Skinfaxi - 01.12.1945, Síða 68

140
SKINFAXI
Það mun hafa verið Edgar Allan Poe, ameríski rithöfund-
urinn, sem einna fyrst skýrgreindi smásöguna. Síðan hófu
franskir og rússneskir rithöfundar þessa bókmenntagrein
til vegs og virðingar. Poe setti fram þá kenningu, að smá-
saga yrði að fela í sér eitthvert ákveðið vandamál, sem leysa
skyldi, hnút, sem höggvið væri á með leikni og markvissu. Væri
þessi flækja ekki fyrir liendi í sögunni, vildi hann fremur
kalla hana lýsingu eða rissmynd. Þó að þessi kenning Poe
sé nolckuð einslrcngingsleg, liafa mestu snillingar i smá-
sagnagerð lialdið sér við hana i meginatriðum. — Annars er
oft býsna mjótt á mununum milli hinnar eiginlegu smásögu
og rissmyndar eða lýsingar.
Ekki verður hjá því komizt, þegar smásagan er athuguð,
að veita því atliygli, hve hún er í eðli sínu hádramatisk. Flest-
ar vel skrifaðar smásögur gætu verið hinn bezti þráður eða
uppistaða í leikrit. Eins er þráður flestra leikrita hin prýði-
legasta smásaga, ef fjallað væri um hann með leikni og hæfi-
leikum.
Ég hefi hripað niður þessar athugasemdir eða þankabrot
um smásöguna, vegna þess að ég teldi það skaða, ef íslenzkir
lesendur kynnu síður að meta bók eins og Teninga í tafli
en einhverja lélega skáldsögu, sem hefði það eitt til síns á-
gætis að vera löng, og af þeim ástæðum lientar þeim betur
sem umhugsunarlaust lesefni. Góðar smásögur ýta við hugs-
un manna og skerpa skilning þeirra, og góðir lesendur lesa
til þess að þroska liugsun sína og skilning.
II.
Það sannast mjög vel á Guðmundi Inga, sem ljóðelskir menn
verða einatt varir við, að einstök kvæði geta skipað skáld-
um á fremsta beklc, þótt meginhluti ljóða þeirra sé ekki ýkja-
mikill skáldskapur. Þetta varð þegar ljóst af fyrri bók hans,
Sólstöfum. í þeirri bók voru nokkur kvæði mjög vel gerð
frá lislrænu sjónarmiði, þótt flest væru kvæðin helzt til
veigalítil. Engum blandaðist þó hu'gur um það, að í hókinni
kvað við nokkuð nýjan tón. Sérstaklega var val yrkisefn-
anna allnýstárlegt. Og þótt hann hafi simis staðar verið um
of vægur við sjálfan sig i þeirri bók, og ekki alls staðar náð
þeim kostum úr skáldfákinum sem æskilegt hefði verið, var
samt sem áður einhver hlýr og innilegur ferskleikablær yfir
bókinni, svo að manni þótti vænt um hana. Einnig voru öll
kvæðin mjög liðlega kveðin.