Morgunblaðið - 14.05.2008, Blaðsíða 8

Eftir Sunnu Ósk Logadóttur
sunna@mbl.is
EKKI er unnið að því að afnema eða
endurskoða lög um iðnaðarmálagjald
hjá iðnaðarráðneytinu. Hins vegar
eru lög um sambærileg gjöld til end-
urskoðunar hjá sjávarútvegs- og
landbúnaðarráðuneyti. Ekki tókst að
leggja fram frumvarp um málið á
þessu þingi en stefnt er að því að
leggja það fram á haustþingi. Und-
irbúningur að endurskoðun laganna
fór af stað í kjölfar skýrslu starfshóps
fimm ráðuneyta um lögbundna gjald-
töku í þágu hagsmunasamtaka sem
kom út árið 2006. Starfshópurinn
komst að þeirri niðurstöðu að endur-
skoða þyrfti eða afnema ákveðin
lagaákvæði um slíka gjaldtöku til að
eyða öllum vafa um hvort þau stæð-
ust félagafrelsisákvæði stjórnar-
skrárinnar. Landssamband íslenskra
útvegsmanna (LÍÚ) hefur frá árinu
2005 viljað ganga lengra og skorað á
stjórnvöld að fella lög sem kveða á
um lögbundna gjaldtöku til samtak-
anna úr gildi. Viðbrögð stjórnvalda
við því hafa hingað til verið „róleg“
líkt og Friðrik Arngrímsson, fram-
kvæmdastjóri samtakanna orðar
það.
niðurstöðu að taka ekki afstöðu til
iðnaðarmálagjaldsins, þar sem hann
taldi að með tveimur dómum sem
fallið hafa um gjaldið í Hæstarétti
hafi verið skorið úr um það að sú
gjaldtaka stæðist gagnvart 74. gr.
stjórnarskrárinnar.
Hins vegar er það niðurstaða hóps-
ins að úrbóta sé þörf á öðrum sam-
bærilegum lagaákvæðum. Segir í
skýrslunni að tvær meginleiðir séu
færar til þess að bæta úr hugsanleg-
um vanköntum löggjafar: Að afnema
Gjaldskylda að hluta endurskoðuð
Morgunblaðið/RAX
Gjöld LÍÚ fær 0,08% af aflaverðmæti á hverju ári í sinn vasa en vilja gjaldið
burt. Bændasamtökin eru annarrar skoðunar og vilja halda í gjaldið.
Ekki unnið að end-
urskoðun laga um
iðnaðarmálagjald í
iðnaðarráðuneytinu
greiðslu- eða aðildarskyldu og þar
með tryggja örugglega að löggjöfin
standist gagnvart stjórnarskrá og al-
þjóðasáttmálum. Hins vegar að fara
þá leið að kveða nánar á um ráðstöfun
gjalda, en þá þurfa stjórnvöld að vera
undir það búin að svara fyrir slíkt
gagnvart félagafrelsisákvæði stjórn-
arskrárinnar og rökstyðja að stjórn-
skipuleg nauðsyn hafi verið að fara
þá leið. Hópurinn tók ekki afstöðu til
þess hvor þessara tveggja leiða væri
heppilegri.
„Verulegur vafi“
Í Morgunblaðinu í gær kom fram
að svonefnt iðnaðarmálagjald, sem
ríkið leggur á öll fyrirtæki er starfa í
iðnaði og rennur til Samtaka iðnaðar-
ins, óháð því hvort fyrirtækin eru að-
ilar að SI eður ei, er umdeilt. Sam-
bærileg gjöld eru lögð á búvörufram-
leiðendur (búnaðargjald) og sjávar-
útveginn. Komst umboðsmaður
Alþingis að því í áliti sínu árið 2002 að
„verulegur vafi“ léki á því hvort til-
högun 6. og 8. gr. laga nr. 24/1986 um
skiptaverðmæti og greiðslumiðlun
innan sjávarútvegsins, sem tryggir
Landssambandi smábátaeigenda
rekstrarfé, uppfyllti kröfur 74. gr.
stjórnarskrárinnar um félagafrelsi. Í
kjölfarið skipaði forsætisráðherra
starfshóp sem í áttu sæti fulltrúar
fimm ráðuneyta til þess að leggja til
viðbrögð við álitinu og að huga jafn-
framt að því hvort sömu sjónarmið
ættu við um gjaldtöku í þágu félaga-
samtaka í öðrum atvinnugreinum.
Starfshópurinn fjallaði í skýrslu sinni
um þau lagaákvæði sem helst koma
til álita, þ.e. varðandi greiðslumiðlun
í sjávarútvegi, búnaðargjald, iðnað-
armálagjald, markaðsgjald og trygg-
ingagjald. Komst hópurinn að þeirri
8 MIÐVIKUDAGUR 14. MAÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
„VIÐ viljum hafa
búnaðargjaldið
áfram, við höfum
enga aðra betri leið
fundið,“ segir Har-
aldur Benediktsson,
formaður Bænda-
samtakanna. Bú-
vöruframleiðendur
eru skyldaðir til að
greiða 1,2% af veltu búvöru og
tengdrar þjónustu til Bænda-
samtaka Íslands, búnaðarsambanda
og búgreinasamtaka auk þess sem
hluti gjaldsins rennur til bjargráða-
sjóðs. Hlutfallið er ákveðið á bún-
aðarþingi og var lækkað fyrir
nokkrum árum úr 2,55%. Haraldur
telur að Bændasamtökin fái árlega
um 60-70 milljónir króna í tekjur
með þessum hætti. Samtökin nýta
féð fyrst og fremst til ráðgjaf-
arstarfsemi og ýmissa verka sem
þeim eru falin samkvæmt lögum.
Haraldur segir að rætt hafi verið
um afnám gjaldsins á búnaðarþingi
en hins vegar sé oftar tekist á um
skiptingu gjaldsins og hver upp-
hæðin eigi að vera. „Þetta er veru-
lega stór hluti af okkar rekstrarfé,“
segir Haraldur. „Við lítum svo á að
á meðan við höfum tekjur af þessari
gjaldheimtu af bændum þá vinnum
við fyrir alla búvöruframleið-
endur.“
Vilja gjaldið
áfram
Haraldur
Benediktsson
„VIÐ höfum ítrek-
að óskað eftir því
við stjórnvöld síð-
astliðin tæp þrjú ár
að fella þessi lög
úr gildi,“ segir
Friðrik Arn-
grímsson, fram-
kvæmdastjóri LÍÚ.
„Við teljum að það
sé eðlilegt að innheimta fé-
lagsgjöld beint frá félagsmönnum,
að það sé ekki gert með lögum.“
Samtökin fá nú samkvæmt lögum
um skiptaverðmæti og greiðslu-
miðlun innan sjávarútvegsins frá
árinu 1986 0,08% af aflaverðmæti
á hverju ári. Að sögn Friðriks hef-
ur þetta numið rúmlega 40 millj-
ónir kr. á ári að meðaltali frá
árinu 2000.
„Í sjálfu sér er þetta hluti af fé-
lagsgjöldum félagsmanna til LÍÚ,“
segir Friðrik. Yfirgnæfandi hluti
greiðenda eru félagsmenn. Hann
segir féð ekki eyrnamerkt sér-
stökum verkefnum heldur notað
til almenns reksturs samtakanna.
Það var fyrst á aðalfundi LÍÚ í
október árið 2005 sem skorað var
á stjórnvöld að afnema lögin og
leggja gjöldin niður þar með.
„Það gengur eitthvað voða ró-
lega,“ segir Friðrik spurður um
viðbrögð stjórnvalda.
Vilja afnema
lögin
Friðrik
Arngrímsson
„EKKI veit ég hvort þetta verður al-
varlegt eða hreint skemmtiefni,“
sagði Eva María Jónsdóttir, fund-
arstjóri á ráðstefnunni Er pláss fyrir
starfsframa tveggja einstaklinga á
þínu heimili?, sem haldin var í Há-
skólanum í Reykjavík í gær. Með
þessum orðum kynnti Eva María til
sögunnar fjögur pör sem ætluðu að
segja reynslusögur sínar af því
hvernig gengur að samþætta starfs-
frama beggja foreldra við lífið heima
og gagnvart börnunum.
Pörin sem sögðu frá voru Ágústa
Johnson, framkvæmdastjóri Hreyf-
ingar, og eiginmaður hennar, Guð-
laugur Þór Þórðarson heilbrigð-
isráðherra, Halldóra Traustadóttir,
markaðssviði Glitnis, og eiginmaður
hennar Ólafur Þ. Stephensen, rit-
stjóri 24 stunda, Ragnhildur Ágústs-
dóttir, forstöðumaður þróunarsviðs
Tals, og Júlíus Ingi Jónsson, vöru-
merkjastjóri Vífilfells, og loks hjónin
Auður Arna Arnardóttir og Þröstur
Olaf Sigurjónsson, bæði kennarar við
Háskólann í Reykjavík.
Ragnhildur byrjaði á að upplýsa að
hún og Júlíus Ingi væru yngsta parið
í hópnum og uppskar mikinn hlátur
þegar hún sagði „… kannski fulltrú-
ar ungu kynslóðarinnar“. Hún er 26
ára og Júlíus Ingi er 28 ára, en þau
eignuðust sitt fyrsta barn fyrir rúmu
ári. Sonurinn átti að koma í heiminn í
apríl en ákvað að febrúar væri rétti
tíminn. Júlíus lýsti því að snemmbúin
fæðingin hefði sett ýmislegt úr
skorðum hjá þeim en hann tók við
nýju starfi rétt áður. Hann sagði að
það erfiðasta við núverandi aðstæður
þeirra væri þegar drengurinn væri
veikur og meta þyrfti hvor vinnudag-
urinn væri mikilvægari.
Halldóra og Ólafur lýstu því að í
upphafi sambands síns hefðu þau
rætt um að bæði mundu sækjast eftir
frama í sínu starfi. „Ég er búinn að
vera blaðamaður með hléum í 21 ár,“
sagði Ólafur og leit kankvíslega á
unga parið, Ragnhildi og Júlíus Inga,
„og skal alveg viðurkenna að vera af
eldri kynslóð.“
Halldóru og Ólafi var strax ljóst að
bæði vildu taka jafnan þátt í umsjón
heimilis og barna. Þau setjast enn
reglulega niður í „samninga-
viðræður“ hvort sem tilefnið er nýtt
barn eða breytingar á starfsháttum.
„Við ákváðum snemma að úthýsa
leiðinlegustu verkunum, sem ollu
flestum rifrildunum, og við höfum
haft mjög fátt að rífast um síðan,“
upplýsti Ólafur. Halldóra sagði að
þau væru sammála um að vel hefði
tekist hjá þeim að rækta starfsframa
beggja og báðum hefði tekist ágæt-
lega að ná markmiðum sínum í starfi.
„En við erum alls ekki að halda því
fram að það sé sérstaklega auðvelt
eða að við séum eitthvað til sér-
stakrar fyrirmyndar. Þetta getur
krafist fórna og við tókum meðvitaða
ákvörðun um að forðast tímafrek
áhugamál.“
Hvað er mamma þín
að gera hérna?
Ágústa og Guðlaugur Þór eiga
fjögur börn, 16 ára, 13 ára og sex ára
tvíbura. Ágústa hefur verið í fyrir-
tækjarekstri í yfir 20 ár og hún sagð-
ist hafa verið í vafa um hvort hún ætti
að taka þátt í þessari umræðu af
þeirri ástæðu að „mig langaði ekki til
þess vegna þess að þetta er svo mikið
stríð alltaf, erfitt og mikið púsluspil. Í
rauninni er svarið við spurningunni
um frama beggja foreldra bara
hreint nei“, sagði hún og bætti við að
þau gætu þetta ekki nema af því að
þau eru með aðstoð inni á heimilinu.
Sjálf ólst hún upp við að hafa mömmu
heima en pabba sinn í krefjandi
starfi. „Manni þótti það yndislegt og
það var gott að hafa mömmu alltaf til
staðar,“ sagði Ágústa og bætti við að
það að vera heimavinnandi húsmóðir
væri vissulega fullt starf og jafnvel
meira. „Ef ég horfi á þetta út frá mín-
um raunveruleika í dag finnst mér
hitt funkera miklu betur og meira
jafnvægi á öllu. En …“ sagði Ágústa
með áherslu, „… hins vegar væri ég
aldrei til í að skipta.“
Guðlaugur Þór sagði að sín kyn-
slóð væri sú með samviskubitið.
„Mamma vann alltaf úti og ég hafði
ekki yfir neinu að kvarta. Enda skil
ég ekki alveg þegar menn eru að
kvarta yfir hlutunum í því sam-
hengi,“ sagði Guðlaugur Þór.
„Ég man að mamma mætti einu
sinni á fótboltaleik þegar ég var
krakki og ég held að strákarnir hafi
spurt mig í þrjú ár á eftir hvað hún
var að gera þarna,“ sagði Guðlaugur
Þór og bætti við að einhvern tíma
hefði hann séð að troðfullt var við
einn leikvöll þeirra Fjölnismanna
[Grafarvogsliðsins] og hann hefði far-
ið að gá hvað eiginlega væri á seyði.
„Þá var æfingaleikur innan flokksins,
það er að segja Fjölnir á móti Fjölni!
Þetta voru bara foreldrarnir,“ sagði
Guðlaugur Þór.
Hann sagði að sú samþætting sem
þyrfti að verða á heimili þar sem báð-
ir aðilar væru í krefjandi starfi væri
auðvitað bara verkefni sem stöðugt
þyrfti að vinna að.
Þegar þarna var komið sögu var
klukkan orðin 16.37 og röðin komin
að síðasta parinu, Auði Örnu og
Þresti Olaf. „Við sömdum þannig að
ég ætti að ná í krakkana klukkan
hálffimm í dag,“ sagði Þröstur við
mikinn hlátur viðstaddra og var þar
með nánast rokinn. Auður Arna
sagði að þau væru á mjög góðum
vinnustað þar sem væri mikill sveigj-
anleiki. Leiðin að þeim stað sem þau
væru á núna hefði þó verið löng og
ströng en loks hefði verið tekin
„strategísk ákvörðun um að vera
bara bæði í starfi undir sama þaki í
sambærilegu starfi“. Þau hefðu
þannig skilning á þörfum hvort ann-
ars í starfi og gætu stýrt því að álags-
punktarnir kæmu ekki alltaf á ná-
kvæmlega sama tíma.
Kappleikur Stundum eru foreldrar á hliðarlínu fleiri en keppendur á velli.
Verkefni sem stöð-
ugt þarf að vinna að
Starfsframi beggja hjóna ræddur á ráðstefnu í HR
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson