Morgunblaðið - 15.02.2008, Blaðsíða 16

16 FRIDAY 15. FEBRUARY 2008 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
  





      
 








  




 



!"
 

  
 #  
 !"
    
 $

  
%
  #        
&  '
 &  (
 




  

#  ) 

&
 
 **

    $
 , - 

 
&

*   $


  
%

. / 0

 
    $  

 

   
$!



 


  !
 !"
$ 



$!



$123-
. 


&

!"

134/5,6741,.$68 9 :;<<

 
 


  

  
 
       
       
       

  
 
 
       
! 
    !      

        

#   $
      %
  & 
  

  
 
    
 "
   
      
 
  

   !  '(    ( 
   !
 ) 

  
 

< - kemur þér við
Sérblað um mat
fylgir blaðinu í dag
Hvað ætlar þú
að lesa í dag?
Flest börn á Höfn
fæðast heima
Framhaldsskólanemar
óttast um skólafélögin
Hrafn Jökulsson
segir frá fyrstu
pólitísku afsögninni
Húðflúr Íslendinga
stækka og stækka
Það besta í bænum
um helgina
MOZART-tónleikar eru fyrir löngu
orðnir árviss viðburður hér á landi
og algjörlega sjálfsagður hlutur er-
lendis. Eins og venjan hefur verið
hér undanfarin ár þá fylgir tón-
leikunum létt spjall um Mozart og
tónlistina sem á boðstólum er. Á
umræddu kvöldi bar m.a. á góma
stöðug ferðalög á ungdómsárum,
mikinn aga í uppeldi, dónahúmor,
ofvirkni og hugleiðingu um hvort
þessi mikli snillingur tónlistarsög-
unnar hafi jafnframt þjáðst af Tou-
rette-heilkennum. Eftir hlé var að-
eins velt upp fegurðinni í
tónlistinni hans en þrátt fyrir ýms-
ar meiningar manna virðast flestir
vera á þeirri skoðun að tónlistin
hans sé „fögur“ og allt að því
„himnesk“.
Fyrri hluti tónleikanna var til-
einkaður tveimur fiðlusónötum
Mozarts sömdum á tímabilinu
1781-1785. Spilamennska þeirra
Laufeyjar og Krystynu var afar
snyrtileg og ljúf. Ef til vill hefði
snerpan mátt vera meiri í fyrstu
tveimur köflum fyrri sónötunnar,
en í lokakaflanum brá mjög til
betri vegar, þar sem bjartur fiðlu-
leikurinn varð miklu frjálslegri og
djarfari. Í seinni sónötunni varð
píanóröddin áberandi jafningi fiðl-
unnar. Svo mikil var kúvendingin í
skrifum Mozarts að fiðlan gegndi
undirleikshlutverki í framsögu
hæga miðkaflans, Adagio, og sjálft
píanóið lék gullfallegu laglínuna.
Ýmsar skemmtilegar tæknibrellur
Mozarts komu stórskemmtilega út
í samspili Laufeyjar og Krystinu
og varð hin besta skemmtun fyrir
áheyrendur.
Tónlist Mozarts er þeim eig-
inleikum gædd að hún er eiginlega
aldrei þreytandi áheyrnar, a.m.k.
ekki ef hún er ásættanlega spiluð
og hennar helst notið á tónleikum.
Tónlistin hans á það líka til að
vera ein sú lúmskasta sinnar teg-
undar því það sem heyrist og virð-
ist lauflétt og leikandi, flæðandi og
fyrirhafnarlaust er í raun aðeins á
valdi hinna allra færustu hljóð-
færaleikara sem kunna ekki síst
góð skil á forminu og hafa langan
samspilsferil.
Eftir hlé tók við seinasta pí-
anósónata sem tónskáldið skrifaði,
frá árinu 1789. Hún þykir jafn-
framt ein sú erfiðasta og eru til
ófáar upptökur af henni með
stærstu píanósnillingum 20. aldar.
Valgerður Andrésdóttir lék af var-
kárni og mildi og varð útkoman
nokkuð fínleg miðað við fyrrheyrða
flutninga. Í framvindu verksins
bar aðeins á einstaka ójafnvægi í
hröðum skala – og arpeggíurunum
og e.t.v. of mikil rúbatísering í lok
nokkurra hendinga þó að flutn-
ingur hafi verið góður í heild.
Í lok tónleika var farið aftur í
tímann um þrjú ár þegar flutt var
Kegelstatt-tríóið frá árinu 1786.
Samleikur þeirra Valgerðar
Andrésdóttur, Þórunnar Óskar
Marinósdóttur og Einars Jóhann-
essonar var vægast sagt stór-
fenglegur. Þórunn lék með ástríðu-
fullum og fallegum tón og mikilli
sannfæringu og Einar hvikaði
hvergi frá þeim gæðastimpli sem á
hann hefur fest. Sjaldan hefur
undirrituð upplifað jafn skemmti-
legan Mozart á tónleikum.
Hinn mikli Mozart
TÓNLIST
Kjarvalsstaðir
Sónötur í F-dúr KV 376 og í Es-dúr KV
481 fyrir píanó og fiðlu, sónata í D-dúr KV
576 fyrir píanó og Kegelstatt-tríó KV
498 fyrir klarinett, víólu og píanó. Flytj-
endur: Krystyna Cortes píanó, Laufey
Sigurðardóttir fiðla, Valgerður Andr-
ésdóttir píanó, Þórunn Ósk Mar-
inósdóttir víóla, Einar Jóhannesson klar-
inett. Helgi Jónsson tónlistarfræðingur
spjallaði um tónskáldið og tónlistina
sem flutt var. Sunnudaginn 27. janúar
2008 kl. 20.
Mozart-tónleikar á 252. fæðingardegi
tónskáldsins
bbbnn
Alexandra Kjeld
FERSKLEIKI og framúrstefna
var á dagskrá hjá Caput-hópnum
að venju, en á tónleikum hópsins
á Myrkum músíkdögum var ekk-
ert verk eldra en tvævetur að
undanskildu verki Þorkels Sig-
urbjörnssonar, „Að vornóttum“
(1981). Eftir aðlaðandi og fjölstíl-
brigðaskipt verk Hans-Henrik
Nordström, „Tyst November“, tók
við ofangreint verk Þorkels sem
upphaflega var skrifað fyrir
Manuelu Wiesler. Óaðfinnanlegur,
seiðandi og fagur flautuleikur
Kolbeins Bjarnasonar leiddi und-
irritaða í trans frá töfrandi upp-
hafsljóði yfir í hámarksóreiðu í
fjórða og seinasta ljóðinu.
Veglegasta og líklega aðgengi-
legasta verkið á efnisskránni var
glænýtt verk Þórðar Magn-
ússonar, „Gylfaginning“, byggt á
texta úr Snorra-Eddu. Þétt radd-
skipan í kringum einsöng Ingi-
bjargar Guðjónsdóttir var sér-
staklega áhrifaríkt og virtist
hljóðfæraútsetningin jafnan
heiðra röddina og frásögnina full-
komlega.
Ekki skemmdi fyrir að söngur
Ingibjargar var með afburðum og
samspil strengja, píanós og tré-
blásara frábært. Eftir hlé tók við
mun akademískara verk Klaus
Agers, „Breccia IV“, sem samið
var út frá málverki ítalska mál-
arans Pier Augusto Breccia. Þó að
margar góðar hugmyndir hafi
komið fram gátu samt samheng-
islausar og kerfisbundnar óm-
stríður í sundurleitum hljóðheimi
ekki með nokkru móti gælt við
eyrun né fangað athyglina. Sjálf-
sagt er útkoman áhugaverðari á
prenti.
Eftir markvissa og stigvaxandi
spennuuppbyggingu í verki Gunn-
ars Andreass Kristinssonar,
„Septet“, tók við áheyranleg þró-
un efniviðarins í gegnum fjöl-
breyttar kaflaskiptingar. Lengd
verksins var nokkuð óhófleg mið-
að við framvindu, einkum fyrir
miðju, en á sama tíma hefði ekki
mátt klippa ögn af lokamín-
útunum með tindrandi píanósólói
á efsta raddsviðinu. Íslands-
frumflutningur á verki Steingríms
Rohloffs, „The Sinus Experience“,
var seinast á efnisskrá. Línulegt
upphaf tvístraðist í gutlandi hljóð-
heim sem svo byggðist upp of-
urhægt. Úr glundroða og púls-
lausum rytma safnaðist orkan loks
aftur á sama stað uns sveitin end-
aði samtaka á ekki meira en and-
ardrætti. Caput–hópurinn lék að
venju af mikilli fagmennsku og
stóð drengilega vörð um kynningu
nýrrar tónlistar.
Ferskleiki að venju
TÓNLIST
Langholtskirkja
Caput flutti verk eftir Hans-Henrik Nor-
dström, Þorkel Sigurbjörnsson, Þórð
Magnússon, Klaus Ager, Gunnar Andr-
eas Kristinsson og Steingrím Rohloff.
Flytjendur: Kolbeinn Bjarnason flauta,
Rúnar Óskarsson klarinetta, Pétur Jón-
asson gítar, Daníel Þorsteinsson pí-
anó, Valgerður Andrésdóttir píanó,
Hildigunnur Halldórsdóttir fiðla, Guð-
mundur Kristmundsson víóla, Sigurður
Halldórsson selló. Einsöngvari: Ingi-
björg Guðjónsdóttir sópran. Stjórnandi:
Guðni Franzson. Miðvikudaginn 6. febr-
úar 2008 kl. 20.
Myrkir músíkdagar: Caput
bbbnn
Alexandra Kjeld
DÚÓ fyrir klarínett og orgel hljóta
að vera fá; sennilega færri en fyrir
t.d. trompet og orgel. Hvers vegna
er hins vegar stóra spurningin, því
undraverð samhæfni klarínettsins
sannaði sig enn og ótvírætt á laug-
ardag þegar gestum MM gafst
kostur á að heyra fjögur tvíleiks-
verk fyrir konung hljóðfæranna og
fyrrum frumstæðu sauða-
skálmeiuna er Denner og Philidor
húshæfðu á 18. öld.
Fyrst var reyndar sólóklarínett-
verkið Aubade [8’] eftir John
Speight frá 1982. Nafnið vísar til
riddaralegrar morgunlokku (ít.
alba, sbr. albínó) í hvítri morg-
unskímu. Ugglaust af sömu róm-
antísku rót og samnefnt brjósta-
haldaramerki er undirritaður óvart
feiltengdi þessu heillandi blás-
arastykki við fyrstu heyrn í árdaga.
A.m.k. var þokki verksins óumdeil-
anlegur og hafði frekar aukizt en
hitt.
Vier Stücke Op. 5 eftir Alban
Berg var næst, al-atónalt verk frá
1913 eða rétt áður en höfundar
Seinni Vínarskólans lögðu á tólf-
tóna einstigi raðtækninnar. Þótt
frumsamið væri fyrir píanó og klar-
ínett gerði verkið sig ekki síður í
orgelumgjörð við samstillta túlkun
Einars og Douglasar og hélt með
ólíkindum vel athygli, þrátt fyrir
úrelta smíðaaðferð til höfuðs stef-
rænum eftirminnileika. Exultavit
Maria [9’], ýmist íhugult eða laung-
lettið dúó eftir Jónas Tómasson,
var eini frumflutningur kvöldsins.
„Nánast sjálfsprottið“ verk að sögn
tónskáldsins þar sem skiptust á
hraðir og hægir tilbrugðnir A-B ör-
kaflar.
Stuttu síðar átti Jónas tvo þætti
úr „Dýrð Krists“ fyrir orgel, Salt
og ljós og Guðs lamb, og lauk hinu
seinna með miðilsvænum tign-
arbrag í traustri túlkun Brotchies.
Á milli kom óvenjustrjált og svæf-
andi dúó eftir Speight, Music when
soft voices die [8’], er verkaði að
sama skapi óinnblásið. Síðan gat
fyrst að heyra á Íslandi tvíþætt
dúó, Sonata da chiesa [18’] eða
Kirkjusónötu, eftir Bæverjann Ro-
bert M. Helmschrott (f. 1938);
skemmtilegt verk með glæsilegri
klarínettkadenzu í hægferðugt
heimspekilegum „Ekloge“. II. þátt-
ur, „Rondellus“, glampaði af djass-
leitri nýklassík í gáskafullu síhreyfi
á milli líðandi þjóðlegra barna-
gælna.
Utan dagskrár var bráðfallegt
aukalag, „Redemptoris mater“ að
mér heyrðist kynnt, og látlaust
hljómsett af Svíanum Otto Olsen,
er kórónaði sérlega hlustvæna MM
tónleika í frábærri túlkun.
Í hvítri morgunskímu
TÓNLIST
Langholtskirkja
Verk eftir John A. Speight, Berg, Jónas
Tómasson og Helmschrott. Einar Jóhann-
esson klarínett og Douglas Brotchie org-
el. Laugardaginn 9. febrúar kl. 20.
Myrkir músíkdagar – Kammertónleikar
bbbbn
Ríkarður Ö. Pálsson