Morgunblaðið - 16.03.2008, Síða 16

16 SUNNUDAGUR 16. MARS 2008 MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTALÍFIÐ
ástandið breytist ekki á fjár-
málamörkuðum muni áhrif lækk-
unar á eignum félagsins teljast
„veruleg“ og „varanleg“ og því þurfi
að bóka eignir niður?
„Það er alls ekki útilokað. Ef það
verður mikil og varanleg lækkun
verðmætis í þessum tveimur fé-
lögum og rekstur þeirra stendur
ekki undir bókfærðu virði þeirra, þá
mun virðisrýrnunarpróf leiða til nið-
urfærslu. Það á bæði við um skráð
og óskráð félög, þannig að Bakka-
vör og flest önnur félög þurfa að
sama skapi að gera slík próf í sínum
uppgjörum. Ég get ekki sagt til um
hvort og þá hvenær til þess kæmi,
ekki er ein algild regla í því, en sú
ákvörðun yrði tekin af endurskoð-
anda félagins með stjórn.“
– Það voru ekki kjöraðstæður á
markaðnum í hlutafjárútboði Skipta
og seldust aðeins 7,49% af heildar-
hlutafé félagsins, en í boði voru
30%.
„Það er óhætt að segja það. Eina
ástæðan fyrir að ráðist var í útboðið
við þessar aðstæður var að efna
varð samning sem kaupendur Sím-
ans gerðu við ríkið í júlí 2005. Þegar
Síminn var seldur var ákvæði um að
setja yrði fyrirtækið á markað fyrir
árslok 2007. Við neyddumst til að
fresta því til loka mars vegna þátt-
töku Skipta í einkavæðingu slóv-
enska ríkissímans, þar sem Skipti
var annar tveggja bjóðenda sem átti
kost á að kaupa fyrirtækið. Af þess-
um sökum áttum við engra annarra
kosta völ en að fara núna með út-
boðið ofan í lélegasta markað sem
sést hefur í áratugi. Við stöndum að
sjálfsögðu við okkar samning og
buðum almenningi hlutabréf til
kaups. Þar við situr.“
Óvægin umræða um Exista
– Hefði Exista þurft að bregðast
við með meira afgerandi hætti þeg-
ar markaðir fóru niður, til dæmis
með því að selja aðrar erlendar
eignir en Kaupþing og Bakkavör?
„Alls ekki, Exista er trútt sinni
fjárfestingarstefnu. Hvers vegna að
selja frábærar eignir í slæmum
markaði? Exista seldi reyndar öll
veltubréf sín og eignir sem ekki
teljast langtímaeignir á síðasta ári.
Hins vegar hefur verið mikil um-
ræða um félagið, oft óvægin og illa
rökstudd. Margir hafa keppst við að
tala niður félagið og líkt því við fjár-
festingarfélög, sem sum hver hafa
einfaldlega ekki verið í stakk búin
að mæta niðursveiflunni eða hafa
háttað rekstri sínum með allt öðrum
hætti. Menn hafa verið að spá því
að Exista væri á sömu leið og ekki
litið til þess hvernig félagið er upp
byggt, rekið og fjármagnað. Það er
erfitt að eiga við svona orðróm þeg-
ar jafnvel ritstjórar virðast taka af-
stöðu gegn félaginu, eins og ritstjóri
Morgunblaðsins. En þetta gengur
vonandi yfir.
Exista er firnasterkt félag, sem á
framtíðina fyrir sér. Undirliggjandi
eignir Exista eru allt framúrskar-
andi fyrirtæki, hvert á sínu sviði.
Ég get haldið því fram kinn-
roðalaust að VÍS og Lýsing eru
stærstu og öflugustu fyrirtækin á
sínu sviði hér á landi og hið sama
má segja um Kaupþing og Símann.
Erlendar eignir Exista eru einfald-
lega bestu fyrirtækin á sínum
markaði, þ.e. Sampo, sem er
stærsta og öflugasta tryggingafélag
á Norðurlöndum, og Storebrand,
sem er leiðandi á sínu sviði í Nor-
egi, og nú einnig í Svíþjóð. Þannig
að undirliggjandi rekstur Exista er
afar traustur, ef menn kæra sig um
að skoða hann.“
– Það hefur verið núningur á milli
ykkar og forstjóra Sampo.
„Þú segir það – núningur já,“
segir Ágúst og brosir. „Hann er
mikill persónuleiki og gefinn fyrir
að lýsa skoðunum sínum á mönnum
og málefnum. Við höfum ekki velt
okkur upp úr því, heldur lýst yfir
trausti okkar á forstjórann og
stjórnina. Þannig standa málin.
Rétt er að geta þess að Lýður verð-
ur væntanlega kjörinn í stjórn
Sampo á aðalfundi 12. apríl, fyrsti
erlendi ríkisborgarinn til þess, og
það er allt gert í fullri sátt og vin-
semd við stjórn og stjórnendur
Sampo. Þannig að við höfum ekkert
þurft að fara út í herferð eða illindi
til þess að fá því framgengt, sem
segir þá til um samskipti okkar við
stjórnendur Sampo.“
– Voru mistök að fara með Exista
á markað – hefði hentað betur að
hafa félagið óskráð?
„Nei, maður tekur alltaf ákvarð-
anir út frá stöðunni á hverjum tíma.
Auðvitað er ekki skemmtilegt þegar
fólk fjárfestir í fyrirtækjum undir
stjórn okkar bræðra og tapar pen-
ingum. Það erum við óvanir að sjá
og okkur þykir það afar leiðinlegt.
En það er ekkert við því að gera og
við stjórnum ekki þróun markaða.
Við einbeitum okkur fyrst og fremst
að rekstri okkar félaga, sem rekin
eru með langtímasjónarmið í huga,
ráðdeild og kostnaðaraðhaldi. Það
hefur verið til umræðu undanfarið
að ýmis félög hafi tapað sér gjör-
samlega í eyðslusemi. Öll þau fyr-
irtæki sem eru undir stjórn okkar
bræðra eru rekin með kostnaðar-
aðhaldi og ráðdeild, hvort sem er
Exista, Bakkavör, VÍS, Lýsing eða
önnur.“
Það á að gæta hófs
– Hafa ekki bankarnir ýtt undir
veislugleðina, þar á meðal Kaup-
þing?
„Hverjum getur sýnst sitt um
það. En það er hæpið að kenna
bönkunum um það að almenningur
taki lán, eins og fólk hafi ekki átt
neinna kosta völ. Auðvitað var mik-
ið framboð af lánsfé og hugsanlega
hefðu bankarnir mátt vera aðhalds-
samari í útlánum, en auðvitað hlýt-
ur almenningur og fyrirtæki að
meta á eigin forsendum, hvort eigi
að skuldsetja sig. Lántakandinn ber
ábyrgðina á endanum og ég fæ ekki
séð að bankarnir eigi að vera í
neyslustýringu hvað það varðar.“
– Er hægt að tala um ráðdeild og
sparnað í rekstri bankanna þegar
litið er til allra boðsferðanna, svo
sem á fótboltaleiki erlendis og í lax-
veiði?
„Í slíku á að gæta hófs og ein-
ungis er hægt að réttlæta slík út-
gjöld ef þau hafa viðskiptalegan
ávinning í för með sér. Menn hafa
örugglega farið yfir strikið á köfl-
um. Bankarnir eiga að taka þetta
föstum tökum og mér heyrist þeir
ætli sér allir að draga úr kostnaði
og einbeita sér að innri málum við
núverandi kringumstæður.“
– Starfsmenn Exista tóku þátt í
útboði félagsins og hafa ekki riðið
feitum hesti frá því – hefur það haft
slæm áhrif á starfsandann?
„Ég held að allir starfsmenn Ex-
ista séu bjartsýnir á framtíð félags-
ins. Þeir þekkja vel innviði þess og
þau vinnubrögð sem þar eru við-
höfð. Og allir hafa mikla trú á því að
Exista komi sterkt út úr þessum al-
þjóðlegu fjármálaþrengingum. Eng-
inn vafi er á því að fjölmörg tæki-
færi gefast fyrir félög eins og
Exista, sem koma standandi og í
góðu formi út úr svona ástandi.“
– Hvert er eigið fé Exista þegar
horft er til markaðsvirðis eigna fé-
lagsins?
„Við greindum ítarlega frá fjár-
hagslegri stöðu félagsins í lok jan-
úar, jafnhliða kynningu á uppgjöri
fyrir síðasta ár. Mér er ekki kunn-
ugt um að önnur félög hafi gefið
upp viðlíka upplýsingar um stöðu
sína eftir sviptingarnar í upphafi
ársins og Exista gerði. Á þeim tíma
var umreiknuð eiginfjárstaða miðað
við allar eignir á markaðsvirði um
1,3 milljarðar evra. Þá höfðu ýmsir
aðilar, innlendir sem erlendir, verið
með reiknivélina á lofti og umreikn-
að eiginfjárstöðuna með afar mis-
jöfnum árangri. Við töldum rétt að
nota tækifærið þegar við kynntum
uppgjörið og leiðrétta þetta, en það
er ljóst að þessa útreikninga getum
við ekki birt á mánaðar fresti frekar
en aðrir. Enda hafa þeir í raun tak-
markaða þýðingu fyrir rekstur fé-
lagsins. Eiginfjárhlutfall Exista var
í árslok um 32% að teknu tilliti til
víkjandi bréfa sem gefin voru út
fyrir áramót.“
– Þú nefndir víkjandi skuldabréf,
sem gefin voru út upp á 250 millj-
ónir evra í desember. Ekki hefur
verið gefið út hver keypti bréfin?
– Þetta er einkaútgáfa sem Kaup-
þing hafði milligöngu um, en við
höfum ekkert um það að segja
hverjir fjárfesta í slíkum bréfum.
Það er þeirra sem keyptu bréfin að
gefa þær upplýsingar, ef þeir svo
kjósa.“
– Einhverjar vangaveltur voru
um að það væruð þið sjálfir?
„Ég get alveg sagt að svo er ekki.
Þetta er skýrt dæmi um gróusögu
sem er algerlega úr lausu lofti grip-
in.“
Bankarnir fóru ekki offari
– Hvað finnst þér um þá gagnrýni
á íslensku bankana að þeir hafi ver-
ið djarfir í útrás sinni? Hefðu menn
átt að fara sér hægar?
„Ég tek nú ekki undir það enda
hefur starfsemi bankanna erlendis
styrkt þá og aukið áhættudreifingu.
Það þarf að skoða hlutina í stærra
samhengi. Ég get nefnt Citigroup,
UBS, Morgan Stanley og fleiri virta
og heimsfræga banka sem hafa ver-
ið nærri því að riða til falls síðustu
mánuði. Margir bankar hafa sótt til
Mið-Austurlanda eða Kína til að ná
sér í neyðarhlutafé. Slíkt hefur ekki
gerst hjá íslensku bönkunum. Ég
hef ekki séð sambærilegar afskriftir
hjá íslensku bönkunum og hafa ver-
ið hjá nokkrum frægustu bönkum í
heimi. Og ég hef ekki ennþá séð
nein merki um það að íslensku
bankarnir hafi farið offari í útlánum
eða fyrirtækjakaupum um allan
heim. Ef einhver annar sér merki
um það, þá láti hann mig vita. Þessi
umræða er ekki á réttri braut.
Svo sitja jafnvel greiningardeildir
banka, sem hefur verið bjargað með
neyðarlánum eða hlutafé, og gagn-
rýna íslensku bankana fyrir óhóf í
útlánum og óábyrgan vöxt. Ég sé
ekki betur en íslensku bankarnir
séu að koma hvað best út úr núver-
andi lánsfjárkreppu á heimsmark-
aðnum.
Það nákvæmlega sama gildir um
Exista. Undanfarna sex mánuði hef-
ur maður ítrekað hlustað á sömu
menn tala um að nú sé Exista alveg
að fara á hausinn. Á þeim tíma hafa
frægir bankar og vogunarsjóðir rið-
að til falls og niðursveiflan var rétt
að byrja þegar sum fjárfesting-
arfélögin voru komin í verulegan
vanda.“
– Hvað segirðu þá um hátt
skuldatryggingarálag bankanna?
„Skuldatryggingaálag er afar
ótraustur mælikvarði á stöðu bank-
anna á fjármálamarkaði. Það sést
ekki síst á því að það helst ekki í
hendur við lánshæfismat bankanna,
sem er besti hlutlausi mælikvarðinn
á styrkleika þeirra. Til dæmis fékk
Kaupþing lánsfé um daginn á mun
betri kjörum en skuldatrygg-
ingaálag segir til um.
Til gamans má rifja upp frétt um
að skuldatryggingaálag íslenska
ríkisins væri komið í 200 punkta.
Jú, jú, gott og vel, en ég veit ekki
um nein skuldabréf íslenska ríkisins
til sölu. Hvernig getur álagið þá
verið komið í 200 punkta? Allir eru
sammála um að þessi tiltekni af-
leiðumarkaður virðist í litlum
tengslum við raunverulegan fjár-
mögnunarkostnað.“
– En stjórnendur fjármálafyr-
irtækja, þar á meðal Sigurður Ein-
arsson, stjórnarformaður Kaup-
þings, virðast líta ástandið
alvarlegum augum?
„Já, ég er sammála því. Það er
full ástæða til að taka ástandið al-
varlega. Ástandið á fjármálamörk-
uðum er mikið áhyggjuefni og gerir
mönnum erfitt fyrir með fjár-
mögnun. En það að Kaupþing hafi
náð í fjármagn á viðunandi kjörum,
segir manni að til séu fjárfestar sem
eru reiðubúnir að skoða undirliggj-
andi virði og rekstur fyrirtækja og
leggja fram fjármagn með það í
huga.“
– Hvernig sérðu Exista þróast á
næstu árum, nú þegar fjármögnun
er orðin dýrari?
„Exista er gífurlega vel fjár-
magnað og hefur þegar yfir að ráða
lausafé til þess að mæta skuldbind-
ingum sínum fram á síðari árshelm-
ing 2009. Ég held að það verði
áfram takmarkað aðgengi að lánsfé,
en það þýðir ekki að endurnýjun
lánssamninga sé ekki möguleg. Ex-
ista hyggst einbeita sér að rekstri
dótturfélaga sinna, VÍS og Lýs-
ingar, og halda áfram að auka hagn-
að og arðsemi annarra eigna félags-
ins. Ég held að Exista verði vel í
stakk búið að grípa tækifæri sem
gefast þegar fjármálamarkaðir opn-
ast aftur.“
– Hefur ekki hvarflað að ykkur
bræðrum að einbeita ykkur bara að
»Hæpið að kenna bönkunum
um það að almenningur taki lán
Morgunblaðið/Eggert
Hagstjórnin Ágúst segir að menn eigi ekki að velta vandanum á undan sér.
» Þó að staðan sé erfið á fjármálamörkuðum eigarekstrarfélög með góða rekstrarstöðu og sjóð-
streymi ekki í vandræðum með að fá lán. Fyrir
rúmum mánuði gengum við t.d. frá fjármögnun í
Asíu þar sem lánskjörin voru á vel undir 100 punkt-
um, sem þykir mjög gott. Skortur á lánsfé hefur
ekki náð til fyrirtækja eins og Bakkavarar.