Morgunblaðið - 10.07.2008, Blaðsíða 2

2 FIMMTUDAGUR 10. JÚLÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík. Sími 5691100 Fréttir frett@mbl.is Fréttastjórar Sunna Ósk Logadóttir, sunna@mbl.is Egill Ólafsson, egol@mbl.is Viðskipti vidsk@mbl.is Björgvin Guðmundsson, fréttastjóri, bjorgvin@mbl.is Daglegt líf
Anna Sigríður Einarsdóttir, annaei@mbl.is, Bergþóra Njála Guðmundsdóttir, ben@mbl.is Menning menning@mbl.is Fríða Björk Ingvarsdóttir, ritstjórnarfulltrúi, fbi@mbl.is Umræðan | Bréf til blaðsins Guðlaug Sigurðardóttir, ritstjórnarfulltrúi, gud-
laug@mbl.is Minningar mbl.is/sendagrein, Stefán Ólafsson, Arnór Ragnarsson Íþróttir sport@mbl.is Sigurður Elvar Þórólfsson, seth@mbl.is Víðir Sigurðsson, vs@mbl.is mbl.is netfrett@mbl.is Guðmundur Sv. Hermannsson fréttastjóri gummi@mbl.is
Eftir Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
FYRIRHUGAÐAR breytingar á styrkjum og toll-
um í landbúnaði aðildarríkja Alþjóðaviðskiptastofn-
unarinnar (WTO), sem 152 ríki eiga aðild að, munu
hafa umtalsverð áhrif á íslenskan matvörumarkað
og aukið magn erlendra matvara leiðir til verðþrýst-
ings á innlendar matvörur.
Þetta er mat sérfræðinga sem Morgunblaðið
ræddi við um samningsdrög landbúnaðarþáttarins í
Doha-viðræðum Alþjóðaviðskiptastofnunarinnar,
sem ýtt var úr vör í Doha, Katar, í nóvember 2001.
Drögin, sem tekin voru til umræðu á fundi rík-
isstjórnarinnar í vikunni, eru langt komin og allt út-
lit fyrir að ráðherrar stærstu aðildarríkja stofnun-
arinnar taki þau til meðferðar 21. júlí nk.
Meðal þess sem þar er lagt til er að heimildir til
framleiðsluhvetjandi innanlandsstuðnings til land-
vörur „viðkvæmar“, með staðbundnum rökum í að-
ildarríkjum WTO sem munu geta valið milli þriggja
kosta í þeim efnum.
Í fyrsta lagi að lækka tollbindingu um einn þriðja
af almennu lækkuninni (66-75%) gegn því að veita
aukinn markaðsaðgang fyrir sömu vöru um sem
samvarar 4-6% af meðalneyslu innanlands eins og
hún var árin 2004 til 2006.
Í öðru lagi að lækka tollbindinguna um helming af
almennu lækkuninni með útgáfu nýs 3,5-5,5% kvóta
og í þriðja lagi að heimila lækkun tvo þriðju hluta al-
mennu lækkunarinnar og 3-5% tollkvóta.
Rætt hefur verið um setja þak á tollbindingu og
að miðað verði við 100% eftir almennu lækkunina,
hver útfærslan verður á eftir að skýrast.
Það á einnig eftir að koma í ljós í hvaða tilvikum
íslensk stjórnvöld taka ákvörðun um að heimila al-
menna 66 til 75% lækkun tollbindinga á tilteknum
vörum, ellegar að fara þá leið að skilgreina vörur
sem viðkvæmar, í staðinn fyrir að greiða fyrir aukn-
um innflutningi í hluta tilvika.
Þá þýðir sú staðreynd að sökum þess að heimild
til tollbindinga er ekki fullnýtt í mörgum tilvikum að
almenna lækkunin, um 66 til 75%, þarf ekki að leiða
til raunlækkunar á matvöruverðinu „við kassann“.
búnaðar muni lækka um 52,5% (á við um Ísland og
öll önnur aðildarríki WTO, að Japan, Bandaríkj-
unum og ríkjum Evrópusambandsins, ESB, frá-
töldum, en þeim verður gert að ganga lengra) og að
í tilviki Íslands muni tollbindingar lækka um 66 til
75%.
Þýða þessi hlutföll að íslenskum stjórnvöldum
verður gert að draga úr beinum stuðningi við land-
búnað, að því gefnu að ekki verði farnar hjáleiðir og
greiðslum breytt í stuðning sem hefur minni mark-
aðsáhrif, líkt og gert hefur verið innan ESB.
Enn er of snemmt að segja til um hver áhrif
breytinganna verða að teknu tilliti til fríverslunar-
samnings aðildarríkja Evrópska efnahagssvæðisins
(EES) og tvíhliða samnings Íslands og ESB.
Heimildir til undanþága auka óvissuna
Fyrir hendi er flókið regluverk tolla með land-
búnaðarvörur og er það til að auka óvissuna um
áhrif breytinganna á raunverð matvara enn frekar
að Ísland, ásamt Noregi og Sviss, hefur heimild til
undanþága, með því að skilgreina til viðbótar 2%
vara sinna sem viðkvæmar, umfram það 4-6% svig-
rúm sem önnur aðildarríki WTO hafa.
Undanþágurnar fela í sér heimild til að skilgreina
Mun þrýsta á um verðlækkanir
 Samningsdrög Alþjóðaviðskiptastofnunarinnar í Doha-viðræðunum um landbúnaðarvörur á lokastigi
 Breytingarnar munu leiða til aukinnar samkeppni íslenskra landbúnaðarafurða við erlendar matvörur
Eftir Unu Sighvatsdóttur
unas@mbl.is
„AUÐVITAÐ ná ekki báðir aðilar
öllu sínu fram í samningaviðræðum
en við vorum með þetta verkefni
sem við urðum að landa og það gerð-
um við,“ segir Elsa B. Friðfinns-
dóttir, formaður Félags íslenskra
hjúkrunarfræðinga, en nýir kjara-
samningar félagsins og samninga-
nefndar ríkisins (SNR) voru und-
irritaðir á ellefta tímanum í
gærkvöldi. Yfirvofandi yfirvinnu-
banni var því aflýst en það hefði
annars hafist kl. 16 í dag.
Veruleg hækkun á daglaunum
„Við lögðum allt í það að halda
áfram og jafnvel þótt maður sé mis-
ánægður með hlutina þá töluðum við
okkur í gegnum þá og komumst að
ágætu samkomulagi sem ég held að
báðir aðilar geti verið mjög sáttir
við.“ Samkomulagið verður birt í
heild sinni á vef hjúkrunarfræðinga
í dag en að sögn Elsu náðist fram
það meginmarkmið að menntun og
dagvinna hjúkrunarfræðinga verði
metin að verðleikum svo vægi yf-
irvinnu minnki. „Við náðum veru-
legri hækkun á dagvinnulaunum,
semjum um grunninn 20.300 kr. á
töflum en náðum síðan til viðbótar
verulegri prósentuhækkun á töfl-
una.“
Að öðru leyti felast í samningun-
um þrjár meginbreytingar og taka
þær til lækkunar yfirvinnuprósentu,
breytinga á vaktaskrá og breytinga
á réttindum hjúkrunarfræðinga 55
ára og eldri. „Ég held að við getum
verið mjög ánægð með þetta, búin
að leggja í þetta vit og strit og nú er-
um við að uppskera eins og við sáð-
um,“ segir Elsa. Nú tekur við kynn-
ingarstarf fyrir félagsmenn og
undirbúningur atkvæðagreiðslu,
sem mun fara fram rafrænt líkt og
þegar kosið var um yfirvinnubannið
í júní. Búist er við að kosningum
verði lokið fyrir 20. júlí. „Þá ætti að
liggja fyrir hvort félagsmenn muni
samþykkja, sem ég vona sannarlega
og trúi ekki öðru,“ segir Elsa.
Indælt stríð en stríð þó
Gunnar Björnsson, formaður
SNR, segir mikinn létti að samn-
ingar hafi náðst í tíma fyrir yfir-
vinnubannið og það sé ekki síst að
þakka samninganefnd hjúkrunar-
fræðinga. „Ég held að það megi
þakka þeim fyrir að þetta náðist fyr-
ir bannið, því þau lögðu sitt af mörk-
um til að þetta yrði uppbyggileg um-
ræða.“ Hann segir báða aðila geta
vel við unað en nú sé gott að þessu
sé lokið. Og þegar Elsa skýtur því
glettilega inn að þetta hafi verið „in-
dælt stríð“ bætir hann við, „en stríð
þó“.
Veruleg hækkun á dag-
launum í samningunum
HLAUP er hafið úr Grænalóni við
Skeiðarárjökul skv. upplýsingum frá
Vatnamælingum Orkustofnunar og
Veðurstofu Íslands. Samkvæmt
sjónarvotti sem staddur var á brúnni
yfir ána Súlu í gær var áin mórauð.
Að sögn lögreglumanns á Hvols-
velli stafaði fólki ekki hætta af hlaup-
inu í gærkvöldi, ekki þurfti að loka
vegum eða bregðast við á annan hátt
en að hafa eftirlit með því. Hins veg-
ar var leiðin inn í Núpsstaðarskóg
lokuð.
Síðast hljóp úr Grænalóni árið
2005, en það gerist á nokkurra ára
fresti og stendur að jafnaði í þrjá til
fimm daga. Algengt er að rennsli í
þessum hlaupum nái 2.000 rúmmetr-
um á sekúndu. Súla sameinast
Núpsá í Núpsvötnum. Eins og er
sameinast árnar niður undir brú á
hringveginum. Í hlaupum getur far-
vegur Súlu breyst og hún sameinast
Núpsá mun ofar en hún gerir nú.
onundur@mbl.is
Hlaup úr
Grænalóni
hættulaust
ÚTIVINNA er dásamleg í brakandi sumarblíðunni þessa dagana, ekki síst
þegar hægt er að kasta frá sér hrífum eða skóflum og kæla sig niður eftir
mesta púlið eins og þessir krakkar úr Vinnuskóla Reykjavíkur gerðu í
Elliðavatni í gær. Að vísu fannst þeim vatnið heldur kalt en þá má alltaf
vinna sér til hita aftur. Í dag er sumarhátíð vinnuskólakrakka sem munu
flykkjast á Klambratúnið klukkan 11 og gera sér glaðan dag.
Hádegispása í Elliðavatni
Morgunblaðið/G.Rúnar
Nái breytingar
fram að ganga
Dregið verður úr ríkisstyrkjum
Heimildir til framleiðsluhvetjandi
innanlandsstuðnings lækka um
52,5%
Fjölgar skörðum í tollmúrinn
Tollbindingar á helstu land-
búnaðarvörum Íslands lækka um
66-75%