Morgunblaðið - 11.05.2008, Qupperneq 36

36 SUNNUDAGUR 11. MAÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
21. maí 1978: „Eftir viku fara
kosningar fram til borgar-
stjórnar Reykjavíkur. Á þeim
tíma, sem eftir er til kjördags,
þurfa stuðningsmenn meiri-
hluta borgarstjórnar að herða
róðurinn og margefla starf sitt
til þess að tryggja áframhald-
andi meirihluta sjálfstæðis-
manna í borgarstjórn Reykja-
víkur og forystu Birgis Ísl.
Gunnarssonar, borgarstjóra, í
málefnum borgarinnar og
borgarbúa. Borgarstjóri minn-
ir á það í samtali við Morgun-
blaðið í dag, hversu tvísýn
þessi kosningabarátta er.
Hann segir m.a.: „Mér er enn í
minni hversu mjóu munaði árið
1966, þegar Viðreisnarstjórnin
sat að völdum. Þá misstum við
níunda manninn og ekki mun-
aði nema um 280 atkvæðum, að
sá áttundi færi sömu leið.“
. . . . . . . . . .
15. maí 1988: „ Í gær, 14. maí,
voru 40 ár liðin frá því að Ben
Gurion las sjálfstæðisyfirl-
ísingu Ísraelsríkis í Tel Aviv.
Sama dag og Ísrael varð til
sem ríki gerðu flugvélar frá
Egyptalandi loftárás á fagn-
andi íbúana. Daginn eftir yf-
irgaf breski herinn landið en
Bretar höfðu farið með stjórn
mála í Palestínu í umboði
Þjóðabandalagsins, frá því að
landinu var náð úr höndum
Tyrkja í lok fyrri heimstyrj-
aldarinnar. Eftir brottför
breska herliðsins gerði arab-
ískt herlið frá Egyptalandi,
Írak, Jórdaníu, Líbanon og
Sýrlandi árás á Ísrael.“
. . . . . . . . . .
10. maí 1998: „Ríkisend-
urskoðun er ein mikilvægasta
stofnun hins opinbera. Þegar
stofnunin var flutt frá fram-
kvæmdavaldinu og undir lög-
gjafarvaldið var stigið afar
mikilvægt skref til þess að
efla löggjafarvaldið og auka
aðhald með framkvæmda-
valdinu. Sú ráðstöfun var
löngu tímabær og einn þáttur
í markvissri viðleitni Alþingis
til þess að endurheimta eðli-
lega stöðu þjóðþingsins gagn-
vart framkvæmdavaldinu. Þar
eiga mestan þátt að máli tveir
forsetar Alþingis, þeir Þor-
valdur Garðar Kristjánssson
og Ólafur G. Einarsson, nú-
verandi forseti þingsins.
Hlutverk Ríkisendurskoðunar
er svo mikilvægt að gera verð-
ur mjög stífar kröfur til stofn-
unarinnar og starfshátta
hennar. Á undanförnum árum
hafa við og við vaknað spurn-
ingar um, hvort vinnubrögð
stofnunarinnar væru nægi-
lega nákvæm og vönduð. Þær
umræður hafa sjaldnast farið
fram opinberlega en þó eru
ekki margir mánuðir síðan
stofnunin fékk á sig harða
gagnrýni í umræðum á Al-
þingi m.a. frá Friðriki Soph-
ussyni, þáverandi fjár-
málaráðherra.“
Úr gömlum l e iðurum
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
BIÐLISTAR Í FANGELSI JAFN-
GILDA ÞYNGINGU REFSINGAR
Fangelsismál á Íslandi þarfnastskoðunar. Í samtali við Mar-gréti Frímannsdóttur, for-
stöðumann fangelsisins á Litla-
Hrauni, í Sjónvarpi mbl.is á föstudag
kveðst hún vona að hafist verði handa
við nýbyggingar við fangelsið á næsta
ári. Hún segir að knýjandi þörf sé á
úrbótum í fangelsismálum. Á annað
hundrað manns, sem hlotið hafa
refsidóma hér á landi, bíða eftir að
hefja afplánun í fangelsum og segir
Margrét að engum sé greiði gerður
með því að þurfa að bíða afplánunar í
langan tíma eftir að dómur er fallinn.
Í frétt sem birtist um málið í Morg-
unblaðinu í gær kemur fram að fyrir
mánuði hafi 170 brotamenn beðið
fangavistar vegna plássleysis, en nú
séu þeir 142. Páll E. Winkel, forstjóri
Fangelsismálastofnunar, segir að
leitað sé leiða til að fækka enn frekar
á listanum. Hann svarar því ekki
hversu lengi menn séu á biðlista áður
en afplánun hefjist, en lögð sé áhersla
á að þeir einstaklingar, sem taldir séu
hættulegir umhverfi sínu, séu boðað-
ir strax til afplánunar. Jafnframt
kemur fram hjá honum að hugsan-
lega geti helmingur þeirra, sem nú
bíður afplánunar í fangelsi, sinnt
samfélagsþjónustu í stað þess að sitja
dóminn af sér í fangelsi. Í fyrra hafi
73 brotamenn hafið samfélagsþjón-
ustu í stað óskilorðsbundinnar fang-
elsisrefsingar.
Það er vitaskuld gott að reynt sé að
tryggja það að einstaklingar, sem
taldir eru hættulegir samfélaginu,
skuli ekki ganga lausir, en það má
ekki gleyma því að menn glata ekki
tilkalli sínu til mannréttinda þótt þeir
hafi verið dæmdir í fangelsi. Það er
önnur hlið á biðlistum í fangelsum.
Einstaklingar, sem ekki geta hafið
afplánun dóms vegna þess að þeir eru
á biðlista, þurfa í raun og veru að búa
við það að refsing þeirra hafi verið
lengd án dóms og laga. Líf einstak-
lings, sem er dæmdur í fangelsi, er í
raun sett í bið þangað til refsingin
hefur verið afplánuð. Ef bið verður á
því að refsingin hefjist líður lengri
tími en ella þar til viðkomandi ein-
staklingur getur farið út í þjóðfélagið
aftur og hafist handa við það að
byggja upp líf sitt að nýju. Þetta veld-
ur aukinni óvissu í lífi þessa fólks og
fjölskyldna þeirra. Biðlistar í fangelsi
jafngilda í raun þyngingu refsingar
og slíkt er ekki hægt að sætta sig við í
réttarsamfélagi. Í máli Páls Winkels
kemur fram að nú sé leitað leiða til að
fækka á biðlistanum og skoða önnur
afplánunarúrræði. Þetta mál þolir
ekki bið.
Margrét Frímannsdóttir lýsir í við-
talinu einnig yfir áhyggjum af því að
geðsjúkir, sakhæfir afbrotamenn séu
vistaðir í fangelsum. Þar eigi þeir að
mati hennar, fangavarða og heil-
brigðisstarfsmanna á Litla-Hrauni
alls ekki heima. Hér er komið annað
vandamál, sem taka verður á. Mark-
miðið er að afbrotamenn, sem dæmd-
ir eru til refsingar, verði betri menn
og fái aðstoð til að fóta sig í samfélag-
inu þegar afplánun er lokið. Einstak-
lingur, sem settur er í umhverfi þar
sem hann á ekki heima og er honum
jafnvel skaðlegt, mun ekki ná neinum
framförum.
Margrét Frímannsdóttir hefur
kynnt sér fangelsismál á Íslandi
rækilega og talar af mikilli þekkingu
um þennan málaflokk. Hennar orð
verður að taka alvarlega.
Nú stendur yfir uppbygging í fang-
elsum landsins og þar er verið að
skoða ýmsa kosti. Í þessari uppbygg-
ingu verður að tryggja að fangar
verði vistaðir með þeim hætti, sem
hæfir, og sérstaklega er mikilvægt að
hagsmunir veikra einstaklinga verði
hafðir í huga. Sömuleiðis verður kerf-
ið að vera með þeim hætti að það geti
tekið við þeim, sem dæmdir eru í
fangelsi án skilorðs. Biðlistar í fang-
elsi eru í raun ekkert annað réttar-
farsbrot.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
F
átt veldur stuðningsmönnum Sjálf-
stæðisflokksins meiri áhyggjum
um þessar mundir en ástandið í
borgarstjórnarflokki Sjálfstæðis-
flokksins í Reykjavík. Þar hefur
skapazt ástand, sem engin fordæmi
eru fyrir í sögu þessa stærsta og öflugasta stjórn-
málaflokks þjóðarinnar.
Í fyrsta lagi er sú tilfinning sterk meðal stuðn-
ingsmanna Sjálfstæðisflokksins, að innan borgar-
stjórnarflokksins skorti á að full samstaða sé á milli
borgarfulltrúa.
Í öðru lagi að borgarstjórnarflokkinn skorti for-
ystu þrátt fyrir yfirlýsingu borgarfulltrúa annarra
en Vilhjálms Þ. Vilhjálmssonar og varaborgarfull-
trúa frá því í lok febrúar, sem var svohljóðandi:
„Borgarstjórnarflokkurinn tekur undir það með
Vilhjálmi, að ekki sé ástæða til að ákveða nú hver
verður borgarstjóri eftir rúmt ár. Sú ákvörðun
verður tekin af borgarstjórnarflokknum í samein-
ingu þegar nær dregur og með hagsmuni flokksins
og borgarbúa að leiðarljósi.“
Í þriðja lagi ríkir óvissa innan borgarstjórnar-
flokksins um fyrirætlanir Vilhjálms Þ. Vilhjálms-
sonar, þrátt fyrir yfirlýsingu hans frá því í lok febr-
úar þar sem hann sagði m.a.:
„Hvað mig varðar er opið hver tekur við embætti
borgarstjóra af hálfu Sjálfstæðisflokksins í marz
2009. Borgarstjórnarflokkurinn mun ákveða borg-
arstjóraefnið í sameiningu þegar nær dregur.“
Og í fjórða lagi skilur almenningur í borginni
ekki hvað vakir fyrir borgarstjórnarflokki Sjálf-
stæðisflokksins í svonefndu REI-máli.
Í samtali við blaðamann Morgunblaðsins, Guð-
mund Sverri Þór, hinn 25. febrúar sl. sagði Vil-
hjálmur Þ. Vilhjálmsson m.a.:
„Í samkomulagi F-listans og Sjálfstæðisflokksins
er gert ráð fyrir því, að ég taki stól borgarstjóra en
því er ekki að leyna, að í vetur hefur staðið mikill
styr um mig. Sumt af því, sem valdið hefur þessu á
ég skilið en annað á ég alls ekki skilið og þetta hefur
eðlilega verið mjög erfiður tími fyrir alla; flokkinn,
mig persónulega og fjölskyldu mína og alla borg-
arfulltrúana og þeirra fjölskyldur. Þetta hefur verið
átakatími, sem hefur reynt á okkur öll og ég hef
stundum undrast það í öllu þessu moldviðri hvað
maður hefur mikinn styrk. Ég hef hvorki bognað né
brotnað en þetta hefur tekið mikið á og ég hef reynt
að halda sjó allan þennan tíma...Í ljósi alls þessa og
þeirrar umræðu, sem verið hefur og efasemda fólks
um að ég eigi að setjast í stól borgarstjóra finnst
mér eðlilegt að borgarstjórnarflokkurinn allur fái
tækifæri til þess að ákveða hver verður borgar-
stjóri fyrir hönd flokksins. Þetta geri ég til að
tryggja að allur hópurinn fái að koma að þessari
ákvörðun á nýjan leik. Það var búið að ákveða fyrir
fjórum vikum hver yrði borgarstjóri en ég vil að sá
einstaklingur, sem velst úr hópnum fái skýrt umboð
alls borgarstjórnarflokksins til þess að setjast í stól
borgarstjóra.“
Sama dag túlkaði Morgunblaðið þessa ákvörðun
Vilhjálms með svofelldum hætti í forystugrein:
„Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson, borgarfulltrúi og
oddviti borgarstjórnarflokks Sjálfstæðisflokksins,
hefur tekið þá skynsamlegu og réttu ákvörðun að
falla frá því ákvæði í samkomulagi Sjálfstæðis-
flokksins og F-listans, að hann taki við borgar-
stjóraembætti að loknum þeim tíma, sem Ólafur F.
Magnússon gegnir embættinu. Með því hefur Vil-
hjálmur axlað þá pólitísku ábyrgð á vandræðagang-
inum í kringum Orkuveitu Reykjavíkur og REI-
málið, sem krafa hefur verið gerð um. Það er svo í
höndum borgarstjórnarflokks Sjálfstæðisflokksins
að taka nýja ákvörðun um hver gegni þessu emb-
ætti, þegar nær dregur borgarstjóraskiptum.
Hanna Birna Kristjánsdóttir, einn af borgarfulltrú-
um sjálfstæðismanna, svo og Gísli Marteinn Bald-
ursson og Júlíus Vífill Ingvason hafa öll lýst áhuga á
að taka embættið að sér.“
Frá því að ofangreind ummæli Vilhjálms Þ. Vil-
hjálmssonar féllu í lok febrúar sl. í samtali við
Morgunblaðið hefur hann engin orð látið falla á op-
inberum vettvangi svo vitað sé, sem gefi tilefni til að
ætla, að hann hafi skipt um skoðun og þess vegna
verður að líta svo á, að valið um nýjan forystumann
sjálfstæðismanna í borgarstjórn Reykjavíkur
standi á milli þessara þriggja yfirlýstu frambjóð-
enda í stöðuna. Auðvitað geta fleiri bætzt við áður
en að kosningu kemur.
Og jafnframt er engin ástæða til þess fyrir borg-
arfulltrúa Sjálfstæðisflokksins að halda að Vil-
hjálmur standi ekki við yfirlýsingu sína frá því í
febrúar. Auðvitað gerir hann það eftir allt, sem á
undan er gengið.
Út af fyrir sig má alveg taka undir það, að ekki
hafi verið ástæða til fyrir borgarstjórnarflokk Sjálf-
stæðisflokksins að ákveða hver úr þeirra hópi taki
við embætti borgarstjóra af Ólafi F. Magnússyni nú
á þeim vetri, sem liðinn er. Hins vegar er alveg
ljóst, að það er ekkert vit í öðru en að sú ákvörðun
verði tekin snemma í haust áður en hin pólitíska
vertíð fer í fullan gang. Óvissa um það val fram eftir
vetri mundi skapa mikinn pólitískan óróleika í
kringum Sjálfstæðisflokkinn.
En í megindráttum eru línur skýrar að þessu
leyti. Hins vegar er ljóst, að Vilhjálmur Þ. Vil-
hjálmsson getur haft mikil áhrif á það, hver tekur
við sem borgarstjóri af hálfu Sjálfstæðisflokksins
næsta vetur og er þá um leið líklegur til að leiða
flokkinn í næstu borgarstjórnarkosningum. Annars
vegar vegna þess, að bakland hans innan Sjálfstæð-
isflokksins í Reykjavík er sterkt enda búinn að
starfa innan flokksins í áratugi og hins vegar vegna
þess að hann nýtur velvildar innan borgarstjórn-
arflokksins sjálfs. Það skiptir því máli hvern hann
styður, ef hann á annað borð tekur ákvörðun um að
styðja einhvern þeirra, sem lýst hafa áhuga á þessu
forystuhlutverki með afgerandi hætti.
Engum dettur annað í hug en að sá maður, sem
leiddi Sjálfstæðisflokkinn aftur til valda í borgar-
stjórn Reykjavíkur muni leggja sig fram um að leiða
þetta mál farsællega til lykta á þann veg, að Sjálf-
stæðisflokkurinn hafi góða möguleika í næstu kosn-
ingum.
Misvísandi vísbendingar um fyrirætlanir Sjálf-
stæðisflokksins í hinu svonefnda REI-máli hafa
hins vegar valdið mestum áhyggjum meðal stuðn-
ingsmanna Sjálfstæðisflokksins og vakið upp raddir
um að hver höndin sé upp á móti annarri innan
borgarstjórnarflokksins, þar skorti á forystu o.s.frv.
Í því sambandi er ástæða til að rifja upp, að sex
borgarfulltrúar af sjö gáfu skýrar yfirlýsingar um
það haustið 2007, að þeir teldu, að þjónustufyrirtæki
í eigu almennings í Reykjavík og öðrum tilteknum
sveitarfélögum ættu ekki að standa í áhættuverk-
efnum úti í heimi. Þessi afstaða þeirra fór ekki á
milli mála.
Þegar Sjálfstæðisflokkurinn varð aðili að meiri-
hluta í borgarstjórn Reykjavíkur á ný var gengið út
frá því sem vísu, að þessum fyrirhuguðu verkefnum
yrði lokið. Það hefur hins vegar ruglað borgarbúa í
ríminu, að þessi mynd hefur ekki verið alveg skýr.
Nú má vel vera, að það taki tíma að vinda ofan af
þeirri vinnu, sem komin var í gang á þessu sviði en
eftir sem áður hljóta markmiðin að þurfa að vera
skýr og öllum ljós. Á það hefur skort.
Laugardagur 10. maí
Reykjavíkur
Á borgarstjórnarfundi Borgarstjóri, Ólafur F. Ma