfundurinn
Enid Blyton hafi
falið leynikóða í
bókum sínum til
að gera grín á
kostnað fyrsta
eiginmanns síns.
Duncan
McClaren, höfundur hinnar nýju
ævisögu, The Mysterious and In-
ventive Life of Enid Blyton, segir að
í bókum hennar megi finna þráð af
snjallri illkvittni. En McClaren hef-
ur rannsakað tengsl einkalífs Blyton
við tóninn í bókum hennar.
McClaren segist hafa fundið sönn-
un fyrir því að ein af vitlausustu per-
sónunum í bókum hennar, lög-
reglumaðurinn PC Theophilus
Goon, hafi í raun verið byggður á
eiginmanni hennar, Hugh Pollock,
og stundum verið grimmur brandari
á kostnað hans. Blyton og Pollock
giftust árið 1924.
Meðal vísbendinga um þetta háð
um eiginmanninn telur McClaren
vera eftirfarandi. Nafnið PC
Theophilus Goon. Blyton valdi það á
annan hátt en nöfn annarra persóna
í bókinni, hún skáldaði það sjálf í
staðinn fyrir að fara í símaskrána
eins og vanalega.
Ein af niðurlægingum PC Goon í
einni bókinni er að hann er læstur
niðri í kjallara yfir nótt. En þegar
halla tók undan fæti í hjónabandi
Blytons og Pollock átti hann það til
að loka sjálfan sig niðri í kjallara og
drekka einn á báti.
Einn af göllum PC Goon er van-
hæfni hans til að hugsa og haga sér
eins og barn í sögunum. En Pollock
skildi ekki hugsunarhátt Blyton og
henni fannst hann ekki geta sleppt
huga sínum frjálsum eins og hún.
Faldi grín
í bókunum
Blyton gerði grín
að eiginmanninum
Enid Blyton
SÝNING mynd-
listarmannsins
Eggerts Péturs-
sonar á Kjarvals-
stöðum hefur
fengið góða að-
sókn frá því að
hún var opnuð 8.
september síð-
astliðinn. Að
jafnaði hafa kom-
ið 450 gestir á sýninguna daglega
frá því að hún var opnuð eða alls
um 8.500 gestir á tæplega þremur
vikum.
Sýningin spannar feril Eggerts
frá upphafi til dagsins í dag og eru
þar rúmlega fimmtíu verk til sýnis.
Næstkomandi laugardag, 29.
september, kl. 13:00 gengst Lista-
safn Reykjavíkur fyrir málþingi og
listamannsspjalli um málarann
Eggert Pétursson. Þátttakendur
eru auk listamannsins Ólöf K. Sig-
urðardóttir, sýningarstjóri og deild-
arstjóri fræðsludeildar safnsins, og
myndlistarmaðurinn Ingólfur Arn-
arson, en bæði rita í hina veglegu
bók um listamanninn sem kom út í
tilefni af sýningunni.
Eggert hélt sína fyrstu einkasýn-
ingu árið 1980 og hefur síðan haldið
fjölda einka- og samsýninga hér-
lendis og erlendis. Eggert hlaut
önnur verðlaun Carnegie Art
Award-sjóðsins árið 2006. Eftir
hann liggja margar myndskreyt-
ingar en kunnust er myndskreyting
hans í nýrri útgáfu bókarinnar Ís-
lensk flóra sem Ágúst H. Bjarna-
son grasafræðingur skrifaði og kom
út árið 1983.
Góð að-
sókn á
Eggert
Eggert Pétursson
MEÐ á nótunum er nýr tón-
listarþáttur undir stjórn Árna
Heimis Ingólfssonar sem verð-
ur á dagskrá Rásar 1 eitt
fimmtudagskvöld í mánuði í
vetur. Fyrsti þátturinn fer í
loftið í kvöld kl. 19:27.
Í þáttunum verður skyggnst
inn í undraheim klassískrar
tónlistar á nýstárlegan hátt.
Árni Heimir tekur fyrir eitt af
meistaraverkum tónlistarinnar
í hverjum þætti og leyfir hlustendum að gægjast
inn í hugarheim tónskáldsins hverju sinni. Meðal
verkanna sem hann skoðar má nefna Píanókons-
erta Mozarts og Örlagasinfóníu Beethovens.
Útvarp
Með á nótunum
hefur göngu sína
Árni Heimir
Ingólfsson
DÚÓ Stemma heldur tónleika í
Hafnarborg, menningar- og
listastofnun Hafnarfjarðar, í
kvöld.
Dúó Stemma samanstendur
af Herdísi Önnu Jónsdóttur
víóluleikara og Steef van Oost-
erhout slagverksleikara. Sam-
an hafa þau leikið í tæp 10 ár,
og frumflutt mörg verk sem
skrifuð hafa verið fyrir þau.
Á efnisskránni hjá þeim er
einnig íslensk þjóðlagatónlist þar sem Steef spilar
m.a. á steinaspil Páls frá Húsafelli.
Tónleikarnir, sem hefjast kl. 20, eru öllum opnir
og ókeypis er inn.
Tónleikar
Dúó Stemma
í Hafnarborg
Herdís Anna
Jónsdóttir
Í DAG kl. 16 verður opnuð sýn-
ing á dyggðateppi eftir Marý
vöruhönnuð á Torginu í Þjóð-
minjasafni Íslands. Þrjú
dyggðaklæði frá fyrri hluta 18.
aldar sem varðveitt eru í safn-
inu kveiktu hugmyndina að
nýju dyggðateppi sem Marý
hannaði og teiknaði með nú-
tímadyggðir í huga. Við val á
þeim hafði Marý til hliðsjónar
skoðanakönnun Gallup frá
1999 á því hverjar væru helstu dyggðir Íslendinga
í nútímanum. Mynstrið kemur úr einu af dyggða-
klæðunum frá 18. öld en er útfært á nýjan hátt.
Sýningin stendur til 21. október.
Myndlist
Dyggðir Íslendinga
í nútímanum
Dyggðateppi Marý
í Þjóðminjasafninu.
Eftir Sigríði Víðis Jónsdóttur
sigridurv@mbl.is
VÍKINGUR Heiðar Ólafsson var
ekki nema 12 ára gamall þegar hann
eignaðist nóturnar að píanókonsert
nr. 3 í d-moll, op. 30, eftir Sergei
Rakmaninoff. Næstu árin leit hann
oft í nótnabókina.
„En ég lokaði henni alltaf aftur –
þangað til núna er ég taldi mig virki-
lega tilbúinn í þetta,“ segir hann.
Umræddur píanókonsert er þekktur
fyrir að gera gríðarlegar tæknilegar
kröfur.
„Maður opnar bókina og þetta er
eins og bleksverta, það er svo mikið
af nótum á þessum 80 blaðsíðum!“
Eins og Víkingur bendir á er það
þó ekki bara nótnafjöldinn sem
skiptir máli upp á erfiðleikastig,
heldur hvort spila eigi sterkt eða
veikt. „Og í þessu verki þarf píanóið
að ná að yfirgnæfa 80 hljóðfæri.“
Hann segist sposkur hafa rekist á
umfjöllun þar sem tekin voru fyrir
nokkur verk sem þóttu líkamlega og
tæknilega erfið. „Þessi konsert var
með flestar nótur á sekúndu, sextán
held ég …“
Handstór höfundur
Píanóleikarinn og höfundur verks-
ins Sergei Rakmaninoff var
óvenjuhávaxinn og einstaklega hand-
stór. Konsertinn skrifaði hann fyrir
sjálfan sig og margir hafa átt í stök-
ustu vandræðum með að spila hann.
„Rakmaninoff náði næstum því yf-
ir tvær áttundir á píanó en flest fólk
nær yfir eina áttund og kannski eina
nótu í viðbót. Verkið er skrifað fyrir
mann sem er með allt öðruvísi lík-
amsbyggingu en nokkur annar. Mað-
ur þarf að vera ofboðslega liðugur og
sveigjanlegur, því ef maður byrjar að
kreppa hendurnar eitthvað vitlaust
er mjög auðvelt að stífna. Þegar
verkið var samið leið það svolítið fyr-
ir þetta, því næstum enginn gat flutt
það vel. Það var eiginlega ekki fyrr
en seinna að menn fóru að átta sig á
leiðum til að nálgast það.“
Það var hins vegar Víkingur sjálf-
ur sem valdi að spila þetta verk með
Sinfóníuhljómsveitinni.
„Fyrir mig er þetta draumaverk-
efnið. Ég valdi það án þess að hugsa
mig um og þetta er eitthvað sem ég
held að ég muni alltaf búa að. Margir
segja að þegar maður sé búinn að ná
þessu verði allt gerlegt í samanburð-
inum. En þetta er eitthvað sem mað-
ur gerir ekki fyrr en á réttum tíma.
Þetta er eins og með söngvarana sem
geta sungið verk sem er of krefjandi
fyrir þeirra raddtýpu of snemma –
og einfaldlega skemmt í sér röddina.
Margt í þessu verki er skrifað þannig
að ef maður gerir það ekki full-
komlega rétt og með minnstu mögu-
legu áreynslu þá skemmir maður
hreinlega liðamótin. Þetta er rosaleg
stúdía og sumarið fór eiginlega bara í
þetta – fimm tímar á dag frá því í
júní. Og svo tekur þetta bara 45 mín-
útur í flutningi … En ég spila þetta
vonandi oft aftur!“
Allt að vinna og engu að tapa
Aðspurður segist Víkingur ekki
kvíða kvöldinu. „Mér líður ofsalega
vel með þetta og hlakka mikið til.
Þetta er miklu mikilvægari og stærri
partur af mínum þroskaferli en sem
nemur flutningi verksins, þannig að á
tónleikunum hef ég allt að vinna og
engu að tapa.“
Auk verks Rakmaninoffs verða á
tónleikunum leikin verk eftir Jón
Leifs og Edward Elgar.
– En verður Víkingur ekki þreytt-
ur eftir að hafa leikið verk Rakman-
inoffs allt í gegn?
Hann hlær. „Jú!“ Segir síðan
hugsandi að fyrir flutning á verki
sem þessu þurfi að huga að ýmsum
hlutum, til dæmis því að borða eitt-
hvað staðgott. „Ætli ég verði ekki
með skyrdunk með mér. Eða borði
ommilettu á undan … Ekki vill mað-
ur nú vera orðinn þreyttur í þriðja
kaflanum sem er erfiðastur! Maður
þarf líka að passa sig á að drekka
mikið af vatni, því á sviðinu verður
mikið vökvatap.“
– Þetta er eins og líkamsrækt.
„Já, ég æfi þennan konsert jafnvel
í íþróttafötum, því þetta er svo mikil
brennsla. Þetta er búið að vera langt
og strangt ferli og allt öðruvísi en
annað sem ég hef gert.“
Víkingur hefur verið afar upptek-
inn í skóla og við tónleikahald upp á
síðkastið – í raun svo árum skiptir.
„En ég tók nú frí í tvær vikur í sum-
ar,“ segir hann.
– Já, alveg í tvær vikur? Víkingur
hlær og viðurkennir að þar á undan
hafi hann ekki tekið sér frí frá píanó-
inu í mörg ár.
„En það er nú bara af því að mér
finnst svo gaman að spila!“
„Þetta er draumaverkið“
Víkingur Heiðar Ólafsson flytur píanókonsert nr. 3 eftir Rakmaninoff með
Sinfóníuhljómsveit Íslands og á að baki langt og strangt æfingaferli
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Klappað Víkingur hefur áður slegið í gegn með Sinfóníuhljómsveitinni.
Í HNOTSKURN
» Kvikmyndin Shine segir frádramatískri glímu Davids
Helfgotts við þriðja píanókons-
ertinn.
» Víkingur Heiðar sá kvik-myndina ungur að aldri og
hafði hún mikil áhrif á hann.
» Hann segist í raun „alltafhafa verið með verkið á bak
við eyrað,“ en það er þekkt fyrir
að gera gríðarlegar tæknilegar
kröfur.
Í KVÖLD heldur
Félag íslenskra
fræða fyrsta
rannsóknarkvöld
vetrarins. Lára
Magnúsardóttir
sagnfræðingur
ríður á vaðið og
fjallar um merk-
ingu og mikilvægi
hugtaka sem
tengjast bann-
færingu í heimildum frá miðöldum.
Lára varði doktorsritgerð um efnið í
sumar. Hún segist hafa viljað reyna
að skilja hvað vald kirkjan á Íslandi
hafði á ákveðnu tímabili, frá 1150 til
1275.
Að taka skrift hjá biskupi
Lára segir bannfæringu kirkj-
unnar vera stærra og flóknara fyr-
irbæri en hún hafi búist við.
„Bannfæringin er ferli og til að
tala um hana þarf að nota mörg orð.
Það er ekki nóg að segja einfaldlega
bannfæring,“ segir hún. Hún bendir
til dæmis á að þegar standi í kirkju-
heimildum að „maður taki skrift hjá
biskupi“ þýði það í raun að viðkom-
andi hafi verið bannfærður. Það eru
einmitt orðin og hugtökin sem notuð
eru til að tala um bannfæringuna
sem Lára ætlar að ræða um í erindi
sínu.
Heimildir ekki teknar alvarlega
Erindi Láru nefnist Að trúa heim-
ildunum, en hún bendir á að um tíð-
ina hafi kirkjuheimildir ekki verið
teknar alvarlega af fræðimönnum.
„Við höfum ekki lagt mikla
áherslu á að reyna að skilja þær ná-
kvæmlega. Ég nálgast þetta hins
vegar með það fyrir augum að ég
eigi að taka mark á því sem þar
stendur og reyna að skilja það sem
sá sem skrifar heimildina var að
meina,“ segir Lára. „Þá sér maður ef
til vill eitt og annað sem maður hefði
annars ekki komið auga á.“
Síðasta fimmtudag í október mun
Ingunn Ásdísardóttir flytja erindið
Íslands-Freyja en í lok nóvember
mun Benedikt Hjartarson fjalla um
viðhorf til framúrstefnu í íslenskri
menningarumræðu á þriðja áratugn-
um. Rannsóknarkvöldin eru haldin á
fimmtudögum kl. 20 og fara fram í
húsi Sögufélagsins, Fischersundi 3.
Kirkjan og bannfæring á miðöldum
Lára
Magnúsardóttir
Rannsóknarkvöld Félags íslenskra fræða hefjast í kvöld
♦♦♦