Morgunblaðið - 10.07.2008, Blaðsíða 18

18 FIMMTUDAGUR 10. JÚLÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
SENNILEGA telur
meirihluti kjósenda Ís-
lendinga hafa staðið sig
með viðunandi hætti við
að axla ábyrgð á flótta-
mönnum frá átaka-
svæðum undanfarna
áratugi. Hingað hafa
komið skipulagðir hóp-
ar frá nokkrum löndum
og ekki annað að sjá en
að flestum hafi vegnað
vel, hér eða í næsta bú-
setulandi. Eigum við
ekki að segja að með
því hafi tekist að gera líf
margra bærilegt og að
mörgum börnum hafi
um leið tekist að búa
sér bjarta framtíð?
Þegar kemur að ým-
iss konar hælisleit-
endum og fólki sem
hingað kemur í leit að
öruggri höfn er annað
uppi á teningnum. Nán-
ast undan-
tekningarlaust er þeim
vísað til komulandsins
samkvæmt alþjóða-
samkomulagi sem
heimilar slíkt en skyld-
ar ekki. Sumir bíða ár-
um saman eftir brott-
vísunni og „hafa víst
ósköp lítið við að vera“
ef trúa má orðum um-
sjónarfólks í Reykja-
nesbæ þar sem „svona
fólk“ er vistað. Síðasta
dæmið af þessu tagi er
öllum kunnugt og gildir
einu, nú eins og áður,
hvað karlar, konur eða
börn hafa sér til mann-
úðarmálsbóta. Reglur
og heimildir eru nýttar
út í ystu æsar. Um leið
vita allir sem vita vilja
að fólk flýr ekki heima-
land sitt allslaust fyrr
en fokið er í flest skjól.
Allir vita líka hvað orðið
mannúð merkir.
Margir hafa látið í
sér heyra vegna máls
Pauls Ramses og fjölskyldu hans og
er engu við þau orð að bæta. Í staðinn
ætla ég að biðja íslenska stjórn-
málamenn, einkum þá sem nú halda
um stjórnartaumanna, að svara vin-
samlegast eftirfarandi spurningum:
1. Er það mörkuð stefna að sem
allra fæstir eða helst engir hælisleit-
endur fá skjól á Íslandi? (ég er ekki
að biðja um útskýringar á lögum og
reglum heldur á pólitískri afstöðu til
málefnisins). Ef svo er, af hverju? Ef
svo er ekki, af hverju?
2. Hvaða rök eru fyrir því að hæl-
isleitendur fá almennt þá meðferð
sem virðist gilda á Íslandi? (ég er
ekki að biðja um tilvísanir í lög og
reglur heldur pólitísk og siðferðileg
rök).
3. Hver er munur á flóttamönnum,
t.d. frá Kosovo, og stjórnmálamönn-
um sem ekki treysta sér til þess að
finna örugga framtíð í ríki þar sem
stjórnmálabarátta er blóðug?
4. Hvernig hyggjast stjórnvöld
axla þá heimsábyrgð sem kallar á að-
stoð við milljónir flóttamanna, um-
fram aðstoð við flóttamenn í öðrum
löndum og komur skipulagðra flótta-
mannahópa til Íslands?
Stundum er sagt að stjórnmál séu
málefni fjöldans og svo er vissulega
en hin hliðin er jafn-augljós: Stjórn-
mál kristallast í vegferð einstaklinga,
jafnt þolenda stjórnmálanna sem
þátttakendanna og ekki hvað síst ein-
stakra stjórnmálamanna.
Stjórnmál kristallast
í einstaklingum
Ari Trausti
Guðmundsson
leggur spurningar
fyrir stjórn-
málamenn
Ari Trausti
Guðmundsson
»Nánast und-
antekning-
arlaust er hælis-
leitendum vísað
til komulandsins
samkvæmt al-
þjóðasam-
komulagi sem
heimilar slíkt en
skyldar ekki.
Höfundur er jarðeðlisfræðingur.
ÉG fór og heimsótti
vin minn Steingrím
Hermannsson á 80 ára
afmæli hans þar sem
fram fór málþing um
starfsferil hans.
Þetta var mjög
skemmtilegt afmæl-
ismót. Málþingið hófst
með því að formaður
Framsóknarflokksins,
Guðni Ágústsson, flutti
opnunarræðu um
Steingrím og konu
hans Eddu og tildrög
að samkomunni. Mælt-
ist Guðna mjög vel að
vanda. Hann tilnefndi
Guðmund son Stein-
gríms til að stjórna
samkomunni sem Guð-
mundur gerði með
prýði.
Helga Jónsdóttir
flutti mjög góða ræðu
um kynni hennar af
Steingrími í langri
samvinnu þeirra en
hún var aðstoðarmaður Steingríms í
mörg ár. Hún minntist á þátt Stein-
gríms í leiðtogafundi og setu hans á
þingi Sameinuðu þjóðanna þar sem
rætt var um Barnasáttmála Samein-
uðu þjóðanna. Þar fluttu tveir ræður
sínar blaðalaust, Steingrímur og
járnfrúin frá Bretlandi og báru ræð-
ur þeirra af.
Sérstaklega athygliverð fannst
mér ræða Birgis Guðmundssonar
stjórnmálafræðings frá Akureyri
þar sem hann ræddi um persónuna
Steingrím, sem mann sem náði
mönnum og flokkum til samstarfs
um menn og málefni. Var málflutn-
ingur hans mjög upplýsandi. Hann
ræddi einnig um þátt hans í þjóðar-
sátt og þau vinnubrögð er þar voru
viðhöfð og voru einkennandi fyrir
Steingrím.
Júlíus Sólnes flutti ágæta ræðu
um þátt Steingríms í stofnun Um-
hverfisráðuneytisins og sagði að það
ráðuneyti hefði ekki verið stofnað ef
Steingríms hefði ekki notið við.
Hann ræddi einnig um umhverf-
ismál yfirleitt og framþróun þeirra
og var ræða hans mjög fræðandi.
Á milli atriða söng Karlakórinn
Fóstbræður og tókst þeim vel upp
að vanda.
Að lokum tók Steingrímur til máls
og þakkaði gestum fyr-
ir komuna og gott mál-
þing. Guðni flutti síðan
ræðu og bauð mönnum
upp á kaffi og létta
drykki. Hann þakkaði
mönnum fyrir komuna
og þeim sérstaklega
sem mest höfðu unnið
að því að gera mál-
þingið að veruleika.
Síðan var afhjúpað
málverk af Steingrími
sem kona hans Edda
gerði að beiðni Guðna.
Hann þakkaði Guð-
mundi sérstaklega og
sagði við hann sem var
Guðna líkt: „Mundu
það, Guðmundur, að
hver vegur að heiman
er vegurinn heim“. Var
þeim orðum vel tekið.
Sleit hann síðan mál-
þinginu.
Fyrir afmælið skrif-
uðu formenn stjórn-
málaflokka vinsam-
legar afmælisgreinar
um Steingrím og hældu
honum fyrir hans þátt í
að koma á þjóðarsátt-
inni. Staksteinahöf-
undur Morgunblaðsins
var ekki ánægður með þau skrif og
taldi að Guðmundur jaki og Einar
Oddur hefðu átt mestan þátt í því
samkomulagi og þáttur Steingríms
væri þar ofmetinn.
Agnes Bragadóttir skrifaði síðan
grein um ábyrgð fjölmiðla er hún
nefndi „Sagan sögð“ og tók þar und-
ir málflutning Staksteina.
Þar segir: „Blaðamenn og frétta-
menn setur alls ekki niður við að
leiðrétta það sem þeir hafa farið
rangt með. Þeir gerðu það í góðri
trú, en þegar þeir komast að „hinu
sanna“ og sannleikurinn er á skjön
við þá frásögn sem blaðamaðurinn
hefur látið frá sér fara, þá á hann að-
eins einn leik í stöðunni, að leiðrétta
frásögn sína og biðjast afsökunnar“.
Nú geri ég ráð fyrir að Agnes hafi
að athuguðu máli aftur lesið frásögn
Steingríms í ævisögu hans um tilurð
þjóðarsáttar og komist að „hinu
sanna“ í málinu. Við lesendur Morg-
unblaðsins og þátttakendur í mál-
þingi um Steingrím bíðum því eftir
leiðréttingu eða afsökunarbeiðni frá
hinum virta blaðamanni Agnesi
Bragadóttur svo hún sé sjálfri sér
samkvæm.
Steingrímur átt-
ræður, Staksteinar
og þjóðarsáttin
Gunnar Sveinsson
skrifar um afmæli
Steingríms
Hermannssonar,
þjóðarsátt o.fl.
Gunnar Sveinsson
» Við lesendur
Morg-
unblaðsins og
þátttakendur í
málþingi um
Steingrím bíð-
um því eftir leið-
réttingu eða af-
sökunarbeiðin
frá hinum virta
blaðamanni
Agnesi Braga-
dóttur
Höfundur er fv. kaupfélagsstjóri
í Keflavík.
EINHVERN TÍMA í
kreppunni fyrir miðja
seinustu öld fékk lítið
þorp úti á landi kart-
öfluútsæði og girðing-
arefni úthlutað frá hinu
opinbera til að milda
áhrif erfiðs árferðis til
lands og sjávar. Ná-
grannar þeirra sökuðu
þá um að hafa étið út-
sæðið og brennt staurana og því hafi
langtímaávinningur gjafanna orðið
enginn og neyðin enn verri eftir en
áður. Ekki fullyrði ég neitt um sann-
leik ofangreindrar sögu en hins vegar
dettur mér hún æ oftar í hug þegar
hlustað er á stóriðju- og virkjana-
áform stjórnvalda. Ég tel að áform
um virkjun auðlinda
landsins til þess eins að
byggja upp stóriðju eða
aðra orkufreka erlenda
atvinnustarfsemi hér-
lendis sé gríðarleg
tímaskekkja sem lýsi
fyrst og fremst græðgi
sem gagnist einungis
fáum aðilum til skamm-
tímagróða. Með þessu
séum við í raun að éta
útsæðið og brenna
staurana.
Það er öllum ljóst að
orkuverð í heiminum á ekki eftir að
lækka, aðeins að hækka. Þessi stað-
reynd kallar á algjöra umbreytingu í
orkubúskap þjóðarinnar. Samgöngu-
tækin, fiskiskipa- og kaupskipaflot-
inn þarfnast nýrra orkugjafa eins
fljótt og kostur er. Til þess að mæta
þessari kröfu þurfum við Íslendingar
að margfalda þá fjármuni sem lagðir
eru í orkurannsóknir í því skyni að
verða sjálfum okkur nógir í meg-
inatriðum fyrir samgöngutækin og
flotann. Við erum enn með forskot á
margar aðrar þjóðir þar sem vatns-
og varmaorkan er. Við höfum tæki-
færi á að framleiða okkar eigin
hreinu orku með endurnýjanlegum
orkugjöfum svo fremi sem okkur beri
gæfa til að sóa henni ekki til erlendr-
ar stóriðju. Það er vægast sagt öm-
urlegt að þurfa að hlusta á ráðamenn
þjóðarinnar grenja á erlenda stóriðju
sem bjargráð í núverandi þreng-
ingum. Þetta er ömurlegt vegna þess
að þarna kalla þeir á, að þjóðin legg-
ist á útsæðið í stað þess að sá því.
Þeir aðilar sem hugsa um framtíð
þjóðarinnar, lengra en sem nemur líf-
tíma þeirra sjálfra, telja að nú eigi að
leggja til hliðar öll áform um virkj-
anir fyrir erlenda stóriðju og að það
þurfi að setja kraft í orkurannsóknir
og vinna nýjar virkjanaáætlanir og
nýjar áætlanir um hvernig sé farsæl-
ast að nýta þá orku sem framleidd
verður með það að markmiði að taka
upp innlenda orkugjafa í stað jarð-
efnaeldsneytis.
Áætlanir af þessu tagi myndu
breyta mjög afstöðu fjölda fólks til
virkjana almennt. Það skiptir auðvit-
að höfuðmáli til hvers á að nota
orkuna. Fjöldinn getur ekki hugsað
sér að fórna íslenskri náttúru í þágu
erlendrar stóriðju. Hins vegar
gegndi öðru máli í mörgum tilfellum
ef nýta ætti framleidda orku til að
knýja samgöngutækin og losna við
alla mengun sem fylgir olíu og bens-
íni. Með því að binda stóran hluta af
virkjanlegri orku í álbræðslu og aðra
erlenda stóriðju, erum við um leið að
binda okkur á klafa innflutts jarð-
efnaeldsneytis til framtíðar. Hug-
myndafræði í orkurannsóknum, sem
byggðist á að þjóðin yrði sjálfri sér
nóg með eldsneyti, myndi setja um-
ræðuna um umhverfis- og nátt-
úruvernd í nýtt og skapandi kastljós.
Menn myndu þá hætta að berja
hausnum við stóriðjusteininn og sæju
nýjar víddir og möguleika fyrir okkar
þjóð. Auðvitað gæti það kostað ein-
hvern þann gróða sem horft er á í
dag, en það er bara gott, vegna þess
að gróðafíkn stóriðjufíklanna er eyð-
andi og á kostnað óborinna kynslóða
og umhverfisins.
Ég skora á allan almenning, sem
nú heyr barátáttu við efnahagserf-
iðleika, sem er að hluta til afleiðing
stóriðjustefnu stjórnvalda á umliðn-
um árum, að rísa upp og krefjast þess
að íslensk orka sé einungis nýtt til að
útrýma olíu- og bensínbrennslu á ís-
lenskum vegum og innan íslenskrar
landhelgi. Þjóð sem er sjálfbær varð-
andi orkugjafa er rík þjóð, sem getur
búið þegnum sínum örugga og gæfu-
ríka framtíð.
Þegar menn éta útsæðið og
brenna staurana
Jón Hjartarson
fjallar um stóriðju
og orkunýtingu
Jón Hjartarson
» Þjóð sem er sjálfbær
varðandi orkugjafa
er rík þjóð, sem getur
búið þegnum sínum
örugga og gæfuríka
framtíð.
Höfundur er bæjarfulltrúi Vg
í Árborg.
Forsætisráðherra
og seðlabankastjóri
hafa komið glaðbeittir
fram í fjölmiðlum und-
anfarið og talað um
fjárhagsvanda þjóð-
arinnar, að nú eigi all-
ir að draga saman
seglin, spara og eyða
ekki í óþarfa. Nú síð-
ast kom seðlabankastjóri og til-
kynnti að þessum lægðum yrði lok-
ið eftir tvö ár og ættu því allir að
halda niðri í sér andanum þangað
til. En ég spyr hvort þeir sofi vel,
þar sem það eru þúsundir Íslend-
inga sem eru í miklum fjárhags-
vandræðum eftir „góðæri“ síðustu
ára, þar sem nokkrir græddu fullt
af peningum á einfaldleika margra.
„Almúginn“ fékk hvert gylliboðoð á
fætur öðru frá bankanum og farið
var í endurfjármögnun á endur-
fjármögnun á ofan. Nú sitja þessir
sömu bankar og raka
saman vöxtum og
bráðlega eignum þessa
sama „almúga“. Fólk í
dag á aldrinum 20–40
ára situr í súpunni og
getur ekki beðið og
haldið niðri í sér and-
anum í tvö ár. Það er
ekkert eftir til að
spara, það er hvergi
hægt að draga saman
seglin. Launin hafa
hækkað örlítið en lán-
in, matur og bensín
hefur margétið upp
þessa smánarlegu hækkun á laun-
um. Ungt fólk í dag er að borga af
húsnæðislánum (því sjaldnast er
um eitt lán að ræða), námslánum,
bílaláni, barnameðlögum eða með-
lagi, er að koma upp barni eða
börnum með þeim kostnaði sem því
fylgir.
Hvað munu þessi tvö ár kosta
þjóðfélagið, forstætisráðherra og
seðlabankastjóri? Hversu margar
fjölskyldur gefast upp; upplausn,
skilnaðir, ofdrykkja, lyf, þunglyndi
og sjálfsmorð. Já, því þeir sem eru
veikari fyrir, þurfa ekki svo mikið
til að brotna alveg, því tvö ár eru
langur tími í huga manns, þegar
allt er í rúst.
Þjóðin kaus þig, Geir, til að
stjórna landinu. Er ekki kominn
tími til að þú sýnir hvað í þér býr
og þú takir við stjórninni?
Þú fékkst gullsæti í arf, Davíð.
Er ekki kominn tími til að standa
upp úr því, horfa á fólkið í landinu
sem getur ekkert gert og gera það
sem þú getur til að hjálpa því við
að koma lífi sínu á réttan kjöl?
Það getur verið að þið sofið vel í
þessu ástandi en það geri ég ekki.
Sefur þú vel, forsætisráðherra,
en þú, seðlabankastjóri?
Sonja Dröfn
Helgadóttir vill að
forsætisráðherra og
seðlabankastjóri
axli ábyrgð
Sonja Dröfn
Helgadóttir
» Þeir sem eru veikari
fyrir, þurfa ekki svo
mikið til að brotna al-
veg, því tvö ár eru lang-
ur tími í huga manns,
þegar allt er í rúst.
Höfundur er grunnskólakennari og
í meistaranámi í lestrarfræðum
við HA.