Morgunblaðið - 10.07.2008, Blaðsíða 4

4 FIMMTUDAGUR 10. JÚLÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
FRÉTTASKÝRING
Eftir Önund Pál Ragnarsson
onundur@mbl.is
ÖSSUR Skarphéðinsson iðnaðar-
ráðherra vill að rannsóknarborhola í
Gjástykki fari í mat á umhverfis-
áhrifum. Borholan er tilkynningar-
skyld til Skipulagsstofnunar, sem
tekur von bráðar ákvörðun um hvort
meta skuli áhrif framkvæmdarinnar.
Iðnaðarráðuneytið var eitt sjö um-
segjenda um framkvæmdina, og
annar tveggja, ásamt Umhverfis-
stofnun, sem telur rétt að hún sæti
umhverfismati. Hinir voru Orku-
stofnun, Aðaldælahreppur, Ferða-
málastofa, Heilbrigðisstofnun Norð-
urlands eystra og Fornleifavernd
ríkisins, sem telja umhverfisáhrif
óveruleg að vissum skilyrðum upp-
fylltum.
Allar umsagnir eru sendar Lands-
virkjun (LV) svo hún geti svarað
þeim efnislega áður en Skipulags-
stofnun tekur ákvörðun, en skv. upp-
lýsingum þaðan á eftir að bregðast
við umsögn iðnaðarráðuneytisins.
Verður ákvörðun tekin fljótlega að
því loknu. Umsagnir eru ekki bind-
andi fyrir Skipulagsstofnun en vega
þungt í ákvörðun hennar, ákvörðun
sem skjóta má til umhverfisráðherra
hvernig sem hún fellur.
Framlengir óvissu um heilt ár
Þorsteinn Hilmarsson, upplýs-
ingafulltrúi LV, segir bagalegt
hversu langan tíma hafi tekið að ná
ákvörðun í málinu. Tilkynnt hafi ver-
ið um framkvæmdina í lok mars. Á
meðal röksemda fyrir því að fram-
kvæmdin eigi ekki að fara í umhverf-
ismat, sem Þorsteinn nefnir, er að
ummerki um rannsóknirnar megi
afmá að mestu að þeim loknum. Þá
eigi að skábora undir svæði sem
enginn vilji raska, sem sé dýrara en
að bora beint. Til þess að komast hjá
frekari vegagerð þurfi að bora í júlí
eða ágúst. Einungis þá sé hægt að
koma tækjabúnaði upp eftir. Dragist
málið mikið lengur, eða fari í um-
hverfismat, gætu rannsóknir því
dregist í heilt ár eða meira. „Rann-
sóknir á öðrum háhitasvæðum, t.d.
Kröflu II, hafa ekki leitt í ljós þá
orku sem menn vonuðu. Þess vegna
teljum við að fyrir verkefnið á Húsa-
vík sé mjög mikilvægt að hafa vitn-
eskju um orkuna í Gjástykki,“ segir
Þorsteinn. Þetta geti skipt máli fyrir
viljayfirlýsingu Alcoa um rannsóknir
á hagkvæmni þess að reisa álverið.
Hann leggur einnig áherslu á að
ekki voru allar umsagnirnar um bor-
holuna neikvæðar. Óvíst sé hvort
ákvörðun um umhverfismat verði
skotið til umhverfisráðherra, falli
hún þannig. Ekki sé einnar niður-
stöðu að vænta frekar en annarrar.
Nægur tími fyrir umhverfismat
Iðnaðarráðherra segir umsögn
sína aðallega byggða á tvennum rök-
um. Annars vegar sjaldgæfri og
verðmætri jarðfræði svæðisins, en
hins vegar því að Gjástykki er aftasti
virkjunarkostur í röð háhitasvæða í
Þingeyjasýslum, þ.e. Krafla og
Þeistareykir eru framar í forgangs-
röðinni á samþykktu svæðisskipu-
lagi sveitarfélaganna á svæðinu.
Stefna þeirra er sú að ekki verði
virkjað í Gjástykki nema hin svæðin
gefi ekki nægjanlega orku fyrir
starfsemi og atvinnuuppbyggingu.
Með því er fyrst og fremst átt við
fyrirhugað álver á Bakka. Þeim
rannsóknum er ólokið svo Össur
segir umhverfismat á Gjástykki ekki
setja álversáformin í uppnám. „Nei,
fjarri því. Svo er það ljóst að orkan
úr Gjástykki er minna en 10% af
þeim 400MW sem þeir þurfa fyrir ál-
verið á Bakka,“ segir Össur.
Sérstakt og
aftast í röð
virkjanakosta
Morgunblaðið/Ómar
Eftir Þorbjörn Þórðarson
thorbjorn@mbl.is
„ÞETTA leit mjög vel út í byrjun á Snæfellsnesi,
sem er stórt varpsvæði kríunnar, og kríurnar
byrjuðu snemma að verpa, yfirleitt tveimur eggj-
um en oft þremur. Það gefur til kynna að kríurn-
ar hafi verið í góðu ásigkomulagi og hugsað sér
gott til glóðarinnar. Núna sér maður samt tölu-
vert um ungadauða,“ segir Freydís Vigfúsdóttir,
doktorsnemi í líffræði sem hefur fylgst með krí-
unni undanfarið.
Freydís segir ungadauða ekki vera algjöran á
Snæfellsnesinu og þeir ungar sem komist á legg
séu pattaralegir og líti ágætlega út. Þeir ungar
sem drepist séu nokkurra daga upp í vikugamlir.
„Það gilda sömu lögmál um fugla eins og önnur
dýr jarðar, ef fuglinn er í góðu ásigkomulagi til að
verpa og skynjar hagstætt umhverfi þá eru fugl-
arnir bjartsýnir og verpa frekar. Það er vísir að
auknu heilbrigði kríunnar ef hún er að verpa
tveimur til þremur eggjum, en það er lykilatriði
að fæðan sé enn þá til staðar þegar unginn kemur
upp. Hvort skortur á fæði sé skýringin á auknum
ungadauða eða ekki, verður að koma í ljós.
Ástand og aðgengi að fæðu skiptir miklu máli í
þessu samhengi, en síli eru til dæmis næringarrík
fæða fyrir ungana,“ segir Freydís.
Kemur niður á stofninum með tímanum
Víða erlendis er veðurfar notað sem skýring á
ungadauða en veðurfar hefur verið gott hér við
land það sem af er sumri, svo það er ólíkleg skýr-
ing. Vísbendingar eru um að magn marsíla í sjó
sé hátt, en sílin eru talin mikilvæg fæða fyrir
kríuna.
„Það er meira af ungum í ár en í fyrra og það
gæti að einhverju leyti gert ungadauðann í ár slá-
andi í augum manna. Ef nóg er af síli í sjónum og
veðurfar gott er mjög erfitt að átta sig á hvað
veldur,“ segir Jón Einar Jónsson, vistfræðingur
hjá Háskólasetrinu á Snæfellsnesi. Spurður um
vistfræðilegar afleiðingar mikils ungadauða segir
Jón að það sé margt á huldu um kríuna, en fækk-
un hennar sé slæm. „Ef fáar kríur komast á legg í
ár og framhaldið verður með svipuðu móti þá er-
um við að sjá fram á fækkun kríunnar innan 10
ára,“ segir Jón, en krían getur orðið 15-20 ára
gömul. Hann segir jafnframt að krían sé mjög
mikilvæg því hún sé dugleg að verja varpið og
aðrar fuglategundir sæki í að verpa nálægt henni.
Óljósar ástæður fugladauða undir jökli
VERKAMENN eru sjaldan jafn sýnilegir og á sumrin. Þá hafa flestir í nógu
að snúast og má sjá þá víða um borgina í margvíslegum verkefnum. Eitt
þessara verkefna lýtur að Ölgerðinni á Fosshálsi en verið er að byggja
12.500 fermetra vöruhús og skrifstofuhúsnæði sem mun hýsa nánast alla
starfsemi fyrirtækisins í Reykjavík, sem er á sjö mismunandi stöðum.
„Þetta gengur ljómandi vel,“ segir Andri Þór Guðmundsson, forstjóri Öl-
gerðarinnar, um framkvæmdirnar.
Hann segir verkið vera lítillega á eftir áætlun en vonast sé til þess að það
verði unnið upp í sumar. Verklok eru áætluð í haust og er þess vænst að
starfsemin verði flutt í húsnæðið í febrúar eða mars á næsta ári.
Andri viðurkennir að bygging sem þessi kosti skildinginn en með henni
náist fram ákveðin hagræðing sem vonandi stuðli að lokum að lægra vöru-
verði. „Endanlegt markmið okkar er að geta boðið vörurnar á betra
verði.“
Ölgerðin framleiðir, flytur inn, dreifir og selur matvæli og sérvöru af
ýmsum toga. Þekktustu vörurnar eru líklega Maltið og Appelsínið sem
mörgum Íslendingnum þykir ómissandi – að minnsta kosti af og til.
ylfa@mbl.is
Morgunblaðið/Júlíus
Unnið hörðum höndum að
nýju húsi Ölgerðarinnar
Sumarið er tími framkvæmda
ÁTJÁN ára pilt-
ur var nýlega
dæmdur í Hér-
aðsdómi Norður-
lands eystra í
þriggja mánaða
skilorðsbundið
fangelsi og til að greiða rúmlega
400 þúsund krónur auk vaxta fyrir
stórfellda líkamsárás.
Atvik málsins eru þau að í apríl
2007 losaði ákærði skrúfur á fram-
dekki reiðhjóls, sem stóð fyrir utan
skóla á Akureyri. Þegar eigandi
hjólsins hélt af stað fór framdekkið
af þannig að hann féll af hjólinu og
braut olnboga.
„Fræðilega séð er ekkert að-
finnsluvert við þessa niðurstöðu,
sérstaklega með tilliti til játningar
ákærða. Þá viðurkennir hann að
hann hafi gert þetta með þeim
ásetningi að valda líkamstjóni,“
segir Jón Þór Ólason, lektor við
lagadeild HÍ. „Með því að búa til
einhverja hættu er það líkamsárás
þótt maður beiti ekki sjálfur ofbeld-
inu.“
Jón segir að hefði ákærði neitað
sök hefði ákæruvaldinu líklega
reynst erfiðara að sanna ásetning
til líkamsárásar, og hefði það getað
valdið því að atvikið hefði verið
fellt undir vægara lagaákvæði.
Ákærði hlaut í febrúar sl. skil-
orðsbundinn dóm fyrir þjófnað og
var sá dómur tekinn upp og dæmd-
ur hegningarauki. Þá var annars
vegar litið til ungs aldurs brota-
manns og hins vegar til þess hversu
ófyrirleitið brotið var.
Með stórfelldri líkamsárás er átt
við brot sem felld eru undir 218. gr.
hegningarlaga, en 217. gr. nær al-
mennt yfir aðrar minni háttar lík-
amsárásir. Þumalputtareglan um
skilsmuninn á þessum ákvæðum er
sú að hafi árás valdið beinbroti er
hún sögð stórfelld líkamsárás.
Þorsteinn Davíðsson kvað upp
dóminn. andresth@mbl.is
Með lausa
skrúfu á
Akureyri
Hvað er Gjástykki?
Háhitasvæði á mörkum Norður- og
Suður-Þingeyjarsýslu, norðaustur af
Mývatni. Rannsóknir á svæðinu
benda til þess að þar sé að finna allt
að 280 gráðu heitt vatn í jörðu. Af
nálægum háhitasvæðum má nefna
Þeistareyki, Kröflu og Bjarnarflag.
Hverjir eru að rannsaka svæðið?
Fyrirtækið Þeistareykir ehf. í sam-
vinnu við Landsvirkjun. Þeistareykir
eru í eigu Landsvirkjunar, Orkuveitu
Húsavíkur, Norðurorku og sveitarfé-
laga á svæðinu.
Hvað er þetta stór framkvæmd?
Gera á rannsóknarborholu, sem
verður þó hönnuð eins og vinnslu-
hola. Í kringum hana verður 3.500
fermetra borteigur með svarfþró.
Gróðri verður ekki raskað, en áætluð
efnisþörf er 1.500-2.500 rúmmetrar.
Vegagerð er talin óþörf.
Hvert á orkan að fara?
Það er óvíst því önnur háhitasvæði
gætu nægt fyrir álver á Bakka, en ál-
verið er sú starfsemi sem helst er
horft til. Gjástykki nægir þó bara fyr-
ir litlum hluta af orkuþörf álversins.
S&S
BJÖRGUNARSVEIT af Suðurlandi
leitaði í gær að erlendum ferða-
mönnum sem létu lögreglu á Hvols-
velli vita af því að bíll þeirra sæti
fastur í skafli. Fólkið, sem var á illa
útbúnum jepplingi, fannst heilt á
húfi um klukkan sjö í gærkvöldi,
norðan Heklu. onundur@mbl.is
Festust við
Heklurætur
KARLMAÐUR fannst látinn í svo-
nefndum Krappa, milli Fiskár og
Eystri-Rangár, í gærmorgun.
Maðurinn hafði verið einn á ferð á
hestbaki, en veiðimenn í Rangá
komu að honum. Ekki er hægt að
gefa upp nafn hans að svo stöddu.
Fannst látinn
við Rangá