Morgunblaðið - 02.03.2008, Síða 36

minningar
36 SUNNUDAGUR 2. MARS 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Prógram Globe Theatre
með aðalleikurum.
I.
Móðir mín Soffía E. Har-aldsdóttir (1902-1962)átti sér tvær óskir umferðalög, sem ekki
höfðu ræst. Hana langaði til Eng-
lands og að sjá Vestfirði. Faðir minn
Sveinn M. Sveinsson (1891-1951)
hafði aldrei haft tíma til þess að sýna
konu sinni England að nokkru ráði
og ef Vestfirðir voru nefndir, þá bar
hann fyrir sig sjóveiki, svo að af
heimsókn þangað varð aldrei. Því
bauð ég móður minni í strandferð
með Goðafossi III., en hann var
smíðaður hjá Burmeister & Wain
skipasmíðastöðinni í Kaupmanna-
höfn árið 1948 og afhentur 3. mars
1948. Skipstjóri í þessari júlíferð
okkar var Sigurður Jóhannsson
(1914-1972), mjög geðslegur maður,
sem reyndist okkur farþegunum hið
besta, 1. vélstjóri var Gestur ÓSKAR
Friðbergsson (1902-1982) marg-
fróður maður beggja vegna landa-
mæranna og mjög fær í lófalestri.
Fór vel á með okkur Óskari svo og
allri áhöfninni, úrvalsáhöfn. Komið
var á ellefu hafnir á átta dögum, allt
frá Kópaskeri til Vestmannaeyja.
Meðal farþega voru þau hjónin Kol-
brún Jónasdóttir (1921-1987) og
Björn Ólafsson (1917-1984) fiðluleik-
ari, Baldvin Einarsson (1901-1979)
skipamiðlari og kona hans Sjöfn Sig-
urðardóttir (1909-2000). Einnig voru
með í för þau hjónin Þorsteinn Eg-
ilsson (1913-1983) þá fulltrúi hjá Ís-
lenskri Endurtryggingu og kona
hans Snæfríð Jóhanna Davíðsdóttir
(1915-2001).
II.
Það man ég helst úr Kópaskers-
heimsókninni, að Goðafoss gat ekki
lagst að bryggju, svo skipa varð
dilkakjötinu, sem átti að fara á Am-
eríkumarkað út á nótabát, sem lóðs-
báturinn dró. Á Kópaskeri kom
Björn Ólafsson um borð, en hann
hafði verið með Sinfóníuhljómsveit
Íslands á hljómleikaferð um Norður-
land, sem nú var lokið. Landgang-
urinn var erfiður og varð Björn að
biðja skipsdreng um að halda á fiðlu-
kassanum um borð. Sá vissi ekki, að
hér var um Stradivariusarfiðlu að
ræða, svo hann sveiflaði kassanum
eins og um venjulega fiðlu væri að
ræða. Sá ég að Björn svitnaði meðan
stráksi kom fiðlunni um borð. Á
Húsavík var alllöng viðstaða, þar
sem töluverðu magni af frosnum fiski
var skipað þar út til Ameríku. Vern-
harður Bjarnason (1917-2001) skaut
okkur fjórum farþegum til Reykja-
hlíðar í Mývatnssveit, þar sem engan
leigubíl var að fá á Húsavík. Viðkoma
var einnig á Akureyri, Siglufirði,
Sauðárkróki, en best man ég eftir
heimsókninni til Ísafjarðar. Þar var
okkur boðið af frænda okkar Kjart-
ani Jóhannssyni (1907-1987) lækni
og konu hans Jónu Breiðfjörð Ingv-
arsdóttur (1907-1994) í sumarbústað
þeirra í Tungudal og var veður þá hið
fegursta eins og það getur orðið best
við Djúp. Eftir heimsókn okkar hélt
Kjartan þegar með bíl sinn með
Fagranesinu til Arngerðareyrar og
ók sem leið lá um Þorskafjarðarheiði
til Reykjavíkur, því þar var sum-
arþing vegna stjórnarskrárbreyting-
arinnar, sem þá hafði verið gerð um
veturinn og var síðan samþykkt á Al-
þingi þann 14. ágúst 1959.
III.
Í ferð þessari komum við til
þriggja kauptúna á Vestfjörðum,
Flateyrar, Þingeyrar og Bíldudals. Á
Þingeyri fengum við son Sigmundar
kaupmanns Jónssonar til þess að aka
okkur yfir Hrafnsfjarðarheiði til
Hrafnseyrar, þar sem við skoðuðum
fæðingarstað Jóns forseta Sigurðs-
sonar og kirkjuna þar á staðnum.
Sigmundur var tvíburabróðir Guð-
mundar Mosdal (1886-1956), en dó
ekki fyrr en 1974. Guðmundur Mos-
dal var teiknikennari við skólana á
Ísafirði, byggði húsið Sóltún þar í
bæ, sem nú er í eigu Ísfirðingafélags-
ins og við hjónin höfum gist í nokkrar
nætur. Á Bíldudal var æskuheimili
Muggs (Guðmundur Thorsteinsson
(1891-1924 )), en þar hafði faðir hans
Pétur Thorsteinsson (1854-1929)
rekið stórútgerð og þótti saltfiskur
hans bera af öðrum saltfiski og
þekktur um alla Suður-Evrópu sem
Bíldudals-baccalà. En nú var lítið um
að vera á Bíldudal, bryggjan svo lé-
leg, að Goðafoss skemmdi hana, er
hann bakkaði með landfestar bundn-
ar í pollann á bryggjuhorninu, svo
bryggjan leit út eins og tígull, er við
sigldum brott. Veður var frábært all-
an tímann okkar á Vestfjörðum, mat-
urinn frábær um borð og þjónusta öll
hin prýðilegasta.
IV.
Næsti áfangi var Akranes og gekk
ég þegar á fund Odds Jónassonar
(1903-1981) umboðsmanns Morg-
unblaðsins, því við höfðum ekki feng-
ið Moggann í nokkra daga. Ekki
sagðist Oddur eiga blaðið frá 25. júlí,
en hann ætti nokkur eintök af 17.
júní-blaðinu, hvort ég vildi ekki fá
eintak af því, það hefði verið svo
ágætt blað. Ekki hafði ég áhuga því,
enda löngu búinn að lesa það. Eftir
þessa stuttu heimsókn til Akranes
var stefnan tekin á Vestmannaeyjar
og var þar frændum að mæta á
Fögrubrekku hjá þeim heiðurs-
hjónum Laufeyju Sigurðardóttur
(1895-1962) og Ársæli föðurbróður
mínum (1893-1969) og börnum þeirra
Sveini, Ástu og Ársæli yngra. Til
Reykjavíkur var svo haldið og þess-
ari 8 daga ferð lokið, sem ellefu hafn-
ir höfðu verið heimsóttar í. En
merkilegt þótti mér við komuna til
Reykjavíkur, að þar varð að sæta
sjávarföllum, skipið fullhlaðið og
djúprist. Biðum við í 2 ½ tíma eftir að
komast að bryggju.
V.
Móðir mín var eldhress eftir sjó-
ferðina og var nú ákveðin Englands-
för í byrjun október. Erfitt reyndist
að fá hótel í London, en eftir langa
bið tókst Ásbirni Magnússyni (1921-
1990) vini mínum á Ferðaskrifstof-
unni Orlofi að útvega okkur tvö her-
bergi á Strand Hotel, en það var 1100
herbergja hótel, en nokkuð frum-
stætt, t.d. voru ekki salerni eða böð
nema fram á gangi. Þarna gistum við
í hálfan mánuð í hinu besta veðri,
óvenju heitt í október að vera, þeir
kölluðu þetta „Indian summer“, bað-
staðir opnir fram í miðjan október,
t.d. í Brighton. Við fórum fjórum
sinnum í leikhús. Í Haymarket sáum
við „The pleasure of his company“
með m.a. Nigel Patrick, á Globe
Theatre sáum við „The Complaisant
Lover“ með þeim Ralph Richardson
og Paul Scofield, en í Queens
Theatre sáum við „The Aspern Pa-
pers“, þar sem léku m.a. Michael
Redgrave og Flora Robson. Óperett-
una My Fair Lady sáum við í Drury
Lane leikhúsinu. Það var eftirmið-
dagssýning, en á Strand Hotel út-
vegaði móttökustjórinn okkur að-
göngumiðana á yfirverði, hálft pund
aukalega á miðann. Þetta kölluðum
við í gamla daga „miðaokrara“, og
var fjöldi þeirra starfandi bæði við
Gamla og Nýja Bíó, því hermenn-
irnir bættust við alla bíósækna
Reykvíkinga á stríðsárunum 1940-
1945. Þá voru betri sæti í Nýja Bíó,
sem kostuðu kr. 2.50, seld á kr. 8.00
miðinn.
VI.
Í London heimsóttum við Björn
Björnsson (1898-1982) stórkaup-
mann og konu hans Huldu (1908-
1959), en móðir mín þekkti hana frá
gamalli tíð í Reykjavík. Jóhann Sig-
urðsson (1925-2004) var þá umboðs-
maður Flugfélags Íslands hf. og út-
vegaði hann okkur bíl með bílstjóra,
sem við höfðum til umráða í heilan
dag. Héldum við rakleiðis til Bur-
rows Lea í Surrey, þar sem hinn
frægi læknamiðill Harry Edwards
hafði bækistöð. Var okkur sagt, að
fundur væri hjá honum eftir hádegi,
svo við báðum bílstjórann að vísa
okkur á góðan matstað. Stöðvaði
hann mann á götunni skömmu seinna
og bað hann að mæla með matstað.
„What kind?“ spurði sá, en bílstjóri
okkar svaraði: „The best“. Snæddum
við síðan á „The Black horse“ og urð-
um ekki fyrir vonbrigðum, afbragðs
kjúklingur eins og hann gerist best-
ur. Að lokinni máltíð fórum við á
fundinn hjá Harry Edwards. Fór
hann höndum um alla þá, sem hjálp
vildu þiggja, en við vorum ekki meðal
þeirra. Móðir mín lét ávallt aðra sitja
fyrir hjálp ef lækningamiðlar voru
heimsóttir. Merkilegast þótti mér, er
hann spurði einn fundargesta: „Who
is your healer?“, hver er heilari þinn?
Hér heima hefði þótt eðlilegra að
spyrja hver væri heimilislæknir
hans, en sinn er siður í hverju landi.
Nokkrum dögum seinna heimsóttum
við frú Parrish, ekkju hins heims-
kunna lækningamiðils hr. Parrish.
Bjó hún í mjög snyrtilegri íbúð og er
mér ógleymanlegur liturinn á stofu-
teppi hennar, það var blátt og minnti
á hafið (navy blue).
VII.
Eftir þessa hálfsmánaðardvöl í
London héldum við flugleiðis til
Kaupmannahafnar og dvöldum á
Pension Askestad í tvær vikur og
áttu þær vinkonurnar frú Ingibjörg
Cl. Þorláksson (1878-1970) og móðir
mín margar ánægjustundir þar, en
frú Ingibjörg hafði verið formaður
Hringsins frá 1923-1957, að móðir
mín tók við formannsstarfinu af
henni og vann ötullega að fjársöfnun
fyrir Barnaspítala Hringsins til
dauðadags og sá draum sinn rætast,
að Barnadeild var opnuð á Landspít-
alanum.
VIII.
Móðir mín var hin ánægðasta með
þessa tveggja landa sýn, en þegar
innheimtumaður okkar í Völundi, Al-
exander Guðjónsson (1899-1975),
spurði hana, hvort það hefði ekki ver-
ið stórkostlegt að koma til Englands,
þá svaraði hún:
Það er fallegt á Vestfjörðum.
Minningar frá sumrinu 1959
Höfundur er lögfræðingur í Reykjavík.
Kort af Vestfjörðum, þar sem Ísafjörður, Tungudalur, Skálavík, Flateyri,
Þingeyri og Bíldudalur sjást.









 
 

  



 






Ljósmynd af Goðafossi III úr bókinni Eimskip eftir Guðmund Magnússon.
Höfundur í Skálavík í ágúst 1994.Ísland stendur enn undir nafni – jólakort „Frá Ströndum“ 1965.
Eftir Leif Sveinsson
Soffía E.
Haraldsdóttir
Ingibjörg Cl.
Þorláksson
Sigurður
Jóhannsson
skipstjóri E.Í.
Gestur Óskar
Friðbergsson 1.
vélstjóri E.Í.