Morgunblaðið - 10.02.2008, Blaðsíða 36

sjónspegill
36 SUNNUDAGUR 10. FEBRÚAR 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Það er margt sem togast á ílistinni í dag og sumumfinnst sem hin fræga setn-ing Christians Krogh frá
því fyrir eða eftir aldamótin 1900: „öll
þjóðleg list er léleg, öll alþjóðleg list
er góð …“ þarfnist endurnýjunar.
Nú skuli það vera: Öll þjóðleg list er
fullkomlega úr leik en öll mikilsverð
list alþjóðleg. Þetta er orðaleikur við-
hafður af Preben Michael Hornung,
einum virtasta listrýni Politiken, og
Danmerkur um leið. Hann leggur út
af honum í rýni sinni á fyrstu sýningu
nýopnaðrar Listhallar Charlotten-
borgar, í sígildu rými gömlu bygging-
arinnar, birtist 23 janúar. En svo
undarlega vill til að sýningarsalir
listahallanna og heimslistasafnanna
fyllast þá innan þeirra eru stórsýn-
ingar á eldri og jarðbundinni list.
Hins vegar er meinlætið ólíkt meira
varðandi aðsókn á framkvæmdir
undir merki alþjóðlegra núlista, jafn-
vel þótt hávaðinn hafi aldrei verið
meiri í fjölmiðlum þeim til lofs og
vegsemdar. Mætti jafnvel ætla að
skrifin væru framkölluð að undirlagi
þotuliðs viðskiptaheimsins og snob-
bliðs listarinnar. En hér eru engir
spámenn og það sem var hrópað nið-
ur í gær er hafið upp í dag, heimurinn
jafnt og listirnar á stöðugri hreyfingu
eins og sagan hermir, og það er eitt
af órjúfanlegum lögmálum sem menn
fá ekki hnikað og skulu síður leitast
við að miðstýra.
Nú vita menn meira um hlutina en
fyrir sex áratugum þá deilurnar á
milli áhangenda hins hlutlæga og
óhlutlæga risu hæst. Meðtaka að al-
heimurinn er abstrakt og háður ótal
tilviljunum, og um leið að vægi skyn-
færanna er ekki minna en hins
áþreifanlega. Á bak við hið ósýnilega
og óhöndlanlega eru svo reginöfl sem
enginn í mannheimi skilur til fulls.
Þannig mjög eðlilegt að þeir sem eru
í forgrunni í dag hrökkvi í baklás á
morgun eins og heimsveldi hafa liðið
undir lok allt frá því sögur hófust og
þetta sjáum við í smækkaðri mynd
innan listgeiranna.
Lífið lætur ekki að sér hæða, fag-
urfræðin risin úr öskustó, málverkið
líka, en hvorugt leið undir lok nema í
hugarheimi misviturra kenninga-
smiða með alræðistilburði. Lítum
einungis á kínverska númálverkið
hvar hin klassíska tækni er í háveg-
um, og ekki verður sagt að þau séu
með áberandi alþjóðlegum blæ, öllu
heldur sprottin upp úr umhverfi sínu.
Og um leið segir það okkur sem fyrri
daginn, og Krogh átti við í orða-
leiknum, að öll gild list er alþjóðleg
og eign heimsins jafnvel þótt hún
beri staðbundin kennimörk.
Allt frá stríðslokum 1945 hefurþað einkennt núhræringar,að talsmenn þeirra hafa vilj-
að ryðja eldri gildum út af borðinu,
og svo komið vilja hinir sömu einfald-
lega ekki viðurkenna að þau hafi ver-
ið til! Í upphafi var herhrópið að setja
ætti jarðýtur á rústir fornaldar,
hvort heldur Akropolis eða Forum
Romanum, og byggja í þess stað vist-
arverur hagnýtisgildis í anda Bau-
haus. Kannski muna einhverjir eftir
því að Le Corbusier vildi planta há-
hýsum um alla Mýrina í París (le
Marais), en því var hafnað og hann
sagður aldrei hafa náð sér yfir þeirri
forheimsku, en að fenginni seinni
tíma reynslu þakka Parísarbúar
máttarvöldum fyrir. En lítið geta
sumir lært af fyrri mistökum ef
marka má ummæli Bo Nilssons, hins
nýja forstöðumans listhallarinnar.
Sænski sýningarstjórinn vill meina
að ekkert hafi skeð í sýningarsöl-
unum frá upphafi fyrr en nú fyrst
með sýningunni „Danskdjævler“,
nafnið þó í reynd frekar kumpánleg
ástarjátning en hitt. Stórt orð Hákot,
því rýmið hefur hýst suma fremstu
listhópa Danmerkur um áratuga-
skeið og yfirlitssýningar á verkum
ýmissa fremstu myndlistarmanna
þjóðarinnar, til viðbótar þátttöku
margra heimsþekktra stjörnulista-
manna. En í dag virðast menn ein-
getnir, bersýnilegt að þeir skuldi for-
tíðinni ekki neitt og þess vegna skuli
henni hafnað. Um leið álítur hinn
stórorði Svíi að dönsk list hafi aldrei
verið á viðlíka flugi og um þessar
mundir, eru þá gullaldarmálararnir
ekki undanskildir!
Þegar valtað er yfir önnur gildi er
Fleiri molar
Bragi Ásgeirsson