Morgunblaðið - 20.03.2008, Blaðsíða 14

14 FIMMTUDAGUR 20. MARS 2008 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
NÁLÆGÐIN við Indland og Rúss-
land og náttúruauðlindir eru á meðal
helstu skýringanna á því hvers
vegna kínversk stjórnvöld leggja
mikið kapp á að halda yfirráðum yfir
Tíbet sem hefur verið undir stjórn
Kínverja í rúm 57 ár. Tíbet hefur
einnig mikið tilfinningalegt gildi fyr-
ir Kínverja.
„Kínverjar eru þarna aðallega til
að tryggja öryggishagsmuni sína,“
sagði Andrew Fischer, hagfræð-
ingur sem sérhæfir sig í Tíbet við
London School of Economics. Hann
bætti við að Tíbet hefði mikla hern-
aðarlega þýðingu fyrir Kína vegna
nálægðarinnar við Indland og Rúss-
land.
Vatnsforðabúr Kína
Kínverjar hafa nefnt ýmsar
ástæður fyrir því hvers vegna þeir
lögðu járnbraut til Lhasa, höf-
uðborgar Tíbets. Líklega er þó
helsta ástæðan sú að járnbrautin
gerir þeim kleift að flytja fjölmennt
herlið með skömmum fyrirvara til
Tíbets ef hætta skapast á stríði við
Indland eða Rússland. Stöðugleiki í
Tíbet hefur haft mikla þýðingu fyrir
grannríkin til að tryggja öryggi
vesturlandamæra Kína og norð-
urlandamæra Indlands. Vægi lands-
ins hefur aukist vegna fyrirsjáanlegs
skorts á vatni í þessum heimshluta,
enda telja margir að vatn geti orðið
undirrót stríða í heiminum á 21. öld-
inni, líkt og olían á öldinni sem leið.
„Margar stórar ár eiga upptök sín
í Tíbet,“ sagði Ran Guangrong, pró-
fessor við Sichuan-háskóla í borginni
Chengdu í suðvesturhluta Kína.
„Tíbet er vatnsforðabúr Kína. Ef
eitthvað kæmi fyrir það myndi það
hafa alvarlegar afleiðingar í öllu
Kína.“
Málmvinnsla svarar
ekki kostnaði
Kínversk yfirvöld hafa bent á
fleiri mikilvægar náttúruauðlindir í
Tíbet á borð við kopar, gull og sink
sem hægt er að flytja með lestum á
nýju járnbrautinni. Tsering Wangdu
Shakya, sérfræðingur í málefnum
Tíbets við British Columbia-háskóla,
sagði þó að það svaraði ekki kostnaði
að vinna þessa málma í Tíbet. „Það
er mikið af kopar í Tíbet, en það er
dýrara að vinna koparinn þar en að
kaupa hann á heimsmarkaði,“ sagði
hann. „Það þarf að flytja allt þaðan
með flutningabílum eða lestum, sem
er miklu dýrara en með risastórum
gámaskipum.“
Mikið tilfinningamál
Paul Harris, sérfræðingur í kín-
verskum stjórnmálum við Lingna-
háskóla í Hong Kong, sagði að Tíbet
hefði einnig mikið tilfinningalegt
gildi fyrir Kínverja, líkt og fyrir Maó
þegar hann fyrirskipaði innrás í Tíb-
et í október 1950, árið eftir að
kommúnistar komust til valda í
Kína.
Harris bætti við að Kínverjar
vildu halda yfirráðum sínum yfir
Tíbet af ótta við að það yrði vatn á
myllu aðskilnaðarsinna í Xinjiang-
héraði, þar sem múslímar eru í
meirihluta, Innri-Mongólíu og Taív-
an ef Tíbet fengi sjálfstæði. Þetta
skýrir einnig þá afstöðu Kínverja að
viðurkenna ekki sjálfstæðisyfirlýs-
ingu Kósóvó.
Shakya, fyrrnefndur sérfræð-
ingur í málefnum Tíbets, sagði að
sjálfstæði Tíbets myndi veikja kín-
verska kommúnistaflokkinn sem
hefur hreykt sér af því að hafa gert
Kína að stórveldi og vera eina aflið
sem tryggt geti einingu landsins.
„Trúverðugleiki kommúnistaflokks-
ins byggist að hluta á kínverskri
þjóðernishyggju,“ sagði hann.
„Fengi Tíbet sjálfstæði myndu
margir Kínverjar líta svo á að
kommúnistaflokkurinn gæti ekki
tryggt einingu landsins. Það er því
mjög mikilvægt fyrir flokkinn að
halda yfirráðum yfir Tíbet.“
Stjórn kommúnistaflokksins seg-
ist hafa varið miklum fjármunum í
uppbyggingu í Tíbet, til að mynda
sem svarar rúmum 300 milljörðum
króna í járnbrautina til Lhasa sem
tekin var í notkun árið 2006. Járn-
brautin fer hæst í 5,072 metra hæð
yfir sjávarmál, hærra en nokkur
önnur járnbraut í heiminum.
Menning Tíbeta í hættu
Tíbetar líta hins vegar svo á að
járnbrautin sé aðeins liður í til-
raunum kínverskra stjórnvalda til að
þurrka út menningu Tíbeta. Hún
þjóni einkum þeim tilgangi að fjölga
kínverskum athafnamönnum, far-
andverkamönnum og ferðamönnum
í Peking.
Dalai Lama, leiðtogi Tíbeta, hefur
sakað kínversk stjórnvöld um skipu-
lega herferð til að þurrka út menn-
ingu Tíbeta með því að grafa undan
tungu, trú og siðvenjum þeirra.
Tíbetar segja að menningu þeirra
stafi mikil hætta af mikilli fjölgun
kínverskra íbúa Tíbets og straumi
ferðamanna frá öðrum landshlutum
Kína. Um það bil fjórar milljónir
ferðamanna komu til Tíbets á síð-
asta ári, langflestir þeirra frá Kína.
Hótelin, ferðaskrifstofurnar og veit-
ingahúsin eru í eigu Kínverja, jafn-
vel margar af minjagripaversl-
ununum í Lhasa.
„Kínverjar fá öll störfin. Fyr-
irtækin á aðaltorginu fyrir framan
helgasta hof Tíbeta eru kínversk.
Þetta hefur valdið mikilli gremju
meðal Tíbeta,“ hafði Los Angeles
Times eftir Donald S. Lopez, pró-
fessor í tíbeskum fræðum við Mich-
igan-háskóla.
Talið er að um 70-80% af um
270.000 íbúum Lhasa séu af kín-
versku bergi brotin.
Takmarkað trúfrelsi
Mörg klaustur tíbeskra búdda-
trúarmanna voru eyðilögð og munk-
ar sættu ofsóknum í menningarbylt-
ingunni á árunum 1966-73. Klaustrin
voru endurreist á valdatíma Dengs
Xiaopings á níunda áratugnum og
Tíbetum var leyft að iðka trú sína,
en undir ströngu eftirliti.
Hu Jintao, forseti Kína, varð leið-
togi kommúnistaflokksins í Peking
árið 1986 og afnam margar af um-
bótum Dengs í trúmálum. Núver-
andi leiðtogi flokksins í Peking,
Zhang Qingli, er einnig sagður hafa
sett strangari reglur um trúariðkun
Tíbeta.
Munkarnir eru til að mynda
neyddir til að ljúka „þjóðrækn-
isnámi“, þar sem lögð er áherslu á
kínversk gildi og hættuna sem stafar
af trúarbrögðum. Munkarnir þurfa
jafnvel til að hlusta á skamm-
arræður um trúarleiðtogann Dalai
Lama og eru auðmýktir með því að
neyða þá til að fordæma hann, að
sögn Tíbeta.
Kínverjar vilja halda Tíbet til að
tryggja öryggishagsmuni sína
Tíbet hefur mikla hern-
aðarlega þýðingu fyrir
Kína vegna nálægð-
arinnar við Indland og
Rússland, skrifar Bogi
Þór Arason um helstu
ástæður þess að Kín-
verjar vilja halda yf-
irráðum yfir Tíbet.
AP
Rannsóknar krafist Nunnur úr röðum tíbeskra útlaga halda á fána Tíbets
á mótmælagöngu í Dharamsala á Indlandi í gær. Tíbetarnir kröfðust
óháðrar rannsóknar á ofbeldinu í Tíbet.












 


 
     
 
   !" 
 
##
 ##

  
$
!$ 
%  
 




  
 !" #$$# # % &#'(#
)$
*+,# (
-.,
..!$.. $/01 $2&%33#%##..#(4 %$
  .3 #.3+
55."$""55..#
&&..,"*+$"$/010(
-.,6.,7 3##
#.."#$
#+* +)$(

   
#&##$...&"8##+
 
)##++7 &".+$##..#+
-.#2&.,"%"2&
#$-.,"!
*& #$#,.." +."(



 

!


"#
$ 



9(  % &' "(&')
:.."
,65";<'
=# #> #?@ #.3;AA
2$" 7.3;//
B#5#.;<
*
 +


)/(< ,-#) /(1'

-
)/( CD


  
    

CDE
9F1 6.-.,#

 !"# 

< 6.#



# 
'

$ #



bogi@mbl.is
FERÐALAG
ER ÞROSKANDI
FERMINGARGJÖF
GJAFABRÉFIÐ GILDIR SEM
GREIÐSLA UPP Í FLUGFAR
MEÐ ICELANDAIR
ÞÚ VELUR UPPHÆÐINA
+ Pantaðu fermingargjöfina
á icelandair.is/gjafabref
Gjafabréf gildir í tvö ár frá útgáfudegi.
W W W. I C E L A N DA I R . I S
HUGURINN BER ÞIG
AÐEINS HÁLFA LEIÐ
ÍS
L
E
N
S
K
A
S
IA
.I
S
I
C
E
4
15
30

03
/0
8