Morgunblaðið - 27.09.2007, Page 37

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 27. SEPTEMBER 2007 37
✝ Arvo-JürgenAlas, fyrrver-
andi sendiherra,
fæddist í Tallinn,
höfuðborg Eist-
lands, 20. mars 1943.
Hann lést í Kaup-
mannahöfn 18. sept-
ember síðastliðinn.
Eftirlifandi kona
Arvos er Senta Alas
blaðakona. Hann á
tvo syni af fyrra
hjónabandi.
Arvo lauk námi í
norsku og öðrum
norrænum málum við háskólann í
Leningrad 1970 og hlaut styrk til
frekara náms frá skólanum 1971-
1973. Hann var menningarrrit-
stjóri eistneska mánaðarritsins
Noorus 1971-1981, ráðgjafi eist-
neska rithöfundasambandsins
1981-1984, árin 1984-1988 vann
hann eingöngu að þýðingum, og
1988-1989 kenndi hann norsku við
Ferðaskrifstofu Tallinn-borgar.
Árið 1990 varð hann fulltrúi
Eistlands í Upplýsingamiðstöð
Eystrasaltslanda í Kaupmanna-
höfn, og 1991-1996 var hann sendi-
herra Eistlands í Danmörku, Nor-
egi og á Íslandi með aðsetur í
Kaupmannahöfn. Þar bjó hann síð-
an til æviloka. Frá
árinu 1996 helgaði
hann sig algjörlega
þýðingum og öðrum
fræðistörfum. Arvo
Alas var afkastamik-
ill þýðandi og bók-
menntarýnandi.
Hann þýddi mörg
helstu verk norskra,
danskra, íslenskra
og færeyskra bók-
mennta á eistnesku.
Auk þess gaf hann
út árið 2006 bókina
„Pibefinderen“ („en
posefuld pibefortællinger for fuld-
voksne barnlige sjæle“ segir í
kynningu Woland-forlags) með að-
faraorðum eftir Uffe Ellemann-
Jensen, fyrrverandi utanríkisráð-
herra Dana. Bókmenntarýnir
„Politiken“ líkir efnistökum Arvos
við H.C. Andersen! (Sjá einnig http:
//www.williamdam.dk/diverse/
pibefinderen_1469535_da.html).
Arvo Alas eignaðist marga vini á
Norðurlöndum, ekki síst á Íslandi.
Hann hlaut margar viðurkenn-
ingar fyrir störf sín, bæði heima
fyrir og erlendis.
Arvo Alas verður jarðsettur í
heiðursgrafreit Eistlendinga í Tall-
inn.
Sánkti Pétursborg eða Leníngrad
hefur löngum verið setur mikilla mál-
vísindamanna. Þar var Mikjáll Jóns-
son Steblin-Kamenskij, sem hélt því
fram að norrænunemendur þyrftu
eigi síður að leggja stund á íslensku
nútímans en fornmálið. Þá myndu
norska, sænska og danska opnast
nemendum auðveldlega, en auk þess
fengju þeir í kaupbæti lifandi mál
merkrar menningar. En erfitt reynd-
ist oft að fá kennara til þess að kenna
nútímaíslensku, svo að fylgja mætti
þessari stefnu eftir. Þegar Helgi
Haraldsson var í Pétursborg, síðar
prófessor í Osló, og vann að doktors-
ritgerð sinni um beygingakerfi rúss-
neskra nafnorða á 13. og 14. öld,
kenndi hann nemendum í norrænum
málum nútímaíslensku.
Einn af nemendum þeirra Helga
og Mikjáls hét Arvo Alas og var ætt-
aður frá Eistlandi og lagði hann
stund á norræn mál. Fundum okkar
Arvos bar saman veturinn 1968-69,
þegar ég var við nám í Pétursborg.
Hann var hægur maður og ljúfur.
Töluðum við jafnan saman íslensku,
enda var íslenskan hans alltaf betri
en rússneskan mín. Hann hafði
brennandi áhuga á íslenskum mál-
efnum, sérstaklega bókmenntum.
Enda fór það svo, að hann þýddi á
móðurmál sitt, eistnesku, Njálu,
Grettis sögu, margar smásögur eftir
öndvegishöfunda og leikrit eftir Árna
Ibsen, Guðmund Steinsson og Ólaf
Hauk Símonarson. Þegar hann lést í
Kaupmannahöfn fyrir fáum dögum,
aðeins sextíu og fjögurra ára að aldri,
var hann hálfnaður með þýðingu á
Íslandsklukku Halldórs Laxness.
Þegar Sovétið hrundi 1991 tóku
Eistar sér sjálfstæði og örlögin hög-
uðu því svo að Arvo Alas varð fyrsti
sendiherra þjóðar sinnar á Íslandi.
Ég hitti hann aðeins einu sinni í því
hlutverki, þegar ég þurfti að koma
gögnum til hans frá gömlum kennara
okkar beggja, Helga Haraldssyni.
Sama ljúfmennskan og hlýleikinn
var þar enn, sem ég hafði kynnst í
Pétursborg.
Með honum er genginn öflugur
liðsmaður Íslendinga á erlendri
grundu. Missir Eista er þó meiri.
Mest hafa þó fjölskylda hans og vinir
misst og votta ég þeim mína hlut-
tekningu. Huggun er þó að hann mun
lifa í verkum sínum.
Guðmundur Ólafsson.
Arvo Alas hafði slíka nærveru að
það var ætíð tilhlökkunarefni hjá
fjölskyldu minni að geta boðið honum
heim til málsverðar. Rólyndi og hlý
kímni einkenndi framgöngu hans. Á
þessum síðustu árum leið honum
greinilega vel og hann var í essinu
sínu sem miðlari og sannur sendi-
herra íslenskrar menningar gagn-
vart Eistum.
Kynni okkar hófust með sambýli á
stúdentagarði í Sankti Pétursborg –
eða Leníngrad eins og borgin nefnd-
ist þá – fyrir nærri fjörutíu árum.
Arvo var þá að ljúka námi sínu í nor-
rænum málum, einkum norsku og ís-
lensku, hjá þeim miklu fræðaþulum
prófessor M.I. Steblín-Kamenskíj og
dr. Valeríj Berkov og þótti ekki verra
að geta æft sig í íslensku heima við. Á
þeim stað og tíma voru aðstæður í
mörgu erfiðar og samskipti manna
báru merki þess að sovéskt vald ríkti
enn, þótt þrotið væri að kröftum. Það
byggðist því fremur á persónuleika
og tóntegund en djúpstæðum rök-
ræðum, að með okkur tókst góður
kunningsskapur.
Allnokkru síðar og að aflokinni
námsdvöl minni erlendis kom það
nokkrum sinnum fyrir að Arvo hafði
samband, og hafði þá verið sendur til
Íslands sem túlkur fyrir sendinefnd-
ir. Á þeim árum fannst mér á lát-
bragði hans að honum liði ekki ætíð
jafn vel.
En að því kom að Arvo Alas átti
sinn vitjunartíma þegar Eistar náðu
sjálfstæði að nýju og honum var falin
mikil ábyrgð í byrjun þeirrar veg-
ferðar. Þá byggði hann upp frá
grunni utanríkisþjónustu Eista á
Norðurlöndum með óþreytandi elju
og útsjónarsemi, en við lítil efni, fyrst
hjá sendiskrifstofunni í Kaupmanna-
höfn og síðan sem fyrsti sendiherra
lands síns í Noregi, Danmörku og á
Íslandi. Þá kom það fyrir að þráð-
urinn frá Sankti Pétursborg væri
tekinn upp hjá okkur að nýju, með
yfirlestri fyrir Arvo á íslenskum
texta.
Nokkrum árum síðar var utanrík-
isþjónustan komin vel á rekspöl og
þá gat Arvo snúið sér að sinni uppá-
haldsiðju, ritstörfum og þýðingum.
Þá kom hann nokkrum sinnum til
dvalar í húsi Rithöfundasambands
Íslands í Reykjavík, Gunnarshúsi, og
vann þar hluta af stórvirkjum eins og
þýðingu Njálu. En nú var honum of
naumur tími skammtaður, enda er
hans sárt saknað af mörgum.
Fjölskyldu Arvo Alas sendi ég
samúðarkveðjur, um leið og ég minn-
ist síðasta fundar okkar á heimili
hans í Kaupmannahöfn á liðnu ári.
Þar áttum við indæla samveru og er
dýrmætt að eiga síðustu minningar
um Arvo brosandi og sælan í sinni
litlu íbúð með þýðingar á mörgum
stórvirkjum íslenskra bókmennta yf-
ir á eistnesku framundan. Sú vegferð
varð þó okkur öllum of stutt.
Kristinn Einarsson.
Arvo Alas
Mér brá nokkuð að
morgni mánudagsins
10. september þegar
Baldvin bróðir minn
hringdi með þær fréttir að Jón á
Fiskilæk hefði dáið þá um nóttina.
Daginn áður hafði hann verið í Núpa-
rétt og átt þar mjög ánægjulegan
dag. Veðrið var gott á réttardaginn en
þegar þannig háttar til gefur fólk sér
góðan tíma til að spjalla saman og var
langt síðan Jón hafði hitt jafn marga
gamla félaga og síðasta daginn í lífi
hans.
Ég kynntist Jóni fyrst árið 1974
þegar ég fór að vera í sveit á Fiskilæk,
en Jón bjó þar ásamt Sigurði bróður
sínum, Höllu systur sinni og Haraldi
manni hennar. Talsvert flakk var á
Jóni á þessum árum og fór hann flesta
daga eitthvað af bæ, ýmist á manna-
mót eða í heimsóknir á aðra bæi.
Jón Eyjólfsson
✝ Jón Eyjólfssonfæddist á Fiski-
læk 28. janúar 1929.
Hann lést á Dval-
arheimili aldraðra í
Borgarnesi 10. sept-
ember síðastliðinn
Útför Jóns var
gerð frá Hallgríms-
kirkju í Saurbæ 18.
sept. sl.
Leiddi af þessu að hann
þekkti nánast hvern
mann í sveitinni og í
næstu sveitum.
Jón var góður
íþróttamaður á sínum
yngri árum og keppti
mest í kúluvarpi,
kringlukasti og lang-
hlaupum. Geta hans í
kastgreinunum kemur
ekki á óvart þar sem
hann var mjög krafta-
lega vaxinn, en í því
ljósi er þátttaka hans í
langhlaupum nokkuð
merkileg. Er líklegt að fjöldi eftirleita
í Hafnarfjallið hafi átt sinn þátt í að
hann var frambærilegur langhlaupari.
Grenjaleitir hjálpuðu líka til, en á
yngri árum stundaði Jón þær talsvert
og árið 1957 birtu bæði Morgunblaðið
og Spegillinn frétt af því þegar hann
skaut þrífættan ref.
Sem bóndi var Jón alla tíð með
frekar margt fé. Skipulagðar
kynbætur voru ekki miklar því á
hverjum degi gekk féð allt saman utan
dyra, þannig að kindurnar völdu sér
sjálfar hrúta til undaneldis. Kynbæt-
ur fólust helst í því að sett var á undan
þeim rollum sem komu seinast af fjalli
og voru flestar gimbrar sem komu af
fjalli eftir miðjan nóvember settar á.
Ræktaði Jón þannig smám saman
stofn af gráu fjallafé sem hvarf til
fjalls snemma á vorin og náðist ekki
fyrr en seint á haustin. Ég hef á til-
finningunni að Jón hafi oft eytt hálfu
haustinu í einhvers konar eftirleitir.
Jón var mjög fjárglöggur, þekkti
allar sínar kindur og sennilega þekkti
hann kindur sumra nágranna sinna
betur en þeir sjálfir. Sást þessi hæfi-
leiki Jóns best á vorin þegar smalað
var til rúnings og hann var í því að
finna mæður lamba sem höfðu týnt
mæðrum sínum. Ekki auðveldaði það
verkefnið að jafnan var hluti týndu
lambanna ómarkaður.
Jón átti alltaf talsvert marga hunda
og fylgdi ræktunin svipaðri forskrift
og með féð, þ.e hundarnir sáu sjálfir
um skipulagið. Var mörgum brugðið
þegar þeir komu í hlað á Fiskilæk og
hundahópurinn kom geltandi á móti
þeim. Að flestum þessum hundum var
auðvitað ekkert gagn en inn á milli
átti Jón mjög góða hunda. Sá besti,
Kolli, var allt í senn minkahundur,
fjárhundur og ágætis gæludýr.
Jón var ágætur sögumaður og
sagði oft skemmtisögur af nágrönn-
um sínum, ekki síst Arnóri á Narfa-
stöðum og Pétri í Höfn. Sumar þessar
sögur voru samdar eða færðar í stíl-
inn af Jóni sjálfum en margar sagði
hann lítið breyttar eftir ýmsum heim-
ildamönnum.
Ég vil að endingu þakka Jóni fyrir
margar góðar samverustundir.
Höskuldur.
✝
Elskulegur eiginmaður minn, faðir, tengdafaðir og
afi,
PÁLL INGI JÓNSSON,
Útskálum 3,
Hellu,
andaðist á Dvalarheimilinu Lundi, Hellu, fimmtu-
daginn 20. september 2007.
Útförin fer fram frá Oddakirkju laugardaginn
29. september kl. 11.00.
Blóm og kransar vinsamlegast afþakkaðir en þeim
sem vilja minnast hans er bent á Dvalarheimilið
Lund.
Þórný Guðbjörg Oddsdóttir,
Oddrún María Pálsdóttir, Magnús Kristjánsson,
Ingþór, Gísli Svan, Almar,
Jóna Björg Pálsdóttir,
Steina Guðbjörg, Baldvin Páll, Þórný Björg.
✝
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð og hlýhug
við andlát og útför móður okkar, tengdamóður,
ömmu og langömmu,
GUÐBJARGAR ERLU JÓNSDÓTTUR,
Hrafnistu í Hafnarfirði.
Þökkum sérstaklega starfsfólki á deild 2B á
Hrafnistu í Hafnarfirði fyrir alúð og góða umönnun.
Árni Arnarson, Borghildur Vigfúsdóttir,
Gunnar Arnarson, Kristbjörg Eyvindsdóttir,
Aldís Arnardóttir, Ólafur Þór Jóhannesson,
barnabörn og barnabarnabarn.
✝
Elskuleg móðir mín, tengdamóðir, amma og lang-
amma,
GUÐRÚN KARITAS SÖLVADÓTTIR
frá Sléttu í Sléttuhreppi,
lést að heimili sínu að Hrafnistu í Reykjavík
fimmtudaginn 20. september.
Jarðaförin fer fram frá Áskirkju 28. september
kl.13.00.
Sigríður G. Sigurjónsdóttir, Gunnar Kristinsson,
Sigrún Gunnarsdóttir,
Sólveig K. Gunnarsdóttir,
Sigurður K. Gunnarsson
og barnabarnabörn
✝
Ástkær eiginmaður minn, faðir okkar, tengdafaðir,
afi og langafi,
SKARPHÉÐINN NJÁLSSON
frá Þingeyri,
sem lést þriðjudaginn 18. september á
öldrunardeild Heilbrigðistofnunar Ísafjarðarbæjar,
verður jarðsunginn frá Þingeyrarkirkju laugardaginn
29. september kl. 14.00.
Blóm og kransar vinsamlegast afþakkaðir en þeim sem vilja minnast
hans er bent á Heilbrigðisstofnun Ísafjarðarbæjar eða Þingeyrarkirkju.
Guðrún Markúsdóttir,
Gunnar Ólafur Skarphéðinsson,
Sigríður Margrét Skarphéðinsdóttir, Skarphéðinn Ólafsson,
Njáll Arnar Skarphéðinsson, Pálína Baldvinsdóttir,
Guðbjörg Bergþóra Skarphéðinsdóttir, Hilmar Pálsson,
Bjarki Rúnar Skarphéðinsson, Sigrún Lárusdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
✝
Hugheilar þakkir sendum við öllum þeim sem
sýndu okkur samúð og hlýhug við andlát og útför
GUÐMUNDAR B. ÓLAFSSONAR,
Lálandi 6,
Reykjavík.
Sérstakar þakkir sendum við starfsfólki
öldrunarlækningadeildar Landakots og
hjúkrunarheimilisins Sóltúns fyrir frábæra
umönnun.
Hrefna Ásgeirsdóttir,
Hlynur Geir Guðmundsson, Sigrún Eysteinsdóttir,
Hrefna Rós, Hildur Edda,
Karólína Björk Guðmundsdóttir, Joakim Johnson,
Áróra Sóley, Markús Sindri, Júlía Birta,
Ólafur Reynir Guðmundsson.