Morgunblaðið - 19.10.2007, Blaðsíða 22

22 FÖSTUDAGUR 19. OKTÓBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
HÖFUÐBORGARSVÆÐIÐ
AKUREYRI
Eftir Skapta Hallgrímsson
skapti@mbl.is
ÞAÐ færðist mjög í aukana í
kringum síðustu aldamót að fólk á
Norðausturlandi, þjónustusvæði
Fjórðungssjúkrahússins á Akur-
eyri, skaðaði sig sjálft vísvitandi.
Þetta kemur fram í rannsókn sem
unnin var af vísindateymi á
sjúkrahúsinu (sem nú heitir
Sjúkrahúsið á Akureyri) og dr.
Brynjólfur Ingvarsson geðlæknir
kynnti í gær. Tilvikunum fækkaði
aftur fljótt en reyndar hafa ekki
verið skoðaðar tölur frá því eftir
2003 þannig að ekki er vitað hver
þróunin hefur verið síðan.
Algengast hjá ungum konum
Vísvitandi sjálfsskaðar eru mun
algengari í yngri aldurshópum en
á meðal eldra fólks, og miklu al-
gengara er að ungar konur grípi
til þessa ráðs en karlar. Brynj-
ólfur Ingvarsson flutti erindi á
málstofu heilbrigðisdeildar Há-
skólans á Akureyri í gær, og
skýrði frá niðurstöðu rannsóknar-
innar.
Stundum er talað um sjálfsvígs-
tilraunir, en læknar telja sjálfs-
skaða betra hugtak vegna þess að
í mörgum tilvikum er fólk í raun
ekki að reyna að svipta sig lífi
heldur vekja athygli á erfiðleikum
sínum; kalla á hjálp.
Læknar á Sjúkrahúsinu á Ak-
ureyri ákváðu að hefja rannsókn á
þessu fyrir nokkrum árum. „Það
má segja að í byrjun þessarar ald-
ar hafi kviknað á perum á FSA,“
sagði Brynjólfur í erindi sínu í
gær. Þá fengu læknar þar á til-
finninguna að sjálfsskaðar hefðu
aukist mjög og það reyndist rétt.
Skoðaðar voru tölur frá 19 ára
tímabili, frá 1985 til 2003, og á
þeim tíma höfðu verið skráð 664
tilvik þar sem við sögu komu 414
einstaklingar. Kynjaskiptingin var
þannig að um var að ræða 236 at-
vik þar sem karlar áttu í hlut (171
einstaklingur) og 428 konur (243).
Síðustu fimm ár þessa tímabils,
1999-2003, voru skráð 309 atvik og
einstaklingarnir 181 – þannig að
þá voru sjálfsskaðar hátt í helm-
ingur af fjölda tímabilsins alls.
Að sögn Brynjólfs er ekki ljóst
hvers vegna þróunin var þessi, en
það vekur athygli að árið 2000
voru sjálfsvíg á Íslandi mun fleiri
en nokkru sinni fyrr, alls 50, næst-
um því eitt í hverri viku. Síðan
hefur sú tala lækkað mjög.
Brýnt að halda áfram
Algengasta aðferð til sjálfs-
skaða er neysla lyfja, að sögn
Brynjólfs. Hann nefndi geðlyf,
svefnlyf og verkjalyf. Og hann tók
fram, aðspurður, að þótt flokka
mætti ofdrykkju, stórreykingar og
ofát sem tilraun til sjálfsskaða
væri slíkt framferði ekki talið með.
Brynjólfur sagði í gær að um
mjög ábyggilegar tölur væri að
ræða. Sömu læknar, hjúkrunar-
fræðingar og aðrir sérfræðingar
hefðu í mörgum tilfellum unnið á
FSA allan þennan tíma þannig að
ljóst væri að sambærilegir hlutir
væru bornir saman.
Brynjólfur greindi frá því í gær
að sá sem kæmi undir læknishend-
ur vegna sjálfsskaða væri í hundr-
aðfaldri hættu til þess að endur-
taka slíkan verknað næsta árið.
Hann telur mjög mikilvægt að
rannsókninni verði haldið áfram
og segir mikinn áhuga á því meðal
fagfólks, í því skyni að reyna að
finna skýringar – til þess að geta
rétt umræddu fólki hjálparhönd.
Brýnt að halda áfram rann-
sóknum á tíðni sjálfsskaða
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Áreiðanlegur samanburður Brynjólfur Ingvarsson: Sama fagfólkið við
störf í mörg ár og því ljóst að sambærilegur hlutir eru bornir saman.
Í HNOTSKURN
»Brynjólfur Ingvarsson seg-ir að þeir sem fremja sjálfs-
víg séu miklu oftar haldnir
geðröskunum en þeir sem
skaða sjálfa sig, þótt það fólk
sé vissulega einnig veikt.
»Mikla fjölgun sjálfsskaða-tilfella á Norðausturlandi
um aldamótin er ekki hægt að
rekja til fjölgunar fólks, því
íbúafjöldi stóð í stað.
»Dæmi er um að sama fólkiðreyni oft að skaða sjálft sig.
Flestir gera það aðeins einu
sinni en sumir lenda inni á heil-
brigðisstofnunum vegna þess
nokkrum sinnum á ári.
Í kringum aldamót varð gífurleg aukning í að fólk reyndi að skaða sjálft sig
EYFIRSKA sveitin Helgi og hljóðfæraleik-
ararnir heldur tónleika á Græna hattinum
í kvöld. Tónleikarnir hefjast kl. 22.00 og
húsið verður opnað kl. 21.00.
Helgi og félagar á
Græna hattinum
SIGMUNDUR Davíð Gunnlaugsson, dokt-
or í skipulagsfræðum, lýsti í vikunni þeirri
skoðun sinni að hvergi væru betri að-
stæður til áframhaldi uppbyggingar en á
Akureyri, ef rétt yrði haldið á spöðunum.
Þetta sagði hann í erindi í HA, eins og
fram kom í blaðinu í gær.
Það vakti athygli hvað dr. Sigmundur
sagði um miðbæ höfuðstaðar Norðurlands,
sem hann sagði að mörgu leyti mjög fal-
legan en að öðru leyti ekki. Hann sýndi t.d.
ljósmynd sem hann tók af Ráðhústorginu,
sem honum finnst ekki mikið til koma eins
og það er í dag. Sum gömlu húsin við
göngugötuna eru afskaplega falleg að
hans mati, en „segja má að göngugatan sé
að hluta til alveg ekta austur-evrópsk“.
Benti hann á nokkur háhýsi vestan megin
götunnar í því sambandi. Og upplýsti að
engir burðarbitar væru í framhliðum
þeirra húsa þannig að ef menn vildu mætti
auðveldlega fjarlægja þær og setja upp
nýjar hliðar fram að götunni. Hann sýndi
mörg dæmi í fyrirlestri sínum um að slíkt
hefur verið gert í Austur-Evrópu.
„Ekta austur-evr-
ópsk“ göngugata?
Falleg Akureyri er falleg, en halda verður
vel á spöðunum á mati Sigmundar Davíðs.
Morgunblaðið/Skapti
Eftir Andra Karl
andri@mbl.is
„ÉG MUN taka þetta til athug-
unar hér innanhúss og komast að
niðurstöðu í málinu á næstu dög-
um,“ sagði Páll Magnússon út-
varpsstjóri eftir að honum voru af-
hentir undirskriftalistar með yfir
eitt þúsund nöfnum þar sem farið
er fram á að dagskrárliðurinn Orð
kvöldsins verði settur aftur á dag-
skrá.
Vaskur hópur eldri borgara, með
Valgerði Gísladóttur, formann
stjórnar ellimálaráðs Reykjavík-
urprófastsdæma, og Pálma Matth-
íasson sóknarprest fremst í flokki,
hélt til fundar við Pál fyrir hádegið
í gær. Vel fór á með útvarpsstjóra
og hópnum og þakkaði Páll kær-
lega fyrir viðbrögðin. „Ég er ávallt
þakklátur þegar við fáum viðbrögð
við því sem við erum að gera. Við
hlustum á þá sem hlusta á okkur.“
Færir uppörvun og huggun
Valgerður skýrði þá hvers vegna
fólki væri mikið niðri fyrir, en Orð
kvöldsins skipar stóran sess á síð-
kvöldum fjölmargra eldri borgara.
„Um leið og sá dagskrárliður datt
út fór fólk að hringja í mig,“ sagði
Valgerður. „Þessi dagskrárliður er
mörgum kærkominn, sérstaklega
eldra fólki sem bíður eftir Orði
kvöldsins og finnur mikla upp-
örvun og huggun í því sem flutt
er.“
Valgerður bætti við að margt af
því fólki sem hringt hefði í sig lifði
í einsemd. Á þeim tíma sem Orð
kvöldins hæfist væri það að búa sig
undir næturhvíldina „og hlakkar til
að taka inn kvöldlyfin, hátta, leggj-
ast út af og hlusta á Orð kvöldsins.
Þess vegna biðjum við þig af öllu
hjarta að reyna að koma því til
leiðar að dagskrárliðurinn verði
settur aftur inn og á sama tíma“.
Eftir að Páll hafði sagst myndu
taka málið til athugunar bauð hann
fundargestum að koma með fleiri
ábendingar. Meðal þeirra sem bár-
ust var að endurtaka Passíusálm-
ana á morgnana – þeir eru sendir
út á kvöldin – en það hefur verið
ósk margra eldri borgara í gegnum
árin. Einnig var rætt um misstyrk
í útsendingu á milli auglýsinga og
talmáls, sem kemur eldri borg-
urum afar illa. Útvarpsstjóri hrip-
aði samviskusamlega hjá sér allar
ábendingar og að endingu lofaði
hann að Leiðarljós yrði áfram á
dagskrá.
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Í sátt Páll Magnússon fékk ýmsar ábendingar frá hópi eldri borgara.
Orð kvöldsins þeim kærkomið
Seltjarnarnes | Breytingar á deili-
skipulagi á íþrótta- og skólasvæði
hafa verið samþykktar á Seltjarn-
arnesi. Þær eru til komnar vegna
þess að ákveðið var að byggja stúku
og búningsaðstöðu með öðrum hætti
en í upphafi var áætlað. Svæðið er
neðan Valhúsaskóla, við hliðina á
sundlauginni. Þar er nú nýlegur
gervigrasvöllur og gert var í upphafi
ráð fyrir að byggja stúku og vall-
arhús í einni byggingu, en íþrótta-
og tómstundaráð á Seltjarnarnesi
óskaði eftir því að umrætt húsnæði
yrði í tveimur byggingum. „Þá vor-
um við raun komin út fyrir svokall-
aðan byggingarreit,“ segir Ingimar
Sigurðsson, formaður skipulags-
nefndar á Seltjarnarnesi, „og þá
þurftum við að auglýsa nýja breyt-
ingu á deiliskipulaginu.“ Hann segir
í raun ekki um að ræða neina efn-
islega breytingu á deiliskipulagi sem
samþykkt var fyrir einu og hálfu ári.
Stúkan verður byggð á „land-
kvóta“, vallarhúsið verður þar við
hliðina og ekki grafið niður. „Á
Hrólfsskálamelnum var jafnframt
verið að samþykkja frekari stækkun
á íþróttahúsinu til að geta stækkað
fimleikahúsið,“ segir Ingimar. „Þar
var í upphafi gert ráð fyrir ákveðinni
stækkun en við fórum í að stækka
það töluvert meira.“
Framkvæmdir á íþrótta- og skóla-
svæði hefjast bráðlega og reiknað er
með að þeim verði lokið fyrir vor
2008.
Morgunblaðið/Kristinn
Gervigras Í nálægð við gervigrasvöllinn kemur nýtt vallarhús og stúka.
Stúka og vallar-
hús stækkuð