Morgunblaðið - 07.10.2007, Blaðsíða 41

sjónspegill
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 7. OKTÓBER 2007 41
Merking hugtaksins For-um nær yfir vítt svið ogháleitt, skarar meðalannars margfrægt torg
í rómverskri borg til forna. Hverjir
muna til að mynda ekki eftir að hið
hljómmikla heiti, Forum Romanum,
hafi náð eyrum og skilningarvitum
þeirra í bernsku, jafnvel áður en þeir
höfðu lært að lesa eða vissu fyrir
hvað það stóð. Einhvern veginn
hafði það náð að síast inn í vitundina,
sem tákn stórbrotins og yfirhafins
mikilleika úr fortíð, eða svo var því í
það minnsta farið um mig. En heitið
getur einnig náð yfir stað ætlaðan
opinberum umræðum og fundum,
dómstól, lögsagnarumdæmi, varn-
arþing, loks dómstól í óeiginlegri
merkingu, „the forum of public op-
inion“. Kemur þannig á ýmsan veg
heim og saman við hugtakið Alþingi.
Engan skyldi því undra að hin
gamla og mikla tónlistar-, kaup-
stefnu- og sýningarhöll á Friðriks-
bergi í Kaupmannahöfn skyldi fá
nafnið Forum. Byggð 1926, end-
urbyggð og stækkuð 1947, eftir
hermdarverk 1943, og endurnýjuð
1997, reis einmitt upp á þeim tímum
er aðdáun á hinu forna var enn mikil
á Norðurlöndum og afhelgun list-
hugtaks endurreisnar langt fjarri …
Mál að herma frá að í byggingunni
fer fram árleg listakaupstefna, hin
mikilvægasta í Danmörku og
kannski á öllum Norðurlöndum. Í ár
var hún haldin 21.-23. september og
þangað var mér óvænt boðið á dög-
unum, og sjálfsagt að kvitta fyrir að
bragði. Hef áður náð að skoða fyr-
irbærið nokkrum sinnum en þó ekki
svo að ég hafi fylgst nákvæmlega
með framgangi þess, nema úr fjar-
lægð, veit þó að upphaflega var um
að ræða listakaupstefnu sem ein-
angraðist við Stórkaupmannahöfn,
víkkaði svo út sviðið er frá leið. Svo
komið taka þannig öll Norðurlönd
þátt í henni, Færeyjar meðtaldar, en
Ísland lætur sig enn vanta þótt full-
ur hugur hafi verið á að taka þátt í
henni í ár. Þetta rímar ekki alls-
kostar við hina margfrægu, sumir
segja alræmdu, útrás íslenskrar
myndlistar, en alveg má ganga út frá
því að Kaupmannahöfn muni ekki of-
arlega á óskalista hins einsýna liðs
sem að henni stendur. Þó má telja
afar mikilvægt að við ræktum sam-
bandið við nágrannaþjóðirnar, sjálf-
ar heimaslóðirnar, sem gæti ekki
annað en styrkt grunnstoðir ís-
lenskrar myndlistar og gert hana
sýnilegri, sem er mál málanna í dag.
Fyrir nokkrum árum urðumiklar deilur varðandi fram-kvæmd kaupstefnunnar,
sem sumum helstu og framsæknustu
listhúsum borgarinnar var farið að
þykja of „próvensial“ og létu sig
vanta í mótmælaskyni. En nú eru
þau öll mætt aftur og um leið hefur
framkvæmdin fengið á sig al-
þjóðlegri og fjölþættari svip, jafnvel
svo að skoðandinn verður fljótlega
gáttaður í öllu kraðakinu. Þannig
tekur nokkurn tíma að átta sig á
hlutunum og farsælast að nálgast
staðinn aftur vilji maður fá skýra
heildarmynd og vera með á nót-
unum. Öll er framkvæmdin til muna
viðameiri en þegar ég sá hana síðast,
eiginlega allt annar handleggur og
munar miklu að öll efri hæðin hefur
verið tekin í notkun sem og hinir
rúmu svalargangar beggja megin og
endanna á milli. Fleiri veit-
ingabásum komið fyrir og þjónusta
aukin, ásamt því að ýmsum þæg-
indum hefur verið bætt við sem svo
sannarlega veitti ekki af.
Mikilvægi framkvæmdarinn-ar ótvírætt, eykur almennavitneskju á því hvað er að
gerast í myndlist á Norðurlöndum,
og hér mögulegt að nálgast margar
stefnur og strauma, mynda sér skoð-
anir af eigin raun, meður því að hér
er samankomið úrval frá þekktustu
listhúsum í Danmörku, þó einkum
Kaupmannahöfn. En með hverju ári
bætast fleiri listhús frá Norð-
urlöndum við, nú síðast Finnlandi,
og Íslandi á næsta ári ef allt gengur
eftir, stefnan verður þá dagana 19.-
21. september. Í ár hafa nokkur ný-
stofnuð og framsækin gallerí (list-
hús) bæst við, sem er í samræmi við
þá sprengingu sem hefur orðið á
fjölgun slíkra í Kaupmannahöfn á
undanförnum árum, einkum í ná-
grenni Íslandsbryggju (!) á Amager,
en nú virðist vera að sjá í endann á
veislunni auk þess sem nokkur hafa
lagt upp laupana. Um að ræða list-
hús sem fengið hafa viðurkenningu
og eru rekin af metnaðargjörnum
einstaklingum sem styðja við bakið á
hinum ýmsu stefnum og stíl-
brögðum, þó einkum samtímalist í
málverki og grafík um þessar mund-
ir, og halda sínum samningabundnu
listamönnum fram. Hverju einstöku
listhúsi er að sjálfsögðu frjálst að
kynna hvað sem því sýnist, því hér
er ekki um að ræða neina norræna
miðstýringu eins og við þekkjum
hana og framkallar galtóm hús utan
hinna hátíðlegu opnana; ræðuhöld-
um, söng og sítarspili. Þegar ég var
viðstaddur opnun framkvæmdarinn-
ar fyrir nokkrum árum var tilstandið
ekki meira en svo að borgarstjórinn,
að ég held, flutti stutta tölu og
dreypt var á þurru hvítvíni og stóð
athöfnin varla í meira en 20 mínútur,
hins vegar flutu droparnir eitthvað
áfram, einkum í básunum. Að því
best var séð mun sala nokkur og ein-
stakir básar hinna 74 listhúsa með
rauða punkta við hlið allra mynd-
verkanna. Einkum þótti mér mikils-
vert að góð velta var í sölubás Sö-
rens Ellitsgaards sem nú rekur
litógrafíska verkstæðið í Valby;
Hostrup-Pedersen og Johansen,
hvar skrifari hefur gert nokkra tugi
steinþrykkmynda. Grafík hefur
nefnilega átt erfitt uppdráttar í kjöl-
far stormflóðs einþrykkja eftir að
þau voru viðurkennd fullgild við hlið
klassísku aðferðanna. Ungir leituðu
nú í einföldustu aðferðirnar og um
leið auðveldustu áfangana að list-
söguprófi og urðu við það mikil
hvörf, í fyrra fallinu lá við að klass-
ísku grafíkinni yrði rutt út af borð-
inu en í því seinna varð fljótlega
skortur á vel menntuðu fólki í deildir
klassískra fræða á listasöfnum.
Listakaupstefnur eru markaðs-
setning myndlistar af öllu tagi, mis-
stórar og misvel að þeim staðið og
hér hefði verið til bóta að skera nið-
ur auk þess sem sum helstu listhúsin
voru ekki endilega með ásana sína,
og/eða úrvalsverk eftir slíka. Art Co-
penhagen/The Nordic Art Fair er
enn í mótun og verður fróðlegt að
fylgjast með framhaldinu, einkum ef
Íslendingar verða reglulegir þátt-
takendur sem meira en sjálfsagt er
að stefna að.
En vel að merkja er þetta svo
sannarlega ekki eina listakaup-
stefnan í Danmörku, ekki einu sinni
sú stærsta, allar mikilsverðari borg-
ir landsins hafa sína eigin en þetta er
ótvírætt sú langsamlega mikilvæg-
asta. Ætli Danir eigi hér ekki heims-
metið, svona eins og um listhópa
sem hafa jafnvel starfað í meira en
heila öld, eins og den Frie, við Øster-
port, Austurhlið. Loks er rétt að
geta þess að gestir í ár voru fleiri en
í fyrra og komu að meðaltali rúm
fjögur þúsund dag hvern …
(Meira)
Forum og fleira
Kaupstefna Séð yfir neðri sal Listakaupstefnunnar.
Bragi Ásgeirsson