Morgunblaðið - 18.10.2007, Side 26

26 FIMMTUDAGUR 18. OKTÓBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
UPPSAGNIR Í FINNLANDI
Í frétt í Morgunblaðinu í gærsagði m.a.:„Nær 13 þúsund hjúkrunar-
fræðingar í Finnlandi hafa hótað að
láta af störfum í næsta mánuði vegna
launadeilu. Stéttarfélag hjúkrunar-
fræðinganna hefur krafizt þess að
laun þeirra verði hækkuð um 24% á
28 mánuðum og hafnað tilboði um
12% hækkun.“
Síðan er haft eftir talsmanni stétt-
arfélagsins að starfsemi stóru
sjúkrahúsanna muni lamast og að
þúsundir finnskra hjúkrunarfræð-
inga hafi flutt búferlum til Svíþjóðar
og Noregs frá því á síðasta áratug
vegna þess að launin þar séu miklu
betri.
Af þessu er ljóst að það er víðar en
á Íslandi sem menn standa frammi
fyrir vandamálum af þessu tagi, sem
okkur eru vel kunnug hér. En jafn-
framt ætti þróun mála í Finnlandi að
verða okkur hvatning til þess að taka
á þessum vanda hér áður en stórfelld
mótmæli brjótast fram í aðgerðum
eins og þeim sem Finnar standa nú
frammi fyrir.
Það eru nokkrir starfshópar, sem
inna af hendi mjög veigamikil störf í
samfélagi okkar, sem hafa setið eftir í
launum. Þar má nefna hjúkrunar-
fræðinga, sjúkraliða og fólk sem
starfar að umönnun aldraðra á dval-
arheimilum þeirra. Þar má nefna
kennara, ekki sízt leikskólakennara
og grunnskólakennara.
Það skiptir máli að þjóðfélagið við-
urkenni að þeir sem starfa á ofan-
greindum sviðum eru að sinna verk-
efnum sem hafa mikla þýðingu fyrir
samfélagið. Störf kennaranna hafa
gífurlega þýðingu og þótt þau hafi
alltaf verið mikilvæg hafa þau aldrei
verið þýðingarmeiri en nú.
Hið sama má segja um þær heil-
brigðisstéttir sem hér hafa verið
nefndar. Við viljum halda uppi full-
komnu heilbrigðiskerfi en það er
óhugsandi að gera það nema með því
að borga því fólki sem þar starfar við-
unandi laun.
Það er þeim mun erfiðara fyrir
þetta fólk að skilja þau launakjör sem
því eru boðin vegna þess að það er allt
fljótandi af peningum í kringum okk-
ur.
Og alveg ljóst að samanburðurinn
við svonefnd ofurlaun er að verða
mjög áberandi í umræðum manna á
meðal.
Það er engum til hagsbóta að reiði
þeirra stétta, sem hér hafa verið
nefndar, brjótist fram í aðgerðum
eins og þeim sem nú eru hafnar í
Finnlandi.
Þess vegna er ástæða til að hvetja
nýja ráðherra, sem sitja í núverandi
ríkisstjórn, og sveitarfélögin í þeim
málum sem að þeim snúa að taka til
hendi en fljóta ekki sofandi að feigð-
arósi.
Þetta eru verkefni sem þola enga
bið. Vandinn, sem leikskólarnir hafa
staðið frammi fyrir nú í haust, sýnir
hvað er að gerast. Fólk er að fara í
önnur og betur launuð störf og þarf
engum að koma á óvart.
ORÐASKAK UM ÍRAN
Heimsókn Vladimírs Pútíns, for-seta Rússlands, til Teheran hef-
ur valdið titringi í Washington og víð-
ar. Pútín ræddi í heimsókninni bæði
við Mahmoud Ahmadinedjad, forseta
Írans, og Ali Khamenei erkiklerk og
varaði meðal annars við því að beitt
yrði valdi vegna ágreiningsins um
kjarnorkuáætlun Írana. „Við ættum
ekki aðeins að hafna valdbeitingu,
heldur einnig því að valdbeiting sé
nefnd sem möguleiki,“ sagði forseti
Rússlands. George Bush Bandaríkja-
forseti sagði í gær að hann teldi enn
að Rússar vildu koma í veg fyrir að
Íranar kæmu sér upp kjarnorku-
vopnum og bætti við að tækist þeim
það myndi hættan á þriðju heims-
styrjöldinni aukast.
Pútín hyggst greinilega nota heim-
sókn sína til þess að auka áhrif Rússa
í Mið-Austurlöndum. Hins vegar var
hann varkár í yfirlýsingum sínum og
forðaðist að veita skýr svör um stuðn-
ing Rússa við Íran.
2003 kom í ljós að í 18 ár hafði Írön-
um tekist að leyna áætlun um að
auðga úran, sem hægt er að nota til
að framleiða kjarnorkuvopn. Íranar
segjast ekki hafa smíði kjarnorku-
vopna á prjónunum, en upp frá 2003
hafa staðið yfir deilur um umfang eft-
irlits með kjarnorkuáætlun þeirra.
Upp á síðkastið hefur hitnað í kol-
unum og vilja Bandaríkjamenn ekki
útiloka að þeir muni gera árás á Íran
láti þeir ekki að kröfum þeirra.
Bandaríkjamenn hafa einnig viljað
herða refsiaðgerðir á hendur Írönum
vegna málsins og njóta stuðnings
Breta, Frakka og Þjóðverja, en Rúss-
ar og Kínverjar hafa staðið gegn
þeim í öryggisráði Sameinuðu þjóð-
anna. Öryggisráðið samþykkti refsi-
aðgerðir í desember í fyrra og aftur í
mars á þessu ári.
En hver er hættan? Samkvæmt
mati sérfræðinga tæki það Írana tvö
til átta ár að auðga nægilegt magn af
úrani til þess að smíða kjarnorku-
sprengju. Hættan er því ekki yfirvof-
andi og augljóst að Bandaríkjamönn-
um hefur hvorki tekist að sannfæra
umheiminn né Bandaríkjamenn um
að svo sé. Stjórn Bush reynir hins
vegar núorðið að láta líta út fyrir að
átökin í Írak séu refskák milli hennar
og Írana og það á ekkert að gefa eftir.
Tilboði Írana um samstarf, sem mið-
aði að því að lægja öldurnar í Írak,
var hafnað. Bandaríkjamenn vilja
greinilega ekki að Íranar nái auknum
völdum í Mið-Austurlöndum. Óttast
margir að Bandaríkjamenn hafi þeg-
ar ákveðið að ráðast á Íran og ekki
verði aftur snúið fremur en í Írak í
mars 2003. Innrás Bandaríkjamanna
í Írak hefur verið dýrt klúður og ráð-
ist þeir á Írana mun það aðeins verða
til að hella olíu á eldinn. Bush talaði í
gær um hættuna á þriðju heimsstyrj-
öldinni næðu Íranar að smíða kjarn-
orkuvopn. Vill hann leysa hana úr
læðingi sjálfur?
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Eftir Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
MARKAÐUR fyrir leikföng á Íslandi er
að taka stakkaskiptum þessa dagana.
Framboð á leikföngum stóreykst þegar
tvær risastórar leikfangaverslanir verða
opnaðar á höfuðborgarsvæðinu í þessum
mánuði. Báðar stórverslanirnar boða mikl-
ar verðlækkanir og harða samkeppni. Báð-
ar ryðja þær sér til rúms undir enskum
nöfnum. Toys’R’Us sem útibú alþjóðlegrar
verslanakeðju og í kynningu á leikfanga-
versluninni sem ber heitið Just4Kids er
þetta rökstutt með þeim orðum að hún sé
íslensk verslun í alþjóðlegri samkeppni,
hérlendis og væntanlega erlendis á næst-
unni. Þess vegna heiti hún þessu enska
nafni.
Toys’R’Us er stærsta leikfangaverslun-
arkeðja heims og opnar í dag stórverslun
við Smáratorg í Kópavogi. Í lok mánaðar-
ins svara eigendur Leikbæjar fyrir sig og
opna verslunina Just4Kids í 6.000 fer-
metra húsi við Kauptún í Garðabæ,
skammt frá IKEA. Þetta verður ævintýra-
veröld með leikföng, barnaföt, barnahús-
gögn og ungbarnavörur, segir Elías Þor-
varðarson, framkvæmdastjóri Just4Kids.
Yfir 1.200 verslanir í 35 löndum
Toys’R’Us-verslunin við Smáratorg er
umboðsverslun í eigu danskra umboðs-
aðila (Top Toy a/s) Toys’R’Us-alþjóða-
verslananna á Norðurlöndum. Toys’R’Us-
keðjan er bandarísk, hún rekur 586 leik-
fangaverslanir í Bandaríkjunum og 670
verslanir í 35 löndum um allan heim. Þar af
eru 37 verslanir á Norðurlöndunum og í
næsta mánuði verður gert strandhögg í
Kína þegar fyrsta Toys’R’Us-verslunin
verður opnuð í Sjanghæ. Svo umfangsmik-
il og áhrifarík er verslanakeðjan að þegar
fyrsta stórverslunin með leikföng var opn-
uð í Japan gerði forseti Bandaríkjanna sér
sérstaklega ferð til að vera viðstaddur at-
höfnina.
Samruni smærri leikfangabúða
vegna harðnandi samkeppni
Leikfangaverslunum hefur fækkað á
umliðnum árum. Litlu sjálfstæðu leik-
fangabúðirnar hafa margar hverjar smám
saman horfið af sjónarsviðinu.
Just4Kids er í eigu tveggja bræðra,
Bjarna og Elíasar Þorvarðarsona, sem
eiga jafnframt og reka Leikbæ. Stóru að-
ilarnir á markaði með leikföng eru Hag-
kaup og Leikbær sem rekur 8 leikfanga-
verslanir í dag. Bæði Dótabúðin og
Liverpool hafa verið sameinaðar Leikbæ
á seinustu misserum. ,,Samruninn er okk-
ar leið til að takast á við harðnandi sam-
keppnisumhverfi sem framundan er og
núna bætist við enn stærri verslun,“ segir
Elías.
Íslensk leikfangaverslun hefur ekki
verið fyrirferðarmikil á smásölumarkaðin-
um. Liðurinn leikföng og spil vega aðeins
0,4% í vísitölu neysluverðs sem mælir út-
gjöld heimilanna og leikföng finnast ekki
sundurliðuð sem sérstakur vöruflokkur í
tölum Hagstofunnar yfir veltu fyrirtækja.
„Það er gott fyrir neytendur ef það
kemur meiri samkeppni í þessa grein. Þrír
aðilar talsvert stórir, [Leikbær, Hagkaup
og Toys’R’Us], eru komnir til og svo eru
smærri aðilar líka sem keppa á markaðin-
um. Það verður líka áhugavert að sjá
hvort það dregur úr innkaupum Íslend-
inga í útlöndum,“ segir Sigurður Jónsson,
framkvæmdastjóri SVÞ.
Boða 20% verðlækkanir
Toys’R’Us boðar 20% verðlækkun,
kynnir fjölda opnunartilboða í dag og lýsir
verslunin yfir að hún ábyrgist „besta
verðið“: „Ef þú finnur vöru sem er auglýst
á lægra verði, þá færðu vöruna á því verði
ef þú kemur innan 14 daga,“ segir í aug-
lýsingabæklingi Toys’R’Us.
Eigendur Just4Kids lofa líka 20% verð-
lækkun þegar opnað verður um mánaða-
mótin. Jólaverslunin er að ganga í garð og
má búast við að samkeppnin verði áber-
andi og hörð strax í upphafi. „Við erum
með mörg leikföng sem hafa ekki sést hér
áður. Þetta er risamarkaður með leik-
föng,“ segir Guðrún Kr. Kolbeinsdóttir,
verslunarstjóri Toy’R’Us á Íslandi.
Guðrún hefur langa reynslu af störfum
við leikfangaverslun og er þeirrar skoð-
unar að innkoma Toys’R’Us muni leiða til
töluverðrar lækkunar á verði leikfanga og
aukinnar samkeppni, þó hún segist ekki
eiga von á beinu verðstríði.
Spurð um verðstefnu verslunarinnar
segir Guðrún að hún verði í samræmi við
verðstefnu
Norðurlön
verðlag á l
róli og í ver
,,Við eru
verslun me
með hingað
margt ann
ur, húsgög
rauninni al
þeirra og þ
son um ver
,,Við höfu
Leikfanga-
markaður
springur út
Tvær stórverslanir með leikföng opnaðar í sama
mánuði og boða samkeppni og verðlækkanir
Opnað í da
Opnað í lok
veröld. Svo
Eftir Davíð Loga Sigurðsson
david@mbl.is
BRESKI Verkamannaflokkurinn
hefði sigrað í þingkosningum í haust
ef Gordon Brown, forsætisráðherra
og leiðtogi flokksins, hefði látið slag
standa og rofið þing eins og um tíma
var fastlega reiknað með að hann
gerði. Þetta er mat Neils Parish,
þingmanns breska Íhaldsflokksins á
Evrópuþinginu, en Parish var á Ís-
landi fyrr í þessari viku.
Parish segir að Brown hafi verið
kominn langt með allan undirbúning
fyrir kosningar en skoðanakannanir
höfðu sýnt að staða fjármálaráð-
herrans fyrrverandi var mjög sterk
og að almenn ánægja var með
frammistöðu hans fyrstu þrjá mán-
uði hans sem forsætisráðherra.
Engin þörf var að vísu á því fyrir
Brown að boða til kosninga, umboð-
ið sem Verkmannaflokkurinn vann í
kosningum 2005 gildir til fimm ára.
Vitað var hins vegar að Brown hafði
áhuga á að fá sitt eigið umboð til að
stjórna landinu.
„Við vissum að Brown fundaði
með drottningu þriðjudaginn fyrir
viku,“ segir Parish, „hann var búinn
að bóka útsendingartíma í sjónvarpi
og útvarpi og við vissum því að kosn-
ingar voru í vændum. En svo sýndu
skoðanakannanir eftir landsfund
okkar sem haldinn var þá helgi að
fylgi Íhaldsflokksins fór á flug og
Brown missti móðinn.“
Gott að kosningar dragist
Parish telur að Brown hafi þarna
gert slæm mistök, hveitibrauðs-
dögum hans í embætti hafi lokið
„með látum“ enda sé hann nú sak-
aður um kjarkleysi andspænis skoð-
anakönnunum og um að vera ving-
ulslegur leiðtogi – en fyrir þ
uppákomu höfðu flestir talið
Brown hefði sýnt umtalsver
myndugleika á fyrstu 100 dö
embætti.
„Ekki þannig að ég hafi v
ganga til kosninga núna en é
að hann hefði átt að láta slag
Núna hefur hann misst tiltr
almennings, venjulegu fólki
sem sama en breska pressa
eftir að láta hann í friði.
Með framgöngu sinni hef
fært okkur vopn í hendurna
þurfum að vísu að vinna mör
til baka eigi okkur að takast
meirihluta á þingi en núna e
þó möguleika á því; áður var
að heilsa, að mínu mati. Ég
Brown hefði unnið hefði han
kosningar núna.“
Parish segir að því lengur
Brown bíði með að boða kos
Mistök hjá Gordon Br
að boða ekki kosninga