Morgunblaðið - 07.10.2007, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 7. OKTÓBER 2007 33
athafnalíf. Vöxtum var haldið lágum
fyrir óseðjandi lántaka. Fjár-
málastofnanir þjónuðu útvöldum at-
vinnuvegum.6
Með Viðreisn 1959 var slitinn
strengur hafta og millifærslna.
Tímabilið 1960-83 einkenndist af við-
leitni til aðlögunar að kapítalisma,
ritaði Magnús. Með inngöngu í
EFTA 1970 og fríverslunarsamningi
við Efnahagsbandalag Evrópu var í
áföngum horfið frá verndarstefnu.
Staða landbúnaðar og sjávarútvegs
hélst þó sterk áratugina 1960-80 þó
skilyrði væru ólík. Sjávarútvegur
bar uppi hagvöxt en landbúnaður
dafnaði í „vernduðu umhverfi í skjóli
ríkisvalds og sjóðakerfa“. Kjölfestan
var aukinn sjávarafli. Útfærslur
landhelginnar 1972 og 1975 voru
grundvöllur hagvaxtar.
Þegar allt lék í lyndi og tekjur
þjóðarinnar jukust ár frá ári þótti
flokkslínur. Þingmenn slógu skjald-
borg um landbúnað: Ísland
farsældafrón í anda gamla þjóðveld-
isins. Bændasamfélagið deildi og
drottnaði.5
Og svo kom kreppan og hún varð
landsmönnum þung í skauti.
Í grein um efnahagsþróun á Ís-
landi segir Magnús S. Magnússon að
íslenskt efnahagslíf hafi borið með
sér „augljós einkenni stöðnunar“ á
árunum 1930-60 ef frá eru talin her-
námsárin, Marshallaðstoð og fram-
kvæmdir á Miðnesheiði. Magnús
skiptir tímabilinu í þrennt: kreppan
1930-40 þegar verndartollar og
gjaldeyrishöft settu mark sitt á allt
þjóðlíf. Stríðsáraþenslan 1940-48 er
annað tímabilið. Með „blessuðu
stríðinu“ kom góðærið og Kaninn.
Hágengi og handafl einkenndu árin
1948-1960. Marshall-aðstoð 1948-52
og herinn 1953-55 örvuðu íslenskt
ekki brýn nauðsyn á sérstökum að-
haldsaðgerðum við stjórn efnahags-
mála. Þetta var sérstaklega áber-
andi mestan hluta 7. og 8.
áratugarins en undir lokin tóku veik-
leikar við stjórnun efnahagsmála að
koma betur í ljós.7
Á annað hundrað verkfræð-
ingar við upphaf Viðreisnar
Íslenskt atvinnulíf markaðist af
sókn sjávarútvegs. Hann var upphaf
og endir hagvaxtar. Ísland var ver-
stöð, þjóðin sótti verðmætin í fang
Ægis. Við upphaf Viðreisnar 1960
voru á annað hundrað verkfræð-
ingar í landinu. Tækniþekking og
verkkunnátta landsmanna var lítt
þroskuð. Sjávarútvegur sem slíkur
krafðist ekki menntunar með sama
hætti og iðnaður Evrópuþjóða.
Menn sóttu sjóinn og fiskuðu af guðs
náð. Aflaklær voru þjóðhetjur. At-
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
Síldarævintýrið Í lok sjöunda áratugsins hvarf síldin, kreppa skall á eyjunni
köldu og þúsundir flúðu land. Ísland tók að feta sig inn á braut iðnvæðingar.
Búrfell vígt Mikil hátíðarhöld vöru í Þjórsárdal þegar Búrfell var vígt á
vordögum 1970. Jóhannes Nordal í ræðustól.
Alúminíum og til tunglsins Þegar
fyrsta álið var brætt í Straumsvík
stóð Neil Armstrong á tunglinu og
mælti hin fleygu orð: Lítið skref
fyrir mann en risastökk fyrir mann-
kyn
Hafnargerð Allt var stórt í sniðum í Straumi og þar var stærsta höfn lands-
ins sem gat tekið 50 þúsund tonna skip.