Morgunblaðið - 10.03.2008, Blaðsíða 2

2 MÁNUDAGUR 10. MARS 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík. Sími 5691100 Fréttir frett@mbl.is Fréttastjórar Ágúst Ingi Jónsson, aðstoðarfréttaritstjóri, aij@mbl.is Sigtryggur Sigtryggsson, aðstoðarfréttaritstjóri, sisi@mbl.is Viðskipti vidsk@mbl.is Björn Jóhann
Björnsson, fréttastjóri, bjb@mbl.is Daglegt líf Anna Sigríður Einarsdóttir, annaei@mbl.is Menning menning@mbl.is Fríða Björk Ingvarsdóttir, ritstjórnarfulltrúi, fbi@mbl.is Umræðan | Bréf til blaðsins Guðlaug Sigurðardóttir, ritstjórnarfulltrúi,
gudlaug@mbl.is Minningar minning@mbl.is, Stefán Ólafsson, Arnór Ragnarsson Íþróttir sport@mbl.is Sigmundur Ó. Steinarsson, fréttastjóri, sos@mbl.is Útvarp | Sjónvarp Sigurlaug Jakobsdóttir, dagskra@mbl.is mbl.is netfrett@mbl.is Guðmundur
Sv. Hermannsson fréttastjóri gummi@mbl.is
Eftir Guðna Einarsson
gudni@mbl.is
HØGNI Hoydal, fyrsti utanríkis-
ráðherra Færeyja, átti fund með
Ingibjörgu Sólrúnu Gísladóttur ut-
anríkisráðherra í gær. Þau ræddu
ýmis mál, m.a. á grundvelli Hoyvík-
ursamningsins, fríverslunarsamn-
ings Færeyja og Íslands. Þar á
meðal samstarf á sviði menntamála,
heilbrigðismála, alþjóðamála og
sjávarútvegsmála.
„Mér finnst mikill heiður fyrir
okkur að fyrsti færeyski utanríkis-
ráðherrann skuli fara í sína fyrstu
opinberu heimsókn til Íslands. Mér
finnst það undirstrika þá vináttu og
tengsl sem eru á milli þessara
þjóða,“ sagði Ingibjörg Sólrún, er
þau hittu blaða- og fréttamenn að
loknum fundi sínum í Ráðherrabú-
staðnum í gær. Høgni sagði það
einnig mikinn heiður fyrir sig að
hafa verið boðið til Íslands.
Póstverslun með lyf og loðna
Meðal mála sem bar á góma var
möguleikinn að opna fyrir verslun
með lyf milli landanna. Ingibjörg
Sólrún sagði að með því móti gætu
Íslendingar t.d. keypt lyf gegnum
póstverslun frá Færeyjum og eins
gætu Færeyingar þá boðið í lyfja-
kaup hér á landi. Ávinningur Fær-
eyinga af þessu yrði af viðskiptun-
um og Íslendingar gætu með þessu
móti fengið ódýrari lyf. Einnig var
rætt um aukið samstarf á sviði heil-
brigðismála, m.a. með því að
skiptast á heilbrigðisstarfsfólki.
Þá bar loðnuna á góma, þótt mál-
efni varðandi fiskveiðar séu á borð-
um sjávarútvegsráðherra land-
anna. Høgni sagði loðnuna vera
viðkvæmt mál. Nú eru takmarkanir
á því hvað Færeyingar fá að landa
miklu af loðnu veiddri í íslenskri
lögsögu utan Íslands og það á einn-
ig við um löndun í heimahöfn í Fær-
eyjum. Høgni sagði Færeyinga
vonast til þess að hægt yrði að
semja um breytingar á þessum tak-
mörkunum.
Einnig voru rædd mál sem varða
starfsemi íslenskra trygginga-
félaga í Færeyjum en þarlend lög-
gjöf hefur verið ákveðinn þröskuld-
ur varðandi hana. Rætt er um
breytingar á henni sem auðveldi
þessa starfsemi.
Aukin stúdentaskipti
Færeyski utanríkisráðherrann
vakti athygli hins íslenska kollega
síns á því að fáir færeyskir náms-
menn væru við nám á Íslandi. „Auð-
vitað ættu miklu fleiri Færeyingar
að hafa áhuga á að læra við íslenska
háskóla og við gætum haft meiri
stúdentaskipti á milli landanna,“
sagði Ingibjörg Sólrún.
Høgni kvaðst vona að næsta
skref á grundvelli Hoyvíkursamn-
ingsins yrði á sviði menntamála og
telur að aukin samvinna á sviði
menntamála sé mjög gott mál. Taldi
Høgni samstarf þjóðanna á mennta-
sviðinu hafa verið undarlega lítið í
ljósi nálægðar landanna og sam-
skipta. Hann sagði að Færeyingar
hefðu byggt upp Fróðskaparsetrið,
sem væri menntastofnun á háskóla-
stigi, og þeir vildu efla færeyskt há-
skólastarf með alþjóðlegri tilvísun. Í
Færeyjum er m.a. áhugi á að efla
háskólakennslu á sviði lögfræði og
auðlindafræði og munu færeyskir
háskólakennarar á þeim sviðum
vera í samvinnu við íslenska kollega
sína. Aukið samstarf Íslendinga og
Færeyinga í menntamálum getur
t.d. orðið með nemenda- og kenn-
araskiptum og samvinnu á sviði
kennslu. Taldi Høgni æskilegt að
samvinna þjóðanna á menntasvið-
inu næði beint og óbeint til allra
skólastiga og nefndi hann menntun
leikskólakennara í því sambandi.
Færeyingar vilja í EFTA
Færeyingar vilja fá aðild að Frí-
verslunarsamtökum Evrópu
(EFTA). Ingibjörg Sólrún sagði Ís-
lendinga hafa tekið málið upp á
vettvangi EFTA og stutt ósk Fær-
eyinga. Svisslendingar hefðu verið
tregir til og talið aðild Færeyja geta
skapað ýmis vandkvæði í fríversl-
unarsamningum EFTA við önnur
ríki. Høgni sagði Norðmenn hafa
tekið upp stuðning við umsókn
Færeyinga eftir að Íslendingar
gerðu það. Hann kvaðst vona að
skipuð yrði nefnd til að skoða aðild-
arumsókn Færeyja. Færeyingar
vona að ný afstaða sé að mótast í
málinu innan EFTA og að það verði
rætt á komandi ári, enda aðildin
mikilvæg fyrir Færeyjar. Nú hefur
landið fríverslunarsamning við Evr-
ópusambandið en hefur ekki þau al-
þjóðlegu viðskiptatengsl sem Fær-
eyjar þurfa og telur Høgni
EFTA-aðild vera góða lausn.
Sjálfstæði aftur til umræðu
Hljótt var um sjálfstæðisbaráttu
Færeyinga á kjörtímabili síðustu
landstjórnar, að sögn Høgna. Ekki
er eining í nýrri landstjórn sem
flokkur Høgna, Þjóðveldisflokkur-
inn, á aðild að um fullt sjálfstæði
strax. Hann sagði stjórnina hins
vegar sammála um að stíga skref í
þá átt að gera Færeyjar gjaldgeng-
ar meðal annarra þjóða. Í því felst
m.a. að byggja upp utanríkisþjón-
ustu og að taka í eigin hendur mála-
flokka sem nú eru í höndum Dana.
Høgni sagði að af 21 málaflokki ætl-
uðu Færeyingar að taka fjórtán í
eigin hendur á þessu kjörtímabili.
Þar á meðal eru málefni sem varða
borgaraleg réttindi, flugumferð,
hluta dómsmála, fjármálaeftirlit og
innflytjendamál.
Stjórnarskrárnefnd hefur starfað
í níu ár og er stefnt að því að bera
færeyska stjórnarskrá undir at-
kvæði þjóðarinnar árið 2010.
„Ég vona að Færeyingar greiði
þjóðaratkvæði um fullt sjálfstæði á
næsta kjörtímabili,“ sagði Høgni.
Fyrsti utanríkisráðherra Færeyja fór í sína fyrstu opinberu heimsókn til Íslands
Póstverslun með lyf frá
Færeyjum til umræðu
Morgunblaðið/Ómar
Náin tengsl Ingibjörg Sólrún Gísladóttir utanríkisráðherra ásamt
Høgna Hoydal, uatnríkisráðherra Færeyja, í Ráðherrabústaðnum.
Morgunblaðið/Ómar
Fánar Þjóðfánarnir settu sinn
táknræna svip á fundinn.
Í HNOTSKURN
»Ný landstjórn tók við völd-um í Færeyjum 2. febrúar
síðastliðinn. Aðild að henni
eiga Þjóðveldisflokkurinn,
Jafnaðarflokkurinn og Mið-
flokkurinn.
»Høgni Hoydal, formaðurÞjóðarflokksins, er fyrsti
utanríkisráðherra Færeyinga
og kom til Íslands í sína fyrstu
opinberu heimsókn.
SKYLDUSLEPPING á laxi, 3,5 kg og
þyngri, var samþykkt samhljóða á aðal-
fundi Veiðifélags Þverár í Borgarfirði.
Þetta var að tillögu Sigurðar Más Ein-
arssonar, deildarstjóra Vesturlands-
deildar Veiðimálastofnunar. Unnið verður
að því í samvinnu við leigutaka árinnar að
taka þetta fyrirkomulag upp.
Fjöldi stórlaxa úr Þverá í Borgarfirði
var í sögulegu lágmarki árið 2007. Þá
veiddust aðeins 132 tveggja ára laxar sem
eru einungis 5,5% laxveiðinnar í ánni. Fyr-
ir um tveimur áratugum veiddust þar um
500 stórlaxar á hverju ári og voru þeir þá
um 30-40% af veiðinni, að því er fram kem-
ur á vef Veiðimálastofnunar.
Ekki er vitað hvað veldur svo mikilli
fækkun stórlaxa og hefur m.a. aðstæðum á
beitarsvæðum í hafinu og hárri dánartíðni
á öðru ári laxins í sjó verið kennt um.
Stórlöxum í
Þverá sleppt
Morgunblaðið/Einar Falur
Stór Lax úr Þverá sem hefði verið sleppt
næsta sumar samkvæmt nýjum reglum.
SVEITARSTJÓRN Súðavíkurhrepps hef-
ur fyrir sitt leyti samþykkt að togari
Frosta hf., Andey ÍS, verði seldur fær-
eyskum aðila, að því er segir á vefnum
bb.is. Fá verður samþykki sveitarfélagsins
fyrir sölu á eignum félagsins.
Ekki hefur verið gengið formlega frá
sölunni en Andey hefur legið við bryggju á
Ísafirði undanfarið og verið á söluskrá.
Samþykk sölu
Andeyjar ÍS
Morgunblaðið/Halldór Sveinbjörnsson
Sala Færeyskur aðili hefur sýnt áhuga á
að kaupa Andey ÍS frá Súðavík.
TVÆR stórar sveiflur urðu með
verulegri fjölgun nýrra öryrkja árin
1993 til 1995 og frá árinu 2003. Báðar
þessar sveiflur verða samhliða veru-
legri aukningu atvinnuleysis. Örorka
hefur síðan hjaðnað í kjölfar þessara
uppsveiflna, þó að ekki sé það í sama
styrk og hjöðnun atvinnuleysis.
Þetta kemur fram í grein í Lækna-
blaðinu eftir Sigurð Thorlacius og
Stefán Ólafsson.
Í seinni sveiflunni kom fjölgun ör-
yrkja ári síðar en aukning atvinnu-
leysis, auk þess sem fjölgun öryrkja
varð meiri. Sambandið heldur á höf-
uðborgarsvæðinu og landsbyggðinni
í heild en fráviks gætir á Suðurnesj-
um, Suðurlandi og Norðurlandi
vestra þar sem nýskráningum ör-
yrkja fækkaði minna en annars stað-
ar í kjölfar minnkandi atvinnuleysis.
Ályktun greinarhöfunda er að ný-
skráning öryrkja ráðist af heilsufari
umsækjenda en sveiflur í tíma tengj-
ast einnig umhverfisáhrifum á
vinnumarkaði, einkum atvinnuleysi.
„Skipan velferðarmála, einkum
bóta- og endurhæfingarkerfa, sem
og umfang og áhrif virkniaukandi
aðgerða á vinnumarkaði hafa einnig
áhrif á fjölda örorkulífeyrisþega í
landinu. Nýr örorkumatsstaðall gæti
hafa haft einhver áhrif á framvind-
una á seinni hluta tímabilsins og auk-
in sókn fólks með geðræna kvilla inn
í örorkulífeyriskerfið virðist hafa
haft talsverð áhrif á fjölgun örorku-
lífeyrisþega,“ segja höfundar.
Þekkt er að örorka tengist at-
vinnuleysi. „Í könnun á högum
þeirra sem urðu öryrkjar á Íslandi
árið 1997 reyndust 45% þátttakenda
einhvern tíma hafa verið atvinnu-
lausir, þar af 35% á undanförnum
fimm árum. Í Svíþjóð hefur vaxandi
örorka einnig verið tengd auknu at-
vinnuleysi og umtalsverður hluti ör-
yrkja hefur verið atvinnulaus áður
en sótt er um örorkubætur. Í rann-
sókn þar sem skoðaðar voru breyt-
ingar á nýgengi örorku og atvinnu-
leysisstigs hér á landi ár frá ári á
tímabilinu 1992 til 2003 var sýnt
fram á sterkt tölfræðilegt samband
milli þróunar atvinnuleysis og breyt-
inga á nýgengi örorku og leiddar lík-
ur að því að um orsakasamband gæti
verið að ræða. Á síðasta árinu sem
rannsóknin náði til, árinu 2003, varð
mikil aukning bæði á nýgengi örorku
og atvinnuleysi hjá báðum kynjum. Í
kjölfarið hefur atvinnuleysi farið
minnkandi. Ef atvinnuleysisstig er
áhrifaþáttur fyrir nýgengi örorku
má gera ráð fyrir að nýgengi örorku
hafi einnig minnkað,“ segja greinar-
höfundar.
Nýskráning öryrkja fylgir
sveiflum á atvinnuleysi
Öryrkjum fjölgar með auknu atvinnuleysi og fækkar að sama skapi dragi úr því
Í HNOTSKURN
»Niðurstöðurnar eru unnar úrgögnum Tryggingastofnunar
um örorkumat og Hagstofu Ís-
lands um skráð atvinnuleysi á ár-
unum 1992 til 2006.
»Ef atvinnuleysisstig er áhrifa-þáttur fyrir nýgengi örorku
má gera ráð fyrir að nýgengi ör-
orku hafi einnig minnkað.
FRAMKVÆMDASVIÐ Reykjavík-
urborgar hefur fengið nýtt nafn og
heitir nú framkvæmda- og eignasvið.
Var breytingin gerð að beiðni sviðs-
stjóra en hún hefur verið samþykkt í
borgarráði. Á vef borgarinnar segir
að nýja nafnið endurspegli breyttar
áherslur í rekstri sviðsins. Breyting-
in felist í því að starfsumhverfið
muni nú líkjast því að um sjálfstætt
fyrirtæki sé að ræða. „Markmiðið er
að auka sjálfstæði sviðsins, stuðla að
auknu gegnsæi í kostnaði og að
kostnaðarvitund innan borgarkerfis-
ins muni aukast. Fyrir notendur
þjónustunnar, íbúa borgarinnar,
verktaka og aðra samstarfsaðila
verður breytingin óveruleg, að öðru
leyti en því að gæði þjónustunnar og
faglegur metnaður sviðsins mun
vaxa með auknu sjálfstæði og
ábyrgð,“ segir á vefnum.
Framkvæmda- og eignasvið ber
ábyrgð á öllum verklegum fram-
kvæmdum sem tengjast mannvirkj-
um borgarinnar, húseignum hennar
og gatnakerfi.
Sviðið fær
nýtt nafn