Morgunblaðið - 09.07.2008, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 9. JÚLÍ 2008 15
MENNING
Eftir Helga Snæ Sigurðsson
helgisnaer@mbl.is
„MANIFESTA er einn mikilvægasti
myndlistarviðburður heims,“ segir
Christian Schoen, forstöðumaður
Kynningarmiðstöðvar íslenskrar
myndlistar (CIA), um myndlist-
artvíæringinn Manifesta. Manifesta 7
hefst í Trentino-héraði á Ítalíu þann
19. júlí næstkomandi. „Þetta er evr-
ópsk hátíð en hefur þó alþjóðlega
áherslu og margir fagmenn úr mynd-
listargeiranum sækja hana.“
Manifesta er afar umfangsmikill
tvíæringur og jafnast á við þann sem
haldinn er í Feneyjum og Documenta
í Kassel í Þýskalandi.
Þrír Íslendingar, þar af eitt mynd-
listartvíeyki, munu sýna á Manifesta
7, þ.e. Ragnar Kjartansson, Margrét
H. Blöndal og tvíeykið Ólafur Ólafs-
son og Libia Castro. „Allir þessir
stórviðburðir veita listamönnunum
sem sýna á þeim mikil tækifæri,“ seg-
ir Schoen. Íslendingarnir muni fá sér-
staka kynningu á foropnun Manifesta
7 og 17.-18. júlí, sem á þriðja þúsund
manns munu líklega sækja. Ástæða
þessarar Íslandsáherslu er mikill
áhugi Manifesta-stjórnarinnar á því
að halda tvíæringinn á Íslandi 2012.
137.000 gestir
Líkurnar á því að þarnæsti Mani-
festa-tvíæringur verði haldinn á Ís-
landi eru góðar, að sögn Schoen, að
því skilyrði uppfylltu að íslensk
stjórnvöld gangi í ábyrgð fyrir kostn-
aði við skipulag og framkvæmd hans.
Kostnaðurinn gæti numið um þremur
milljónum evra en ávinningurinn er
að sama skapi mikill. Mikil umfjöllun
yrði án efa í erlendum fjölmiðlum um
tvíæringinn, land og þjóð og vænar
tekjur ættu að fást af ferðamennsku
tengdri honum. Menningarlegur
ávinningur er ótvíræður, að sögn
Schoen. 137.000 gestir sóttu Mani-
festa 5 í San Sebastian árið 2004, svo
dæmi sé tekið um aðsókn að slíkum
viðburði.
„Þetta er svona útreikningur sem
alltaf þarf að gera þegar verið er að
kynna svona verkefni fyrir mögu-
legum styrktaraðilum og stjórn-
málamönnum. Auðvitað hefur þetta
mikið gildi og miklar fjárhæðir sem
leggja þarf til viðburðarins, sam-
bærilegt við bókastefnuna í Frank-
furt [en árið 2011 verður Ísland sér-
stök gestaþjóð þar]. Það þarf að
tryggja að þetta fjármagn verði lagt í
viðburðinn.“
Fjármagn og þekking
Stjórn Manifesta leggur eina millj-
ón evra til tvíæringsins frá Evrópu-
sambandinu og heildarkostnaður er
um fjórar milljónir evra, að sögn
Schoen. Kostnaður velti þó á samn-
ingaviðræðum og skipulagi og því
engu hægt að slá föstu um hann að
svo stöddu.
Efnahagslægðin á Íslandi nú um
stundir hjálpi ekki til þegar sannfæra
þurfi ráðamenn um mikilvægi við-
burðar á borð við Manifesta.
„Einmitt vegna kreppunnar ætt-
um við að halda slíkan viðburð
hérna,“ segir Schoen. Ekki aðeins
sé ávinningurinn fjárhagslegur,
þ.e. að þúsundir manna fljúgi til Ís-
lands og eyði peningum hér, heldur
einnig þekkingarlegur. Skipulag,
hugmyndaleg forvinna og skoð-
anaskipti listamanna, allt muni
þetta bara ávöxt. „Því lengur sem
við bíðum þeim mun erfiðara verð-
ur að afla fjárins. Ef við ákveðum
þetta núna höfum við fjögur ár til
að dreifa milljónunum þremur á,“
segir Schoen. Tækifærið sé ein-
stakt.
Einstakt tækifæri
Morgunblaðið/Valdís Thor
Christian Schoen Í blíðunni í miðbæ Reykjavíkur í gær. Hann segir vilja fyrir því hjá stjórn Manifesta að halda tvíæringinn hér árið 2012.
Schumann Skissa af verki Ragnars Kjartanssonar á Manifesta 7. Hann
verður þar með „hálfgerða Schumann-vél“, eins og hann lýsir því sjálfur.
Forstöðumaður Kynningarmiðstöðvar íslenskrar myndlistar segir ávinninginn
ótvíræðan af því að halda Manifesta-myndlistartvíæringinn hér á landi
Í HNOTSKURN
» Manifesta þykir tilrauna-kenndur tvíæringur. For-
seti International Foundation
Manifesta, Hedwig Fijen, sótti
Ísland heim í fyrra og sagði
áhugavert að tengja alþjóð-
legt myndlistarlíf við hug-
myndir um sjálfbærni, um-
hverfismál, vistfræði og annað
sem tengist Íslandi.
» Schoen segir aldrei aðvita hvað gerist á næstu
árum og því þurfi að láta til
skarar skríða nú og hefja
samningaviðræður.
» Manifesta er einn mik-ilvægasti tvíæringur Evr-
ópu hvað samtímamyndlist
varðar og er frábrugðinn öðr-
um tvíæringum álfunnar að
því leyti að hann er farand-
tvíæringur.
»Tvíæringurinn hefur veriðhaldinn í Rotterdam, Lúx-
emborg, Ljubljana, Frankfurt
og San Sebastian. Hætt var við
Manifesta 6 á Kýpur.
EINAR Jóhannesson klarin-
ettuleikari leikur á hádegistón-
leikum í Dómkirkjunni á morg-
un ásamt Douglas A. Brotchie
orgelleikara. Tónleikarnir hefj-
ast kl. 12.15, og eru haldnir í
samvinnu Félags íslenskra
organleikara og Alþjóðlegs
orgelsumars í Hallgríms-
kirkju. Á tónleikunum leika
þeir fjórar Kirkjusónötur eftir
Mozart, útsettar fyrir klarin-
ettu og orgel af Yonu Ettlinger. Þá leika þeir Ex-
ultavit Maria, sem Jónas Tómasson samdi fyrir
þá, og að lokum leikur Douglas tvo kafla úr org-
elverkinu Dýrð Krists sem einnig er eftir Jónas.
Tónlist
Einar Jóhannesson
í Dómkirkjunni
Einar
Jóhananesson
Í TILEFNI af Húnavöku sem
haldin verður á Blönduósi um
helgina, verður hátíðardagskrá
í Hafíssetrinu á sunnudaginn.
Kl. 14 verða lesnar skemmti-
legar sögur af ísbjörnum fyrir
börnin, en kl. 15 verður farið
um Hafíssetrið undir leiðsögn
Þórs Jakobssonar veðurfræð-
ings. Á Hafíssetrinu er fjallað
um hafís á fjölbreyttan og
fræðandi hátt. Veðurathug-
unartæki Gríms Gíslasonar heitins eru á setrinu
og eru framkvæmdar veðurathuganir á hverjum
degi. Hafíssetrið er opið alla daga í sumar frá kl.
11 til 17.
Fræði
Ísbjarnasögur og
leiðsögn í Hafíssetri
Þór
Jakobsson
SUMARTÓNLEIKARÖÐIN
Bláa kirkjan á Seyðisfirði hefst
í kvöld með tónleikum þeirra
Páls Óskars Hjálmtýssonar og
Moniku Abendroth hörpuleik-
ara. Í fréttatilkynningu um há-
tíðina segir, að þar sem hún
fagni nú tíu ára afmæli, sé við
hæfi að hefja tónleikaröðina
með hörpuleik í minningu Muff
Worden, annars stofnanda tón-
leikaraðarinnar. Muff lék á
hörpu og kenndi hörpuleik við Tónlistarskólann á
Seyðisfirði. Hún lést langt um aldur fram í ágúst
árið 2006. Tónleikar eru alltaf á miðvikudags-
kvöldum kl. 20.30, allt til 21. ágúst.
Tónlist
Hörpuleikur
í minningu Muff
Bláa
kirkjan
„EF ég væri
stúlka, væri ég
angistarfull. Það
er miklu meira
framboð á góðum
konum en karl-
mönnum sem
verðskulda þær.“
Þessi tilvitnun í
enska ljóðskáldið
Robert Graves
þótti eftirtekt-
arverð á sínum tíma. Varla hefur
nokkurn grunað þá að með þeim orð-
um væri skáldið ekki að upphefja
konur, heldur að dæma sjálfan sig.
Í ljós hefur komið að Robert Gra-
ves stal ritverkum bandarískrar ást-
konu sinnar, Lauru Riding Jackson,
og birti sem eigin verk.
Robert Graves er metinn með
mestu skáldum Breta á síðustu öld.
Ljóð hans frá stríðsárunum, sem
lýsa átökum í víglínunni og ljóð
byggð á grískri goðafræði, innsigl-
uðu stöðu hans sem eins af stór-
skáldum bókmenntasögunnar.
Bókmenntafræðingurinn dr.
Mark Jacobs, sem hefur í tvo áratugi
stundað rannsóknir á þeim 700
sendibréfum sem fóru á milli skálds-
ins og Lauru Riding sem og ritverk-
um hennar, segir að þegar hún hafi
fundið óþægileg líkindi með kveð-
skap hans og sínum eigin, hafi hún
kallað hann þjófsbaróninn. Laura
hafði fyrst orð á þessu í bréfi sem
hún sendi dr. Jacobs fyrir um þrjá-
tíu árum, þegar hann var í dokt-
orsnámi og að hefja rannsóknir á
verkum hennar. Hún sakaði Graves
meðal annars um að hafa stolið frá
sér hugmyndum sem hann notaði í
stórvirki sitt um skáldskapinn, The
White Goddess frá 1948, þar sem
hann líkir guði við konuna.
Tók bæði hugmyndir og texta
Dr. Jacobs segir að nákvæmlega
sömu hugmyndir sé að finna í rit-
gerðinni The Idea of God and Her
Book, The Word Woman, sem Laura
Riding skrifaði árið 1930. Parið flutti
til Spánar, en við upphaf borg-
arastyrjaldarinnar árið 1936 varð
Laura Riding að skilja handrit sitt
eftir er þau neyddust til að flýja
stríðsátök. Handritið komst aftur í
hendur Graves ásamt öðrum föggum
þeirra. Dr. Jacobs segir að eftir að
parið skildi að skiptum, árið 1939,
hafi Laura Riding beðið Graves að
brenna það handrit, en það hafi hann
augljóslega ekki gert.
„Á árunum 1926–39 sat hann og
stúderaði það sem hún sagði, hugs-
aði og skrifaði,“ segir dr. Jacobs í
viðtali við breska blaðið Independ-
ent. „Hann tók hugmyndir hennar
og rannsóknir og skóflaði því ein-
faldlega inn í eigin verk.“
Dr. Jacobs segir að meðal texta
sem Graves hafi tekið ófrjálsri hendi
frá Lauru Riding séu fjórar línur í
ljóði um gríska guðinn Herkúles, en
ljóð hennar hafði verið gefið út tutt-
ugu árum áður en hann birti sitt ljóð,
„Ogmian Hercules“, um sama efni.
Dr. Jacobs segir að í ljósi rann-
sókna sinna sé tímabært að end-
urmeta skáldskap þeirra beggja.
begga@mbl.is
Skáld eða þjófur? Robert Graves
Graves
sakaður
um stuld
Átti Laura Riding
hugmyndina að
Hvítu gyðjunni?
Laura Riding
Jackson