Morgunblaðið - 18.09.2008, Blaðsíða 22

22 FIMMTUDAGUR 18. SEPTEMBER 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Ólafur Þ. Stephensen.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Sú ákvörðunmeirihlutaborg-
arstjórnar í
Reykjavík að
heiðra minningu
Tómasar Guðmundssonar
með því að láta búa til
„myndastyttu“ af skáldinu
hefur vakið deilur. Í bókun
minnihluta borgarstjórnar
segir að „tillagan sé ekki í
anda nýrrar og frjórrar
hugsunar um list í opinberu
rými auk þess að vera meng-
uð karllægum viðhorfum“.
Minnihlutinn hefur tals-
vert til síns máls í þessu til-
felli. Ákvörðunin er reyndar
ekki „karllæg“ að öðru leyti
en því að það vill svo til að
borgarskáldið er karl. Og
styttur af karlmönnum
hreykja sér á nær öllum
stöllum heimsbyggðarinnar,
líka í Reykjavík. Víða hefur
verið bent á að framlag
kvenna til sögunnar ætti að
njóta meiri viðurkenningar í
opinberri list, en það kemur
ákvörðuninni um að heiðra
borgarskáldið út af fyrir sig
ekkert við.
Tómas Guðmundsson er
ástsælt Reykjavíkurskáld og
engin ástæða til annars en
halda minningu hans á lofti.
Ákvörðun stjórnmálamanna
um að panta „myndastyttu“
er hins vegar dálítið gam-
aldags og síst til vitnis um
þekkingu á listrænum
straumum og stefnum sam-
tímans. Ef borgarstjórnar-
meirihlutinn vill leggja fé í
slíkt verkefni, er
réttara að fá sér-
fræðinga borg-
arinnar á sviði
myndlistar til að
halda utan um
hugmyndasamkeppni eða til-
lögur valinna listamanna um
myndlistarverk í takti við
samtímann – myndlistarverk
sem á erindi við nútímafólk
og hefur burði til að ferja
arfleifð Tómasar inn í fram-
tíðina.
Listasafn Reykjavíkur á að
sjá um myndlistarverk í op-
inberu rými í borginni og
sinna stefnumótun á því
sviði. Á vegum safnins hefur
nýverið verið sýnt fram á
hvers samtímalist er megnug
í því að halda minningu ein-
staklinga á lofti. Bríetar-
reiturinn svonefndi á horni
Amtmannsstígs og Þingholts-
strætis er framúrskarandi
dæmi um verk þar sem sam-
spil fortíðar og samtíðar
leysir söguna úr læðingi.
Þetta verk Ólafar Nordal til
heiðurs Bríeti Bjarnhéð-
insdóttur er ekki „mynda-
stytta“ heldur lítill garður
með torgi og myndrænum
vísunum í verk Bríetar sjálfr-
ar. Vinsæll viðkomustaður
borgarbúa og ferðamanna;
einstaklega vel heppnað
minnismerki um konu sem
líklega hefði ekki viljað láta
hefja sig á stall yfir sam-
borgara sína. Tómasi er lítill
greiði gerður með því að
hefja hann á stall. List hans
sjálfs var ekki af því tagi.
Tómas Guðmunds-
son er ástsælt
Reykjavíkurskáld }
Vantar Tómas stall?
Þróunarmálhafa verið
sett á oddinn í ut-
anríkisráðuneyti
Ingibjargar Sól-
rúnar Gísladóttur.
Í viðtali við hana í
Morgunblaðinu um helgina
kom fram að gert væri ráð fyr-
ir að framlög Íslands til þróun-
armála yrðu alls 0,3% af vergri
þjóðarframleiðslu á þessu ári
og að á því næsta færi hlut-
fallið í 0,35%. Ráðherra sagði
að Ísland stefndi að því að
komast upp í 0,7%.
Þessi stefna er ekki ný af
nálinni. Hún er nánar tiltekið
37 ára gömul. Allsherjarþing
Sameinuðu þjóðanna sam-
þykkti árið 1970 að stefnt
skyldi að því að framlag iðn-
ríkjanna til þróunarmála yrði
0,7% af vergri þjóðarfram-
leiðslu fyrir miðjan áttunda
áratuginn. Árið eftir voru
samþykkt lög á Alþingi um
framlag til þróunaraðstoðar
þar sem þetta markmið kom
fram.
Árið 1985 var
samþykkt á Al-
þingi að auka
framlagið til þró-
unarmála jafnt og
þétt þannig að á
sjö árum yrði hlut-
fallið af þjóðarframleiðslu
0,7%. Nú er miðað við að á
næsta ári nái framlagið helm-
ingi þess hlutfalls. Stefnt er að
því að ná hlutfallinu 0,7% „á
einhverju árabili“. Ingibjörg
Sólrún bendir á að fyrir tíu ár-
um hafi framlagið til þróun-
arsamvinnu verið 0,07% af
þjóðarframleiðslu og mikið
hafi gerst síðan, en það gerir
þessa sögu ekki fegurri.
Mikið er lagt upp úr þeirri
ímynd að Ísland gegni sér-
stöku hlutverki í heiminum.
Ísland er land friðar, en ekki
ófriðar. Það var auðvelt að
finna peninga fyrir nýrri varn-
armálastofnun, en erfiðara að
fjármagna markmið um þró-
unaraðstoð sem sett var fyrir
tæpum fjórum áratugum. Er
þetta í takti við ímyndina?
Enn ekki hálfnuð á
leið að 37 ára gömlu
markmiði um
þróunaraðstoð}
Leiðin langa að 0,7%
L
aufey Steingrímsdóttir prófessor
sagði frá því nýlega að Íslendingar
hafi borðað óhemjumikið af seyddu
rúgbrauði um aldamótin 1900.
Þrumarinn gamli góði rann ljúflega
ofan í landsmenn með góðu lagi af margaríni og
kaffi kannski með. Ætli skýringin sé ekki að
hluta til sú hve hagstætt var að baka brauðið og
hve mettandi það er? Ég býst við að landsmenn
hafi þá þurft að halda afar þétt um budduna sína
og talið hverja krónu margoft. Sem betur fer
hefur okkur farnast vel á undanförnum áratug-
um. Samt er það svo og á alltaf að vera svo að við
verðum að gæta okkar í eyðslunni. Og margir
þurfa að gæta sín í hvert skipti sem farið er í
búðarferð til þess að hýran dugi út mánuðinn.
En skyldum við Íslendingar vera vakandi fyrir því hvað
vörurnar kosta? Gerum við verðsamanburð á milli versl-
ana, sniðgöngum við dýrustu vörurnar og fylgjumst við
með verðlagi yfirleitt?
Hvað skyldi þrumarinn kosta? Hvað ætli mjólkin kosti?
Eða brauðið? Og þær verðathuganir sem eru gerðar
reglulega, ætli þær beri saman verð á þessum vörum í
Reykjavík og Ísafirði? Skyldi vera munur á verði á Nes-
kaupsstað og Reyðarfirði?
Við vitum að það er verðmunur milli verslana. Við vitum
að stóru keðjurnar hafa betri innkaupasamninga vegna
stærðar sinnar en litlu kaupmennirnir. Samt kemur það
sennilega mörgum á óvart hve mikill verðmunurinn er t.d.
á stoðmjólk. Þar kostar hálfur lítri 95 krónur á Norðfirði
en 75 krónur í lágverðsverslun á Reyðarfirði.
Ég held líka við að margur sé betur inni í
því hvað venjuleg pizza kosti svona sirka
heldur en kílóið af ýsu. Kannski vegna þess
að neytendur skoða ekki nógu vel það sem
sett er í innkaupakörfuna en spyrja hvað
pizzan kostar með heimsendingu á föstudags-
kvöldum. Ég spurði ýmsa vini og kunningja
að því í dag hvað lítri af mjólk kostar. Ég fékk
verð frá 80 krónum upp í 150 krónur. „Mynd-
irðu kaupa mjólk fyrir 150 krónur?“ spurði
ég. Það var ekki annað að heyra; en það er
fjandi dýrt, sagði viðkomandi. Og bætti við að
sennilega væri ráð að fylgjast betur með
verðlaginu. En hvað með þrumarann? Egill
Helgason var alveg gáttaður á því um daginn
að hálft brauð kostaði í búð einni 400 krónur. Ég get sagt
ykkur að þrumarinn sem ég keypti í dag kostaði 269 krón-
ur. Ætli það sé dýrt? Það er þó hræódýrt miðað við hálfa
brauðið hans Egils.
Ég velti fyrir mér hvers konar neytendur við séum.
Flestir hafa fylgst grannt með bensínverði að undanförnu
og vísast einhverjir sem geta þulið upp kórrétt verð á því.
Enda hefur þróun eldsneytisverðs verið stöðugt í fréttum
og hækkanir á því valdið mörgum búsifjum. Og þá fylgj-
umst við náið með. Og margir sennilega reynt að spara
eldneytið eins og kostur er.
Ég held hins vegar að það væri öllum hollt að taka upp
sitt eigið verðlagseftirlit hina dagana líka.
olofnordal@althingi.is
Ólöf Nordal
Pistill
Hvað kostar þrumari?
Munu stuðningsyfir-
lýsingar halda vatni?
FRÉTTASKÝRING
Eftir Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
Þ
ótt um 140 ríki hafi lýst
því yfir að þau muni
styðja framboð Íslands
til öryggisráðs Samein-
uðu þjóðanna, fleiri en
nauðsynlegt er til að ná kosningu, er
alls ekki þar með sagt að sætið sé
tryggt. Í fyrsta lagi er alls ekki víst að
öll ríkin standi við fyrirheit um stuðn-
ing og í öðru lagi geta aðstæður
breyst mjög snögglega komi til þess
að halda þurfi fleiri en eina umferð í
kosningunum.
Samkvæmt heimildum Morg-
unblaðsins telja raunar báðir keppi-
nautar Íslands, Tyrkland og Aust-
urríki, að þeir njóti stuðnings fleiri
ríkja en 140. Sé það rétt er augljóst
að einhver aðildarríki SÞ hafa lofað
öllum ríkjunum þremur stuðningi
þótt þau geti einungis kosið tvö. Þess
ber að geta kosning í ráðið er leyni-
leg.
Kosið verður í ráðið 17. október nk.
Segja má að endaspretturinn í kosn-
ingabaráttunni hefjist með fundum
sem Geir H. Haarde forsætisráð-
herra og Ingibjörg Sólrún Gísladóttir
utanríkisráðherra munu eiga í næstu
viku, í tengslum við allsherjarþing SÞ
í New York.
Kristín A. Árnadóttir, sem stjórnar
framboði Íslands, segir að ef sætið
eigi ekki að ganga Íslandi úr greipum
verði utanríkisþjónustan að taka á
öllu sínu. „Við þurfum á öllu okkar að
halda á þessum lokavikum til að
missa ekki atkvæði sem við höfum til
þessa talið að væru nokkuð vís,“ segir
hún.
Njóta öll mikils stuðnings
Fimmtán ríki sitja í öryggisráðinu.
Fimm ríki eiga þar fast sæti en kosið
er um hin sætin tíu. Sætunum er
skipt eftir heimshlutum og í ár er kos-
ið um tvö sæti sem tilheyra ríkjahópi
sem kenndur er við Vestur-Evrópu
og fleiri ríki.
Til að ná sæti í ráðinu þarf Ísland
tvo þriðju hluta atkvæða, þ.e. atkvæði
128 af 192 aðildarríkjum SÞ þurfa að
falla Íslandi í skaut. Nái ekkert ríki
kjöri í ráðið í fyrstu umferð er kosið
aftur (og aftur) þar til niðurstaða
fæst.
Í nýrri skýrslu Security Council
Report (óháðrar fréttaþjónustu um
öryggisráðið) kemur fram að svo virð-
ist sem Austurríki, Ísland og Tyrkland
njóti öll mikils stuðnings og því sé ólík-
legt að úrslitin ráðist í fyrstu umferð.
Því muni annaðhvort verða kosið aftur
milli tveggja ríkja eða jafnvel að kjósa
þurfi oft milli ríkjanna þriggja.
Þurfi að kjósa nokkrum sinnum
mun verulega reyna á hversu einörð
þessi ríki eru í stuðningi sínum. Komi
til þess að Tyrkland nái kjöri í fyrstu
umferð en kjósa þurfi milli Íslands og
Austurríkis má t.d. velta því fyrir sér
hvernig nágrannaríki Austurríkis, sem
hafa hugsanlega heitið Íslandi og
Austurríki stuðningi, muni bregðast
við.
Kristín segir mjög erfitt að spá fyrir
um hvernig kosningin muni þróast í
seinni umferðum. Atkvæði ríkja kunni
m.a. að ráðast af þeim fastafulltrúa
sem greiðir atkvæði og hvort íslenskir
eða aðrir norrænir sendifulltrúar eigi
góð persónuleg tengsl við hann.
Það er því ekki að undra þótt utan-
ríkisþjónustan verði með mikið lið á
staðnum þegar kosningin fer fram. Öll
fastanefnd Íslands hjá SÞ verður á
staðnum, fjórir sendiherrar, þingmenn
og fjöldi fulltrúa frá utanríkisráðu-
neytinu. Þá munu norrænir sendi-
fulltrúar nýta sambönd sín til hins ýtr-
asta og leggjast á árarnar með
Íslendingum.
Kristín segir að Tyrkir og Austur-
ríkismenn hafi töluvert sótt í sig veðrið
á undanförnum vikum og mánuðum en
hún telur engu að síður að Ísland eigi
jafngóða möguleika og hin ríkin.
Lengra vill hún ekki ganga í yfirlýs-
ingum.
AP
Öryggisráðið Tíu ár eru liðin frá því að Ísland lýsti yfir framboði í öryggis-
ráðið 2008-2010. Kostnaðaráætlun hljóðar upp á 380 milljónir króna.
AÐ líkindum munu þau Geir H.
Haarde og Ingibjörg Sólrún Gísla-
dóttir í næstu viku setja persónu-
legt met í fjölda funda með erlend-
um áhrifamönnum á einni viku. Þá
taka þau bæði þátt í svokallaðri
ráðherraviku allsherjarþings Sam-
einuðu þjóðanna og frá mánudegi
til föstudags er búið að leggja drög
að um 100 fundum með fulltrúum
ríkisstjórna jafnmargra þjóða. Geir
og Ingibjörg munu væntanlega,
hvort um sig, sitja um 50 fundi, 10
fundi á dag að meðaltali, ef áformin
ganga eftir.
Hver fundur tekur um 20-30 mín-
útur. „Þetta eru markvissir fundir
og vel undirbúnir,“ segir Kristín A.
Árnadóttir, stjórnandi framboðs Ís-
lands til öryggisráðsins.
Þar með eru verkefni ráð-
herranna í næstu viku ekki upp-
talin. Þannig mun Geir t.a.m. halda
ræðu fyrir hönd Íslands á alls-
herjarþinginu og Ingibjörg Sólrún
er ein af frummælendum á fundi
UNIFEM.
FUNDUR Á
FUND OFAN
››