Morgunblaðið - 17.11.2008, Page 19

19
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 17. NÓVEMBER 2008
FYRIR réttri viku ritaði ég grein í
Morgunblaðið, sem vakti nokkra at-
hygli. Í greininni rakti ég einfaldar
staðreyndir, með vísan til ákvæða í
lögum. Megininntak greinarinnar var
að Jón Ásgeir Jóhannesson situr enn í
stjórnum 13 hlutafélaga þrátt fyrir
blátt bann 1. mgr. 66. gr. hluta-
félagalaga við stjórnarsetu manna í
þrjú ár frá því að dómur fellur um
refsiverðan verknað.
Jón Ásgeir hefur í vikunni tjáð sig í
tvígang um athugasemd mína. Fyrst í
Fréttablaðinu hinn 11. nóvember. Þar kaus hann
að vera ómálefnalegur. Við slíku er óþarfi að
bregðast, ekki frekar en Hreinum og Loft-
kenndum sandkornum DV. Í aðsendri grein í
Morgunblaðinu hinn 14. nóvember voru viðbrögð
Jóns Ásgeirs efnislegri. Í niðurlaginu segir Jón
Ásgeir orðrétt: „Þótt skiptar skoðanir séu um það
hve langan tíma menn hafa til að bregðast við eru
lagaákvæði um hæfnisskilyrði til stjórnarsetu
skýr og þau mun ég virða.“
Í ljósi þessarar yfirlýsingar Jóns Ásgeirs ætti
að vera hægur vandi fyrir hann að segja sig án
frekari dráttar úr þeim 13 stjórnum sem um ræð-
ir. Eyðublaðið um breytingar á stjórn er að finna
á rsk.is og tekur það líklega um 1 klst. fyrir Jón
Ásgeir að klára málið. Eitthvað segir mér þó, að
málið fái ekki svo skjótan framgang. Ari Edwald,
lögfræðingur og forstjóri 365. hf. geystist fram
ritvöllinn í Morgunblaðinu hinn 15. nóvember sl.
og greip til margvíslegra varna. Tel ég ástæðu til
að bregðast við ummælum Ara.
Opinber túlkun?
Ari reynir að hengja bjölluna á starfsmenn
Hlutafélagaskrár. Þeir hafi í opinberri umræðu
talið nægja að stjórnarmenn fari úr félögum á
næsta aðalfundi eftir að dómur gengur. Hér leitar
Ari langt yfir skammt. Ari þurfti enga aðstoð
Hlutafélagaskrár við að komast að niðurstöðu
þegar hann var spurður um setu Jóns Ásgeirs í
stjórn 365 hf. í viðtali við Viðskiptablað Morg-
unblaðsins hinn 26. júní sl.: „Að mínu mati kallar
dómurinn ekki á neinar breytingar, Jón Ásgeir
mun áfram sitja í stjórn félagsins,“ segir Ari Ed-
wald, forstjóri 365 hf. (leturbr. mín).
Þá er opinber túlkun Hlutafélagaskrár afar
misvísandi og í besta falli óljós. Hlýtur stofnunin
að skýra afstöðu sína á allra næstu dögum. Hvað
sem þessu líður hefur Jón Ásgeir í öllu falli að-
gang að landsliði lögmanna og veit nákvæmlega
hver eru gildandi lög í landinu. Til þess þarf enga
aðstoð frá opinberum starfsmönnum.
Aldrei beitt gegn öðrum?
Ari fullyrðir að ákvæðinu um
bann við stjórnarsetu hafi aldrei
verið beitt gagnvart neinum. Með
vísan til jafnræðissjónarmiða tel-
ur Ari þetta hæglega geta leitt til
þess að ákvæðinu yrði ekki beitt
að óbreyttum lögum. Sem betur
fer er óslitin og áratuga löng
dómaframkvæmd fyrir því að lög-
brot annarra leiðir ekki til refsi-
leysis hlutaðeigandi. Þannig taldi
meirihluti Hæstaréttar í dómi
sem Ari vísaði til (mál 491/2007):
„Sú staðhæfing ákærða að aðrir hafi komist upp
með háttsemi, sem feli í sér brot gegn banni við
auglýsingum á áfengi, getur ekki leitt til þess nú
frekar en endranær að lögbrot annarra geri sam-
bærilega háttsemi þess sem sætir ákæru refsi-
lausa af þeim sökum.“
Vissulega er það rétt hjá Ara, að Jón Steinar
Gunnlaugsson skilaði séráliti í málinu. Skýrist
það af því að fyrir dóm voru lögð 999 dæmi um
sambærileg brot, auk vínauglýsinga ÁTVR, sem
lögreglan hafði ekki brugðist við. Eftir stendur
þó, að meirihluti Hæstaréttar staðfesti áratuga
dómaframkæmd, sem ekki hefur verið haggað.
Of víðtæk skerðing?
Að síðustu virðist Ari hafa áhyggjur af því hve
ósanngjarnt það er gagnvart eigendum viðkom-
andi hlutafélaga að beita umræddu ákvæði lag-
anna. Hér erum við komnir á svið réttarheim-
speki. Í aldir hafa menn glímt við spurninguna:
Ber að hlíta ranglátum dómi? Sem betur fer hafa
hugsandi menn, allt frá dögum Sókratesar, talið
að hlíta beri dómi, sama hve óréttlátur hann kann
að vera í huga sakamannsins eða annarra. Annað
myndi leiða til glundroða í þjóðfélaginu.
Þessu til viðbótar sýnist mér Stefán Már Stef-
ánsson, lagaprófessor við Háskóla Íslands, hafa
svarað spurningu Ara ágætlega, daginn eftir að
dómur Hæstaréttar í Baugsmálinu var kveðinn
upp (Morgunblaðið 6. júní 2008): … sagðist Stef-
án Már fljótt á litið halda að ákvæðið „gilti jafnt
hvort að maður væri eigandi hlutafélagsins að
stærstum eða öllum hluta eða ekki“. „Þá held ég
að ákvæðið eigi alveg við um það,“ sagði Stefán
Már. „Það er engin undantekning gerð í slíkum
tilvikum.“
Kjarni málsins
Kjarni málsins er sá, að vel á sjötta mánuð eft-
ir uppkvaðningu dóms Hæstaréttar, situr Jón
Ásgeir enn í 13 stjórnum. Það er bannað skv. lög-
um. Þrátt fyrir þetta er ekkert fararsnið á Jón
Ásgeiri úr stjórnum fyrr en „innan fárra vikna“,
sbr. aðsend grein hans í Morgunblaðinu sl. föstu-
dag. Þar segist hann einnig hafa „í engu breytt
fyrirætlunum“ um að segja sig úr stjórnum ís-
lenskra félaga. Fyrirætlan Jóns Ásgeirs er að
sitja í stjórnum félaganna fram að aðalfundum
þeirra. Þangað til verða því daglega framin þrett-
án-föld brot á 1. mgr. 66. gr. hlutafélagalaga.
Jafnmörg lögbrot hafa nú þegar verið fullframin á
hverjum degi frá dómfellingu.
Dómsorð Hæstaréttar í Baugsmálinu, frá 5.
júní 2008, var svohljóðandi hvað varðar Jón Ás-
geir: Ákærði Jón Ásgeir Jóhannesson sæti fang-
elsi í þrjá mánuði. Fresta skal fullnustu refsing-
arinnar og hún falla niður að liðnum tveimur
árum frá uppsögu þessa dóms ef ákærði heldur
almennt skilorð 57. gr. almennra hegningarlaga
nr. 19/1940, sbr. 4. gr. laga nr. 22/1955. (leturbr.
mín).
Frestun fullnustu refsingar er ávallt bundin því
skilyrði, að aðili gerist ekki sekur um nýtt brot á
skilorðstímanum, sbr. 57. gr. alm. hgl. Með
áframhaldandi setu í stjórnum, þrátt fyrir missi
almenns hæfis, sýnist mér Jón Ásgeir fremja nýtt
og sjálfstætt brot á lögum. Slíkt hefur afleiðingar:
Í fyrsta lagi kunna forsendur að bresta fyrir
frestun fullnustu refsingar (skilorðsbindingin). Í
annan stað kunna að vera ítrekunaráhrif milli
bókhaldsbrotsins, sem dæmt var í Baugsmálinu
og nýja brotsins á hlutafélagalögum, sem horfir
til refsiþyngingar. Sýnist mér nýja brotið varða
sektum eða fangelsi frá 365 dögum og allt að
tveimur árum, sbr. 153. og 156. gr. hluta-
félagalaga.
Þá vek ég athygli á ábyrgð meðstjórnenda og
framkvæmdastjóra. Á þeim hvílir sú grunnskylda
að skipulag félags og starfsemi sé í samræmi við
lög á hverjum tíma, sbr. 68. gr. hlutafélagalaga. Á
meðan Jón Ásgeir víkur ekki kunna meðstjórn-
endur og framkvæmdastjórar viðkomandi félaga,
þ.m.t. Ari Edwald, forstjóri 365 hf., að vera ýmist
sekir um sjálfstætt brot eða hlutdeild í brotinu.
Verður meðábyrgð viðkomandi stjórnarmanna og
framkvæmdastjóra enn ríkari í félögum þar sem
Jón Ásgeir fer með formennsku. Það á t.d. við um
365 hf., 365-miðla ehf. og Stoðir Invest ehf.
Ég hyggst ekki tjá mig meira á opinberum
vettvangi um þetta mál. Að sama skapi treysti ég
því að stofnanir þjóðfélagsins tryggi að skýlaus og
endurtekin lögbrot tiltekinna einstaklinga verði
ekki liðin. Þannig byggjum við upp nýtt Ísland.
Eftir Pál Ásgrímsson
» Fyrirætlan Jóns Ásgeirs er
að sitja í stjórnum félaganna
fram að aðalfundum þeirra, sem
jafnan eru haldnir fyrir lok maí-
mánaðar ár hvert.
Páll Ásgrímsson
Höfundur er héraðsdómslögmaður.
Hafinn yfir lög
Rúllukast Alþingishúsið lá undir ágjöf sl. laugardag að loknum friðsömum mótmælafundi en mjúkur klósettpappírinn varð þó ekki neinum að meini.
Kristinn
Margrét Sverrisdóttir | 16. nóvember
Skara eld að eigin köku
Þeir stjórnmálaflokkar
sem nú sitja á þingi hafa
sannarlega skarað eld að
eigin köku. Lands-
mönnum öllum ofbýður
gulltryggð eftirlaun ráða-
manna. Færri vita að formenn flokka
fengu einnig með eftirlaunalögunum sér-
staka aukagreiðslu ofan á laun sín. Er
það lýðræðislegt að formenn fái slíkar
bónusgreiðslur? Vinnur það ekki gegn
lýðræðinu þegar formenn hanga á emb-
ættum sínum af því að það fylgja þeim
svo ríflegar sporslur?
En flokkarnir á þingi tryggðu sig líka
með því að hækka þröskuldinn sem aðrir
flokkar þurfa að yfirstíga til að ná mönn-
um á þing. Hann hafði verið 3% en þeir
hækkuðu mörkin í 5%. Þannig tókst
þeim að auka líkurnar á að sama flokka-
kerfið héldist óbreytt, því það er miklu
erfiðara fyrir ný grasrótarsamtök að ná
yfir 5%-múr, þar sem fjárskortur háir
nýjum flokkum mjög mikið í baráttunni
við þá flokka sem eru fyrir. Þetta fékk Ís-
landshreyfingin að reyna, hún hefði
komið mönnum að skv. eldra kosn-
ingakerfinu.
Meira: margretsverris.blog.is
Birgitta Jónsdóttir | 16. nóvember 2008
Hvað er verið að fela?
Í Ungverjalandi og í Úkra-
ínu var fjallað um skil-
mála IMF-láns þeirra á
þinginu. Af hverju ekki
hér? Hvað er verið að
fela?
Af hverju er ekki lýðræðislega fjallað
um skilyrði lánsins hér? Af hverju er
þess krafist að við fáum ekkert að vita?
Ef það er skilyrði frá sjóðnum finnst
mér það afar ólýðræðislegt og gerræð-
islegt.
Annars var ég sammála Andra Snæ í
gær þegar hann sagði að það væri ef til
vill mikið vinabragð þjóða þeirra sem
valdaklíkan hér hefur leitað til að veita
þeim ekki lán. Fólk í hinum stóra heimi
skilur ekki af hverju allt spillingarsettið
er enn við völd.
Meira: birgitta.blog.is
Hlynur Hallsson | 16. nóvember 2008
Uppgjöf fyrir Brown
Þetta „samkomulag“ lítur
út sem fullkomin uppgjöf
en ekki samkomulag!
Hafa þau umboð þjóð-
arinnar til að semja svona
af sér? Ég efast um það.
Við og börnin okkar eigum svo að
borga reikninginn fyrir Geir, Davíð og
Sollu!
Davíð og Árni Matt tala af sér, Björg-
vin G. gerir ekkert nema að segja að allt
sé í góðu lagi á milli þess sem hann
mærir Gordon Brown. Og Geir Haarde
gerir illt verra. Ingibjörg Sólrún horfir á
og kinkar kolli. Hvað er í gangi hjá þessu
liði? Sjálfstæðisflokkurinn enn við völd
er í boði Samfylkingarinnar. Takk fyrir
það eða þannig!
Meira: hlynurh.blog.is
BLOG.IS
Stefán Friðrik Stefánsson | 16. nóv.
Egill Helgason sigursæll
Ég vil óska Agli Helgasyni
til hamingju með glæsi-
legan árangur á Eddu-
verðlaunahátíðinni. Ekki
aðeins hefur hann verið
valinn sjónvarpsmaður
ársins heldur hafa Silfrið
og Kiljan hlotið verðskulduð verðlaun.
Báðir þættir eru í sérflokki í íslensku
sjónvarpi og staða Egils sem vinsælasta
sjónvarpsmanns landsins er fyrir löngu
orðin vel þekkt staðreynd.
Mér finnst þetta mikilvægur árangur
fyrir Egil eftir að mjög var að honum sótt
eftir viðtalið við Jón Ásgeir Jóhann-
esson. Þar stóð hann sig mjög vel og var
ákveðinn og traustur. Sumir sökuðu Egil
um að hafa farið yfir strikið og gengið of
langt, en mér finnst þessi verðlaun stað-
festa vel trausta stöðu hans.
Meira: stebbifr.blog.is